روزنه ای در بن بست سیاسی پاکستان

سه شنبه شب گذشته، زمانی که موج تظاهر کنندگان ضددولت پاکستان به رهبری «عمران خان» رییس حزب تحریک انصاف و «طاهر القادری» رییس حزب جنبش مردمی پاکستان، به رغم مقاومت نیروهای پلیس، وارد منطقه قرمز پایتخت شدند و مقابل پارلمان تحصن کردند، ارتش پاکستان که تا این لحظه ترجیح داده است از بکار گرفتن اقتدار بالای خود برای فرونشاندن این دعوای سیاسی پرهیز کند، مخالفان و دولت را به خویشتنداری دعوت کرد و از آنان خواست تا از طریق مذاکراتی معنا دار، به دعواهای سیاسی خاتمه دهند.

به نظر می رسد، توصیه ارتش به طرف های دعوای سیاسی جاری در پاکستان تا حدودی نتیجه بخش بوده است.

نیمه شب گذشته(نیمه شب چهارشنبه)، نمایندگانی از حزب مخالف تحریک انصاف با گروهی از نمایندگان دولت در یکی از هتل های اسلام آباد وارد مذاکره شدند.

دراین مذاکرات که شاه محمود قریشی یکی از اعضای ارشد حزب تحریک انصاف سرپرستی نمایندگان حزب تحت رهبری «عمران خان»را برعهده داشت، فهرستی شامل شش مورد از خواسته این حزب مخالف از دولت، روی میز مذاکره قرار گرفت.

مهم ترین بخش مطالبات شش گانه حزب تحریک انصاف،استعفای نواز شریف از نخست وزیری است؛ خواسته ای که مقامات عالی دولت پاکستان آن را کاملا مردود می دانند واین اختلاف عمیق میان دو طرف اصلی ترین مانع در مسیر این مذاکرات خواهد بود.

دراین مذاکرات که نخسین مذاکره میان نمایندگان دولت و نمایندگانی از حزب تحریک انصاف از آغاز تظاهرات گسترده ضددولتی جاری دراسلام آباد محسوب می شود،«چودری نثار علی خان» وزیر کشور پاکستان سرپرستی تیم مذاکره کننده دولت را برعهده داشت.

قرار است دولت پس از بررسی فهرست مطالبات حزب تحریک انصاف، امروز (پنحشنبه) بار دیگر با نمایندگان این حزب وارد مذاکره شود.

عمران خان سه شنبه شب و بعداز ورود هزاران نفر از هوادارنش به منطقه قرمز پایتخت، تهدیدکرده بود درصورتی که نواز شریف روزچهارشنبه استعفا نکند، ازهوادارانش خواهد خواست تا کاخ نخست وزیر را تصرف کنند.

اما اکنون که این ضرب الاجل نیز مثل چند ضرب الاجل قبلی اعلام شده از سوی او به پایان رسیده است، هیچ استعفایی رخ نداده و هیچ اتفاقی تهدید کننده ای هم در اطراف کاخ نخست وزیر نیفتاده است.

** مذاکرت دولت و حزب جنبش مردمی پاکستان

همچنین عصر روز چهارشبنه، «طاهر القادری» رهبر حزب مخالف جنبش مردمی پاکستان برای نخستین بار در روزهای اخیر، با گروهی از نمایندگان دولت برای حل صلح آمیز اختلافات وارد مذاکره شد.

«خواجه سعد رفیق» وزیر راه آهن، «عبدالقادر بلوچ» وزیر امور مناطق مرزی، «اعجاز الحق» چهره سیاسی شاخص و نزدیک به دولت نواز شریف و «حیدر عباس رضوی» یکی از اعضای ارشد حزب جنبش متحده قومی افرادی بودند که از سوی دولت نواز شریف به عنوان تیم مذاکره کننده با طاهر القادری تعیین شدند.

نکته مهم درباره مذاکره میان رهبر حزب مخالف جنبش مردم و تیم مذاکرده دولت اینکه سعد رفیق به عنوان یکی اعضای تیم مذاکره دولت گفته است که «یخ ها در حال ذوب شده است».

گفت و گوهای میان گروه مذاکره کننده دولت و حزب مخالف جنبش مردمی پاکستان قرار است عصر امروز (پنجشنبه ) نیز ادامه یابد.

اگر چه دولت نواز شریف، از جمله شخص نخست وزیر و تعدادی از مقامات عالی دولت، حتی روزها قبل از آغاز تظاهرات ضددولتی در اسلام آباد، برای مذاکره با احزاب مخالف اعلام آمادگی کرده بودند، اما هر بار پاسخ مخالفان منفی بود.

هم دولت و هم احزاب مخالف آن میلی به خشونت ندارند و این نقطه مشترک، خود می تواند عاملی موثر در کمک به پیشرفت فضای مذاکرات باشد.

تجربه نشان داده است که هرگاه موضوعی در پاکستان به خشونت کشیده شود و خونی به زمین ریخته شود، باید برای فرونشاندن آتش خشم مردم بهایی گزاف پرداخت شود. این چیزی است که همه جناح های درگیر در بحران سیاسی کنونی پاکستان بخوبی نسبت به آن واقف هستند و از آن دوری می کنند.

** نقطه عطف تحولات سیاسی اخیر در پاکستان

تازه ترین مرحله تحولات سیاسی جاری در اسلام آباد، یعنی ورود مخالفان به اتاق گفت و گو با نمایندگان دولت را می توان نقطه عطفی تحولات چند روز اخیر دانست و با توجه به اینکه قرار است این مذاکرات روز پنج شنبه نیز ادامه یابد، شاید بتوان گفت که بحران سیاسی جاری در این کشور تقریبا از گردنه های سخت عبور کرده و با شیبی ملایم در فضای مذاکرات، درحال پشت سر گذاشتن مسیر دشوار روزهای گذشته است.

با این وجود، هزاران نفر از هواداران دو حزب مخالف دولت همچنان در منطقه قرمز پایتخت و در مقابل مراکز حساسی چون پارلمان و کاخ نخست وزیر حضور دارند، هرچند به نظر می رسد مردمی که به عنوان هوادار، دور عمران خان و طاهر القادری جمع شده اند، بعد از وعده های پی در پی و بی حاصل و شنیدن شعارهای تکراری رهبران خود، دیگر مثل روزهای قبل انگیزه و انرژی برای ادامه راه ندارند.

اگرچه عمران خان همچنان در مقابل چشم هوادارانش شعار استعفای نواز شریف را تکرار می کند و طاهر القادری هم هنوز از هدفش برای ایجاد انقلاب در پاکستان سخن می گوید، اما باز شدن باب مذاکره در ساعات عصر و نیمه شب چهارشنبه و ادامه آن در روز پنجشنبه، می تواند نشانه ای از آشکار شدن روزنه ای برای گشایشی در بن بست سیاسی، در پشت پرده هیاهو و سروصدا در کف خیابان ها باشد.

آساق*2*1723/1547