نشست مینسک و بارقه امید برای حل بحران اوکراین

به گزارش ایرنا هر چند تحلیلگران مسایل نظامی با اشاره به موفقیت های اخیر ارتش اوکراین مقابل شبه نظامیان جدایی طلب طرفدار روسیه می گویند که ˈکی یفˈ تمایل چندانی برای طرح درگیری های شرق این کشور در نشست مینسک ندارد، اما پیش بینی می شود که سران اوکراین و روسیه در مذاکرات خود به این موضوع نیز توجه کنند.

با وجود اینکه بنا بر اعلام رسمی طرف های شرکت کننده، نشست مینسک با محور بررسی وضعیت اوکراین در اتحادیه گمرکی متشکل از روسیه، بلاروس و قزاقستان، درصورت نزدیکی کی یف به اتحادیه اروپا از طریق امضای موافقت نامه عضویت وابسته با این ساختار برگزار می شود و در اصل ماهیت تجاری دارد، اما گفته می شود عمق ناآرامی ها در شرق اوکراین، پوتین و پوروشنکو را ناگزیر از پرداختن به این مساله می کند.

از سوی دیگر حضور مقام های عالی رتبه اتحادیه اروپا همچون کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه و کمیسرهای بازرگانی و انرژی این ساختار در نشست مینسک با حضور روسای جمهوی قزاقستان و بلاروس نویدبخش هر گونه فرصت احتمالی برای حل بحران جاری اوکراین از راه مذاکره و توقف درگیری ها در مناطق جنوب شرق این کشور شرق اروپا است.

در تبیین اهمیت نشست مینسک نباید از این نکته نیز غافل شد که نخستین ملاقات پوتین و پوروشنکو که در جریان بزرگداشت سالگرد پیروزی متفقین در جنگ جهانی دوم در نورماندی فرانسه انجام شد، تنها 15 دقیقه طول کشید و دیدار دو طرف در مینسک پایتخت بلاروس می تواند عمیق تر و محتوایی تر باشد.

بدیهی است که در این بین مقام های کی یف به دلیل حمایت همه جانبه غرب از اوکراین در جنگ با شبه نظامیان جدایی طلب طرفدار روسیه در شرق این کشور به ویژه اعمال تحریم های ضدروسی غرب، دست برتر را دارند و به همین دلیل نیز سخن گفتن از مذاکرات موفق در نشست مینسک برای پایان دادن به درگیری های شرق اوکراین از راه گفت و گو و به شکل سیاسی دشوار است.

در همین راستا بخش مطبوعاتی دفتر ریاست جمهوری اوکراین به تازگی اعلام کرد که نشست مینسک به شکل اوکراین – اتحادیه اروپا – اتحاد گمرکی برگزار می شود و آلکساندر لوکاشنکو و نورسلطان نظربایف رؤسای جمهور بلاروس و قزاقستان هم در مذاکره شرکت می کنند.

بنا بر اعلام طرف اوکراینی در مذاکرات نشست مینسک امور مربوط به اجرای موافقتنامه عضویت وابسته اوکراین با اتحادیه اروپا و امنیت حوزه انرژی مطرح می شود و کاترین اشتون نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا و ˈاتینگرˈ معاون کمیسیون اروپا در نشست شرکت میکنند.

این در حالی است که نماینده آلکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه اعلام کرده است امکان دارد او هم در مذاکره شرکت کند، ضمن اینکه سفر به مینسک در حال حاضر در برنامه آلکسی اولوکایف وزیر توسعه اقتصادی روسیه قرار ندارد.



** نیل به توافق در مورد ˈدونباسˈ دشوار خواهد بود

طبیعی است که سران روسیه و اوکراین از فرصت پیش آمده در نشست مینسک برای طرح مواضع و دیدگاه های خود در خصوص درگیری های شرق اوکراین در استان های دونتسک و لوهانسک ( به این دو منطقه دونباس اطلاق می شود) استفاده کنند و به همین دلیل نیز توجه اصلی رسانه ها بر آن معطوف شده است.

با این نگاه بود که دمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهور روسیه به تازگی اعلام کرد کهˈ اوضاع فجیع انسانی شرق اوکراینˈ هم در نشست مینسک بررسی می شود.

پسکوف همچنین گفت که پوتین در حاشیه نشست مینسک چند دیدار دوجانبه هم برگزار می کند ولی توضیح نداد رئیس جمهوری روسیه با کدام شخصیت ها ملاقات خواهد کرد.

در همین حال ˈچالیˈ معاون دفتر رئیس جمهوری اوکراین نیز در وبلاگ خود نوشت ، ˈنقشه راهی در نظر است که می تواند به اتمام جنگ و رسیدن به صلح منجر شودˈ.

