یک استاد دانشگاه: در عراق قبل از دولت‌سازی باید ملت‌سازی شود

یک استاد دانشگاه گفت: فرایند ملت‌سازی در عراق بسیار طولانی خواهد بود زیرا آن‌ها باید ابتدا به این نتیجه برسند که این کشور نیاز به ملت‌سازی دارد و هرچند که زیربناهای این امر در عراق ریخته نشده است ولی محیط بین‌المللی برای ملت‌سازی در این کشور فراهم است.

به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حمید احمدی، استاد دانشگاه تهران و مدیر گروه کشمکش و همکاری مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در نشست بررسی تحولات عراق و پیامدهای آن بر ایران و منطقه که عصر یک‌شنبه در مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد به بررسی آینده دولت- ملت سازی در عراق پرداخت.

احمدی با بیان این که مفهوم ملت‌سازی همواره با دولت‌سازی هم‌سو بوده است گفت: هرچند کارشناسان و تحلیلگران اختلافات زیادی بر سر این موضوع دارند که دولت مهم‌تر است یا ملت ولی از نظر من ملت‌ها را دولت‌ها ساخته‌اند و این دو از یکدیگر جدا نیستند. از سوی دیگر دولت‌ها هم همواره نقش مهمی در پرورش ذهن ملت‌ها داشته‌اند.

او ادامه داد: البته در طول تاریخ و در خاورمیانه می‌توان گفت ایران جز معدود کشورهایی بوده است که دولت داشته است و از تداوم سیاسی قدیمی برخوردار بوده است ولی این موضوع در رابطه با عراق صدق نمی‌کند چرا که کشورهایی مانند عراق محصول خلافت بوده‌اند نه دولت.

این استاد دانشگاه تهران با بیان این که ملت‌ها به وسیله عناصر مختلفی تشکیل می‌شوند خاطرنشان کرد: سرزمین مشترک،‌ مردم، میراث سیاسی، وجود دولت در جامعه، آگاهی تاریخی و منافع مشترک و میراث فرهنگی مشترک همه از جمله عناصر سازنده ملت‌ها هستند.

احمدی ادامه داد: برخی کشورها مانند عراق در گذشته بخشی از یک امپراطوری بوده‌اند هم‌چنین باید بگویم عراق فعلی در سال 1921 و طی تلاش‌های فراوانی در کنفرانس قاهره شکل گرفت بنابراین عراق میراث تاریخی و سیاسی ندارد. زیرا آن‌ها در گذشته جزئی از دولت‌های اسلامی بوده‌اند که یکپارچگی قومی هم نداشتند.

احمدی با اشاره به ساختار قومیتی عراق افزود: امروزه در عراق کردها، شیعیان و اهل تسنن زندگی می‌کنند ولی در میان آن‌ها شکاف‌های قومی و مذهبی وجود دارد.علاوه بر این در تاریخ هم سرزمینی به نام عراق وجود نداشته است و اهمیت این مساله به آن جهت است که در دوره مدرن رابطه ملت و ایدئولوژی ملت‌ساز نقش مهمی در سازندگی ملت در آینده دارد. هم‌چنین نظام و محیط بین‌المللی و منطقه هم همواره نقش مهمی در ملت‌سازی داشته‌اند.

این استاد دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنانش با بیان این که دشمن‌سازی و وجود دشمن‌های ملی یا مذهبی در هم‌گرایی ملت‌ها تأثیر بسیاری دارند تأکید کرد:‌ عراق فعلی فرهنگ ملی یا پیشینه تاریخی ندارد زیرا برای آن‌ها تاریخ اسلام که محصول جهان اسلام است اهمیت داشته است نه کشور عراق. به همین دلیل تلاش شد تا برای آن‌ها دشمن‌سازی صورت گیرد ولی این تلاش‌ها بی نتیجه ماند.

او ادامه داد: حزب بعث و آن‌هایی که گرایش زیادی به ناسیونالیسم عرب داشتند هم به دنبال ساخت ملت عرب بودند نه ملت عراق.

وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مسائلی که برای ملت‌ها اهمیت بسیاری دارد منافع مشترک است که متاسفانه این مورد هم در عراق وجود ندارد هرچند در این زمینه هم تلاش کرده‌اند ولی از آن‌جایی که ساختار قدرت در عراق دموکراسی نبود، ایجاد منافع مشترک در کشور را هم در دستور کار خود قرار نداد.

احمدی با اشاره به تحولات اخیر در عراق گفت: با وجود آن که امروز دولت و قانون اساسی جدیدی در عراق روی کار آمده است ولی شاهد تفاوت‌های چشمگیری در ساختار این کشور نیستیم زیرا نیروهایی که قدرت را به دست گرفته‌اند تا حدی تازه کار هستند و سال‌ها زمان می‌برد که بر اوضاع مسلط شوند.

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد:‌ در گذشته شاهد بودیم که مالکی به دنبال ساخت ملت عراق بود ولی از آن‌جا که برخی مسائل را رعایت نکرد به نتیجه نرسید؛ از سوی دیگر کردها هم مشخص نیست که به دنبال استقلال هستند و یا ایجاد ملت کرد. در رابطه با اهل سنت هم باید بگویم که آن‌ها خود را صاحب و مالک عراق می‌دانند به همین دلیل قادر به پذیرش کردها و شیعیان نیستند. بنابراین باز هم می‌گویم ایجاد تحول در عراق به زمان نیاز دارد.

او در بخشی دیگر از سخنانش با بیان این که گروه بعثی- تکفیری داعش در عراق امروز به دشمن مشترک مردم این کشور تبدیل شده است تصریح کرد: داعش ابتدا دشمن شیعیان محسوب می‌شد اما به مرور زمان به تهدیدی برای کردها نیز تبدیل شده است. در حال حاضر با توجه به اقدامات این گروه در عراق می‌بینیم که نظام بین‌الملل به رهبری آمریکا خواستار تشکیل دولت متمرکز در عراق است زیرا آمریکایی‌ها آبرو و پرستیژ خود را در عراق گرو گذاشتند.

انتهای پیام