منافع ملی و سفر نیویورک

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - یادداشت روز

احسان معنوی - دانشجوی دکترای علوم سیاسی

شهریور، ماه پایانی تابستان نقطه عطف سیاست خارجی دولت یازدهم است. گوئی سنگ بنای عمارت روابط خارجی دولت در این ماه گذارده میشود. بزرگترین گردهمایی سیاسی جهان در سازمان ملل متحد فرصتی به دولت داده است تا از خلال این مجال اقدام به آشکارسازی منطق و مطلوبات خویش بکند. دولت تدبیر و امید در حوزه سیاست خارجی منطق اعتدال-موازنه را دنبال میکند؛ منطقی که حاصل اجماع کلان در سطوح عالی نظام بوده و نیز از پشتوانه حمایتی مردم نیز بهره¬مند است. متعادل سازی روندها، عادی سازی روابط و نیز موازنه گرائی در صدر اولویت های راهبردی دولت قرار دارد. سیاست خارجی دولت یازدهم بر مبنای اصول سه گانه " عزت، حکمت و مصلحت " تدوین شده و معطوف به افزایش قدرت ملی ایران است.

پرده اول سال 1392 ؛ همزمان با سفر رئیس جمهور روحانی به سازمان ملل متحد شوری از بیم و امید فضای عمومی جامعه ایران را در برگرفت. ملت از خلال این سفر، روحانی را سفیری برای گشایشگری میپنداشتند. در گذر ایام سال نود و دو، تحولات سیاست خارجی منظره¬ای نوین از امیدسازی را گشود. ادبیات و دیپلماسی رئیس جمهور روحانی موجی از حساسیت امیدوارنه را در فضای عمومی برانگیزاند. جوهر رفتار دولت از جنس تدبیر-عقلانیت بود؛ رویکردی که بازتاب احوالات درونی دولت-ملت ایران به شمار می آمد. دولت در مقام کارگزار منافع ملی از باب تعامل سازنده با جامعه بین المللی درآمد نه تقابل فرساینده؛ مرور یکسال تجربه سیاست ورزی در فضای بین المللی، نشانگر این واقعیت است که دولت تعامل سازنده و تدبیر گشاینده را دنبال میکرده؛ چه در فضای سیاست داخلی و چه در محیط بین الملل. رئیس دولت همه بازیگران را به مفاهمه و تعامل فرامیخواند، چراکه دولت برای گشایشگری به فضایی متعادل نیاز داشته و دارد.

پرده دوم سال 1393 ؛ سفر به نیویورک فرصتی است برای شناساندن ظرفیت بی بدیل ایران به همه مخاطبان بین المللی ؛ و نیز مجالی برای ارسال پیام به مخاطبان حاضر در میدان سیاست امروز ایران و جهان. قرصتی است برای آشکار سازی منطق و قدرت ایران پیش چشم همه بازیگران و قطب های قدرت منطقه ای و جهانی. در این میان کمال حمایت مقام معظم رهبری از دولت، نشان داد ساختار حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران چشم به گفتمان اعتدالی-گشایشگر دولت دارد؛ گشایش در فضای بین المللی تنها در صورتی به نفع منافع ایران شکل میگیرد که دولت بتواند از موضع قدرت با جامعه جهانی تعامل و کنش داشته باشد؛ در صورت هم افزایی اراده¬ها میتوان امید داشت تا گشایش موثر در حوزه سیاست خارجی حاصل آید. تحصیل منافع ملی تابعی است از اجماع ملی. حمایت موثر، پشتوانه کارگزاران سیاست خارجی ایران در تعامل با جامعه جهانی است. هم اکنون به نظر میرسد " اجماع مناسب، ملی و موثر " در حمایت از سیاست خارجی دولت در بهترین حالت موجود است. نشانه هایی بارز از اجماع نخبگان و اقبال عمومی در جامعه ایران پیامی آشکار به بازیگران مقابل در محیط بین المللی ارسال کرده است.

پرده سوم؛ احوالات خاورمیانه. دولت ایران در مواجهه با جامعه جهانی از " اعتدال و اعتماد متقابل " سخن میگوید. دولت ایران بازی با منطق برد- برد را پیگیری میکند. نیک پیداست که جامعه جهانی بیمناک از ابعاد تحولات در خاورمیانه و خسته از چالش بی پایان با دولت ایران برای چالش نآیی ندارد. داعش آخرین امیدهای واهی استوار کردن نظمی بدون مشارکت ایران را برهمه جهانیان آشکار کرد. اذعان جان کری وزیر خارجه آمریکا تنها در حکم آشکار شدن اهمیت و نقش بازیگری است که تا پیش ازاین انکار میشد. اگرچه ایران زمانی انکار میشد اما اینک زمینه‌ای فراهم است که هر نقشه راه نجات بخشی، موکول به همراهی ایران است. جلسه شورای امنیت در ارتباط با موضوع داعش، در کنار سایر موضوعات منطقه نظیر تحولات متاخر عراق تا کهنه زخم سوریه، وضعیت تروریسم و ... تنها واکنشی عقیم درمقابل بی ثباتی مداوم است؛ شکل گیری ائتلاف های ناپایدار و ناکارآمد مرهمی بر این زخم¬ها نیست؛ همه این تحولات مجالی برای دولت ایران فراهم آورده تا از خلال سفر به سازمان ملل متحد، نقش ملی بی بدیل خویش را از تریبون ملل متحد بر همه جهانیان آشکار کند.

محیط آشوب زده خاورمیانه باعث شده است تا الگوی رفتاری قدرت-های جهانی اینک بر مدار مصالحه-گشایش تنظیم گردد نه تقابل-انسداد. از طرفی دیگر رئیس جمهور روحانی در محیط بین المللی روابط را بر اساس " عزت، حکمت و مصلحت" راهبری میکند. آهنگ" حکمت" در سیاست خارجی، امید ملی برانگیزانده است. امید میرود رهاورد سفر روحانی به سازمان ملل، "گشایش افزونتر" و" تولید حداکثری قدرت" ایران باشد. همه ایرانیان سیاست خارجی را فرصتی برای بهبود زیست اقتصادی-سیاسی میدانند. موازنه ای که رئیس جمهور مدام ازآن میگوید از پی تعادل و همسازی آرمان است با واقعیت. درمواجهه با ساختار و فرایند نظام بین الملل بایست میانه از جبر و اختیار برگزید. نه زخم کاری باید خورد نه بر کوس توهم مخرب دمید. آنان که دل در گروی ایران دارند هم افزآیی اراده ها پیشه کنند؛ نه بر ستیغ ستیزش فروملی و منفعت های خرد و حقیر که بر سودای ملت بنشینند و بنشانند.

انتهای پیام