همچنین لئونید سلوتسکی رئیس کمیته جامعه کشورهای همسود در دومای روسیه نیز گفته است، امکان دارد در دیدار پوتین و پوروشنکو امور انسانی و آتش بس در ˈدونباسˈ بررسی شود.

برآیند اظهارات مقام های روس و اوکراینی نشان می دهد که نشست مینسک با ظاهر تجاری، بستر مناسبی برای دیدار و مذاکره روسای جمهوری دو کشور پس از روی کار آمدن پوروشنکو در کی یف است و سران دو کشور از این فرصت برای دستیابی به هر گونه توافق احتمالی حتی کوچک برای حل بحران اوکراین بهره خواهند برد.

آرکادی موشس کارشناس سیاسی فنلاندی معتقد است هنوز نمی توان با قاطعیت گفت که آیا مسئله درگیری های مسلحانه شرق اوکراین در مذاکرات مینسک جایگاه نخست را به خود اختصاص خواهد داد یا نه.

موشس می گوید: طی یک هفته اوضاع می تواند بطور جدی دگرگون شود و ماهیت مذاکره به این بستگی خواهد داشت که کدام طرف – نیروهای دولتی اوکراین یا شبه نظامیان – موضع برتر را داشته باشند.

وی اضافه می کند: باید توجه داشت که اکنون آلمان نیز نسبت به حمایت از اوکراین در رویارویی با روسیه چراغ سبز نشان داده است و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان 23 اوت عازم دیدار از پایتخت اوکراین می شود.

ولادیمیر آریف عضو کمیته امور بین الملل پارلمان اوکراین موسوم به ˈراداˈ اطمینان دارد در نتیجه موفقیت های ارتش اوکراین، موقعیت کی یف در مذاکرات مینسک تقویت می شود.

در همین حال آلکسی چسناکوف رئیس مرکز فرصت های سیاسی و از شخصیت های نزدیک به کرملین معتقد است در مذاکرات مینسک امکان دارد در مورد مؤثرترین راه اعمال فشار بر طرفین درگیر به منظور برقرار کردن آتش بس صحبت شود.

چسناکوف می گوید: طرفین مذاکره برای این منظور باید از طرح شرایط مقدماتی قطعی در مورد موقعیت جمهوری های خودخوانده دونتسک و لوگانسک خودداری کنند.

به گفته وی ابتدا باید راه حل سیاسی پیدا شود؛ آتش بس برقرار و نیروهای مسلح از شهرها دور شوند، امنیت شهروندان غیرنظامی تأمین و احتمالاً به بازگشت آوارگان مساعدت شود و تنها پس از آن می توان بقیه امور و از جمله مسئله موقعیت جمهوری های خودخوانده (دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین) را مطرح کرد.



** بازگشت به ژنو

در شرایطی که مسکو و کی یف بر موضع خود در خصوص درگیری های شرق این کشور پایبند بوده اند، نگاه ها به نشست مینسک به عنوان زمینه ساز هر گونه توافق احتمالی برای پایان دادن به برادرکشی در مناطق شرق اوکراین دوخته شده است.

در این وضعیت مسکو و کی یف همچنان به اتهام زنی علیه همدیگر در خصوص بروز بحران جاری در داخل اوکراین و روابط دوجانبه ادامه می دهند و هریک طرف مقابل را عامل بروز شرایط فعلی می داند.

در این راستا مسکو بر ضرورت پایبندی کی یف به توافقات حاصل شده در ملاقات 17 آوریل سال جاری وزرای امور خارجه روسیه، اوکراین، آمریکا و اتحادیه اروپا در ژنو تاکید می کند و در مقابل مقام های اوکراین، همتایان روس خود را به حمایت تسلیحاتی از شبه نظامیان و تلاش برای نقض حق حاکمیت کشورشان متهم می کنند.

با این رویکرد بود که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه دوشنبه هفته گذشته در نشست خبری برلین به خبرنگاران گفت که در ملاقات 17 اوت وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان، روسیه و اوکراین کسی با تأیید اعلامیه ژنو موافقت نکرده بود.

لاوروف گفت: روسیه درخواست می کند اصلاح قانون اساسی و گفتگوی گسترده ملی با شرکت تمام مناطق و تمام نیروهای سیاسی اوکراین بلادرنگ آغاز شود.

این در حالی است که آندری سوزدالتسف استادیار دانشکده اقتصاد و سیاست جهانی مدرسه عالی اقتصاد روسیه اطمینان دارد توافقات ژنو کهنه شده است.

