وزارت کشور «خانه احزاب» را فراموش نکرده است

اصغر افتخاری دانش آموخته ی دکترای جامعه شناسی سیاسی از دانشگاه امام صادق (ع) و مولف آثار متعدد پژوهشی در زمینه های جامعه شناسی و امنیت پژوهی است. وی در اسفند ماه 1392 در حکمی از طرف «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور به عنوان ریاست مرکز مطالعات راهبردی و آموزشی وزارت کشور انتخاب شد. وی مسوولیت های مهمی چون تهیه و تدوین پیش نویس لایحه ی قانون احزاب، پیش نویس قانون خانه احزاب و تهیه و تدوین نظام جامع انتخابات را برعهده دارد.

در میانه های هفته ی گذشته با حضور در دفتر افتخاری به گفت و گو با وی نشستیم و از وی درباره ی آخرین تحولات مرتبط با لایحه ی قانون احزاب و وضعیت خانه ی احزاب پرسیدیم.



در ادامه متن کامل گفت و گوی ایرنا با اصغر افتخاری آمده است؛

*** ایرنا: وضعیت تحزّب و احزاب سیاسی را در کشور چگونه ارزیابی می کنید و نگاه وزارت کشور در دوره ی ریاست جمهوری آقای روحانی در مورد تقویت جایگاه احزاب در کشور چیست؟

**افتخاری: ابتدا این نکته را باید به صورت راهبردی بگویم که این جا مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور و متولی کارهای مطالعاتی و نخبگی است و در واقع ورود آن به همه ی موضوع های حوزه ی سیاست داخلی کشور از دریچه ی تحلیل راهبردی و تصمیم سازی نخبگی است. ما در واقع اتاق فکر وزارت کشور در این موضوع ها هستیم. در مورد احزاب، مبانی مورد تاکید با توجه رویکردی که دولت به تحزّب دارد، این است که اصل نشاط سیاسی در چارچوب قانون اساسی اجرایی شود.

قرار است تلاش شود که زمینه ی حضور پررنگ تر و موثر احزاب در فعالیت های سیاسی جامعه فراهم شود که از آن با واژه ی «نشاط سیاسی» تعبیر شده است. از طرف دیگر این نشاط در چارچوب قانون اساسی صورت می گیرد. از آنجا که قانون اساسی ما مردم سالارانه طراحی شده، این دو موضوع-یعنی قانون اساسی و نشاط سیاسی- قابل جمع است و تعارضی با هم ندارند.



***ایرنا: شما مسوولیت کمیته ی تدوین قانون احزاب را برعهده دارید؛ آیا لایحه آماده شده است؟

**افتخاری: با توجه به اسناد بالادستی و بویژه تاکید آقای «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر محترم کشور، به دنبال تدوین لایحه یی برای افزایش تاثیرگذاری و نشاط سیاسی در فعالیت های حزبی هستیم. برای این منظور طرح 4 مرحله یی را در دستور کار داریم که دو گام اساسی آن تاکنون برداشته شده است.

نخست، نظر کارشناسان را دریافت کرده ایم که کارشناسان وزارت کشور، مرکز پژوهش های مجلس و نخبگان علمی از آن جمله هستند. در گام دوم، نظر احزاب فعال را دریافت کردیم. با حضور فعال و پررنگ نمایندگان 14 حزب و با جلسات متعدد توانسته ایم متن پیشنهادی احزاب را هم در موضوع داشته باشیم که جا دارد از تمامی این احزاب که به جریان های مختلف تعلق دارند، تشکر کنم. این اهتمام و حساسیت آن ها درخور تقدیر است.

در گام سوم و هم اکنون در حال تلفیق این متون هستیم که امیدوارم تا 23 شهریور این کار انجام شود و پس از آن و در مرحله ی پایانی متن پیشنهادی در کمیته ی سه جانبه (وزارت کشور، کمیسیون مربوط از مجلس شورای اسلامی و نمایندگان احزاب) بررسی و در نهایت برای طی شدن مراحل نهایی تقدیم وزیر کشور خواهد شد. لازم به ذکر است که نمایندگان 14 گانه از میان خودشان 3 نفر را به عنوان نماینده ی حوزه حزبی برای شرکت در کمیته ی سه جانبه انتخاب و معرفی کرده اند.