وی معتقد است: این بندها در ماه آوریل تعیین و به خلع سلاح واحدهای مسلح غیرقانونی و آزادی بناهای اداری تصرف شده اختصاص داشت که تحت کنترل مخالفان کی یف بود.

از سوی دیگر موشس کارشناس مسایل سیاسی فنلاندی نیز در همسویی با سوزدالتسف تأیید می کند هر دو طرف درگیری های شرق اوکراین متحمل چنان قربانیان سنگینی شده اند که بازگشت به توافقات ژنو غیر ممکن است.

در این میان گفته می شود که پیشنهاد فدرال شدن اوکراین نیز که مسکو به عنوان راهکار تامین حقوق روس زبانان اوکراین بر آن اصرار می کند، آینده ای ندارد. ضمن اینکه مقام های ارشد روس معتقدند پیشنهاد پوروشنکو در مورد تمرکز زدایی حکومت به معنی نقض توافقات ژنو است.

بر اساس این دیدگاه، مسکو گفتگوی ملی در مورد اصلاح قانون اساسی را مطرح کرده بود اما در نهایت اختیاراتی که به مناطق واگذار شد به مناطق شرقی کشور خودگردانی نداد و موقعیت زبان روسی هم به عنوان زبان منطقه ای تأیید نشد.

آریف نماینده پارلمان اوکراین در این زمینه به خبرگزاری ˈروس بیزنس کنسالتینگˈ گفته است که درخواست فدرال شدن اوکراین که قبلاً از طرف روسیه مطرح شده بود، از طرف جامعه و حکومت اوکراین پذیرفته نمی شود.

وی با بیان اینکه همگرایی جدایی طلبان در سیستم سیاسی اوکراین نیز ممکن نیست، توضیح داد: اوکراین امروز از لحاظ فعالیت مکانیسم های دولتی و نظامی در موقعیت خیلی بهتری از آوریل قرار دارد.

در همین حال تحلیلگران مسایل سیاسی با اشاره به وجود انگیزه حل بحران اوکراین میان سران روسیه و اوکراین می گویند که تحقق هر گونه صلح و ثبات در اوکراین بدون حضور واشنگتن به عنوان آتش بیار معرکه غیرممکن است.

مصداق این ادعا را می توان در اظهار نظر مقام های ارشد روس مبنی بر اینکه برای حل بحران اوکراین هیچ نیازی به حضور طرف ثالث نیست، می توان مشاهده کرد.

حتی چارچوب نشست مینسک متشکل از روسیه- اوکراین- اتحادیه اروپا نیز به خوبی موید این واقعیت است که مسکو در راستای سیاست ماه های گذشته خود مبنی بر حل بحران اوکراین با مشارکت بروکسل به عنوان شریک اقتصادی (حجم مبادلات تجاری سالانه دو طرف افزون بر 450 میلیارد دلار است) درجه اول خود هیچ تمایلی به کشیده شدن پای واشنگتن به این ماجرا ندارد.

این در حالی است که تحلیلگران مسایل سیاسی از آغاز بحران اوکراین تاکنون و به ویژه آغاز روند اعمال تحریم های ضدروسی اتحادیه اروپا بارها اعلام کرده اند که بروکسل در قضیه بحران اوکراین دنباله روی تصمیمات ژئوپلتیک واشنگتن است.

سوزدالتسف کارشناس ارشد روس با بیان اینکه ˈنشست مینسک بی فایده خواهد بودˈ، اضافه می کند: سازمان دهنده اصلی آن آلکساندر لوکاشنکو رئیس جمهور بلاروس بود که مایل است به این ترتیب از انزوای بین المللی خارج شود و تاج صلح جویی را بر سر خود بگذارد.

کارشناس روس اطمینان دارد مذاکره بدون دعوت از متحد اصلی پوروشنکو یعنی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا محکوم به شکست است.

موشس کارشناس فنلاندی نیز بر این باور است که موضع کی یف و اتحادیه اروپا با واشنگتن هماهنگ می شود.

وی ضمن این که ماهیت تشریفاتی مذاکرات مینسک را منتفی نمی داند، در عین حال می گوید: این نخستین تماس واقعی پوتین و پوروشنکو خواهد بود که قدمی کوچک به سوی شناسایی رئیس جمهور اوکراین از طرف مسکو خواهد بود.

در نهایت می توان گفت که نشست آتی مینسک با حضور سه بازیگر اصلی بحران اوکراین بارقه های امید جدیدی را در میان مردم روسیه و اوکراین به عنوان دو کشور برادر برای هر گونه توافق احتمالی به منظور پایان دادن به درگیری و برادرکشی در منطقه دونباس به وجود آورده است که گذشت زمان دستاورد آن را آشکار خواهد کرد.

اروپام** 518** 1583