*** ایرنا: این افرد منتخب از چه جریان های سیاسی هستند؟

**افتخاری: در انتخاب سه نفر نماینده، شاخص این بود که چون می خواهیم متن را در جلسات بعد مطرح کنیم، بهتر است جریان های فکری مختلف نماینده داشته باشند. احزاب مختلف ما روی تعدادی از اصول واحد توافق کردند که با وجود تفاوت در گرایش ها، از این بندهای قانونی دفاع می کنند. این روش خوبی است که حتی در بحث های دیگر مرکز که در حوزه ی نخبگی کار می کند دنبال می شود. وقتی گفت وگو می شود نقاط مشترک را بهتر پیدا می کنند ضمن اینکه خودشان بعدها مدافع و مجری آن خواهند بود.



***ایرنا: برخی از منتقدان اعتقاد دارند روند تهیه ی این لایحه خیلی سریع است و این سرعت عمل می تواند آفتی برای تدوین یک قانون فراگیر در این حوزه باشد؟ آیا سرعت به کار کارشناسی ضربه نمی زند؟

**افتخاری: ما در اینجا دو ملاحظه ی راهبردی داریم. نخستین ملاحظه که خیلی در فرهنگ عمومی جامعه ی ما قابل توجه است، این است که زمانبر شدن خیلی از کارها به معنی تعمیق کار نیست. کارها بایگانی می شوند چند ماه می مانند دوباره احیا می شوند و این روند دوباره تکرار می شود. فرایندی که می توانست در یک هفته طی شود گاهی اوقات چند ماه به طول می انجامد. این به معنای کار کردن بر روی آن نیست بلکه به معنی بایگانی شدن آن است.

کاری که ما انجام داده ایم این است که زمان های مرده را از طرح بیرون کشیده ایم. برای مثال نمایندگان 14 گانه حزبی کار را جدی گرفتند و جلسات 4 ساعته و گاهی اوقات بیشتر و متعدد کاری گذاشتند که به تعمیق محتوا در کمترین زمان ممکن کمک کرد.

ملاحظه ی دوم این است که به هر حال مجلس شورای اسلامی برای این فرایند چارچوب زمانی حداکثر سه ماه را مشخص کرده بود. مجلس برای سه ماه آن را از دستور کار خارج و در خواست کرده بود که در همین سه ماه نظرات داده شود. بر این اساس طولانی شدن روند موضوعیت ندارد.

بنابراین روش کار نشان می دهد که در محتوا چیزی کم نگذاشتیم و سعی کردیم محتوای مورد نظر را در حداقل زمانی به دست آوریم. حتی این زمان می توانست کمتر هم باشد. من این اطمینان خاطر را به مخاطبان می توانم بدهم که در حوزه ی محتوا از سوی احزاب و مدیران اجرایی چیزی کم گذاشته نشده است.



***ایرنا: آغاز به کار تدوین این لایحه بعد از طرح مجلس بود، آیا طرح مجلس محرّک این روند بود یا اینکه دولت این نیاز را احساس کرد که خود به صورت مستقل لایحه ارایه کند؟

**افتخاری: پیشنهاد وقفه، کار مشترک مجلس و دولت بود. وزارت کشور بنا بر اصل انصاف - وقتی چند ماده در صحن بررسی شد و اشکالات و ملاحظه های تکمیلی و اصلاحی انجام شد- خود وزارت کشور نیز پیشنهاد داد این فرصت داده بشود. نکته ی جالب این است که ما در آن نشست صمیمی که فعالان حزبی در ماه مبارک رمضان با وزیر کشور داشتند فعالان حزبی هم از این توقف استقبال کردند.



***ایرنا: برخی وزارت کشور را متهم به کم توجهی به مقوله توسعه ی سیاسی و به طور مشخص بهبود وضعیت احزاب می کنند و معتقدند طی بیش از یک سال گذشته دولت تلاش قابل توجهی را برای احیای خانه ی احزاب و توسعه ی فعالیت های حزبی نکرده است. پاسخ شما چیست؟

**افتخاری: حزب، فعالیت حزبی و مشارکت های سیاسی به حدّی مهم هستند که در نظام هایی که مانند ما مردمسالار هستند برای آن حد پایانی وجود ندارد. این ها موضوع یک سال و دو سال نیستند و هر سال با توجه به شرایط و مقتضیات داخلی و خارجی، هر دولتی باید به آن بپردازد. آنچه به وزارت کشور بازمی گردد در حوزه ی قانون احزاب بنا بر تصریح و تاکید وزیر کشور، فعالیت عمده یی شروع شد که از حیث روش به طور کامل علمی و مشارکتی است و نشان می دهد که برای دولت این موضوع مهم است.

خانه ی احزاب اصلا فراموش نشده است. یکی از دبیرخانه های فعال این مرکز، دبیرخانه ی مربوط به خانه ی احزاب است و با توجه به اینکه قانون احزاب از لحاظ محتوا و رتبه مقدم بر خانه ی احزاب است توافق شد وقتی که پیش نویس لایحه آماده و ارایه شد، دبیرخانه ی خانه احزاب در ادامه ی آن کار خود را ادامه دهد.

این دبیرخانه کارهای اولیه را انجام داده است و نظرات مختلف در خصوص خانه ی احزاب را جویا شده است. اکنون این دبیرخانه در خصوص بررسی رفتار با خانه ی احزاب چند پیش نویس در اختیار دارد. در مرکز (مطالعات راهبردی وزارت کشور) در مورد خانه ی احزاب نیز همین روش و رویه لحاظ می شود و پیش نویسی را تهیه می کنیم و نظر احزاب و فعالان سیاسی را می گیریم و با تایید مقام عالی وزارت در دو ماه آینده تکلیف آن را نیز روشن و الگو و ضوابط بحث خانه ی احزاب را با پیشنهادهای احزاب و نظرات کارشناسی ان شاءالله آماده می کنیم.



***ایرنا: جایگاه خانه احزاب در چارچوب لایحه یی که قرار است تدوین شود، چگونه خواهد بود؟

**افتخاری: نظر ما به گونه یی است که به طور قطع به یک نهاد صنفی نیاز است. خوبی کاری که در مرکز انجام می دهیم این است که دو دبیرخانه با هم در ارتباط هستند و بعد از لایحه ی قانون احزاب و متناسب با آن پیش نویس ما برای خانه ی احزاب هم با همین روش مشارکتی ان شاءالله ارایه می شود.

جالب است که در پیش نویس قانون جدیدی که در حال نهایی شدن است نظر کارشناسان ما و فعالان حزبی تاکید بر این بوده است که به یک نهاد ویژه ی فعالیت احزاب به طور قطع نیاز است. این نهاد دیده شده است، اما اینکه اسم آن چه باشد و چه چارچوبی داشته باشد دارای دو سناریو است و باید روی آن بررسی و مباحثه صورت بگیرد. بعضی از دوستان ما می گویند همین خانه احزاب را می توان با اصلاحات جزیی با برگزاری سریع انتخابات، دوباره فعال کرد. برخی هم اعتقاد دارند که با توجه به فعالیت و تجربه ی پیشین و تعارض موجود در خانه، اصلاحات بیشتری لازم است و شاید هم نیاز به نام جدید باشد. ما اکنون بر روی این دو موضوع کار کارشناسی می کنیم اما نکته ی مهم این است که به طور حتم این نهاد وجود دارد ولی با چه اسم و ضابطه یی باید بر اساس نظر احزاب و کارشناسی ما تایید می شود.



***ایرنا: یعنی آن خانه ی احزاب نابود نشده و ممکن است چارچوب و ساختار آن حفظ شود؟

**افتخاری: نه نابود نشده است؛ در یکی از سناریوها، احیای همان خانه مطرح است و حتی الگوی دوم نیز بازهم میراث خانه ی احزاب را حفظ می کند.



***ایرنا: نظر شما در مورد اختلاف برخی گروه های سیاسی درباره ی خانه احزاب و کاکردهای آن چیست؟

**افتخاری: ما به عنوان کانون مطالعاتی وزارت کشور وارد قضاوت نمی شویم. ما تصمیم گیر نیستیم و تصمیم سازی می کنیم. برای ما یک چیز مهم است ما کل فرایند را رصد کردیم و اشکالات آن را درآورده ایم. ما می گوییم چه خانه ی احزاب یا هر نهاد دیگری داشته باشیم، این چند نقص دیگر نباید وجود داشته باشد. برخی آسیب شناسی ها نشان می دهد که برخی افراد، خانه ی احزاب را موضوع رقابت حزبی قرار دادند. این یک اشکال است خانه ی احزاب جای رقابت نیست بلکه جایی است که باید با هم تعامل کنند.

*گروه پژوهش های خبری

پژوهشم**9130**2054