لیبی؛ اوج گیری بحران و بیم همسایگان

صبح بیست و هفتم مردادماه پس از یورش هوایی جنگنده های ناشناس به مواضع گروه «فجر لیبی» که شمار زیادی از آنان را «انقلابیان مصراته» (مشهور به نیروهای سپر لیبی) تشکیل می دهند، گلوله باران و درگیری اطراف فرودگاه بین المللی «طرابلس» پایتخت لیبی، از سر گرفته شد.

به گزارش بیست و هفتم مرداد خبرگزاری «الشرق الاوسط» مصر، سخنگوی انقلابیان مصراته، اعلام کرد یک هواپیمای جنــــگی 2 راکت به سوی جایگاه نیروهای فجر لیبی نزدیک شرکت «النهر» و در جاده ارتباطی «وادی الربیع» و «قصر بن غشیر» در جنوب طرابلس شلیک کرد که شماری کشته و زخمی بر جای گذاشت.

این یورش هوایی به دنبال گلوله باران توپخانه ای شدید مقر گروه «انقلابیان زنتان» در جاده فرودگاه به دست انقلابیان مصراته، آغاز شد.

از یک ماه پیش تاکنون اطراف طرابلس درگیری میان شبه نظامیانی که بر سر قدرت و ثروت با همدیگر چشم و هم چشمی دارند، در جریان است. در شهر «بنغازی» هم نیروهای وفادار به ژنرال «خلیفه حفتر» با شبه نظامیان در حال نبرد هستند.

به دلیل افزایش خشونت ها و تشدید درگیری ها در لیبی، بسیاری از کشورها دیپلمات ها و شهروندان خود را از این کشور بیرون برده اند.

پس از سرنگونی «معمر قذافی» رهبر کشته شده لیبی، دولت های ضعیفی بر سر کار آمده اند که قادر به اعمال قدرت علیه شبه نظامیان تا بن دندان مسلح نبوده اند. این گروه ها در سرنگونی حکومت قذافی نقش برجسته ای بازی کردند، اما اکنون از پذیرش دولت مرکزی و کنار گذاشتن سلاح سر باز می زنند و در این میان به پشتیبانی نیمه رسمی وزرا و سیاستمداران لیبیایی هم اتکا کرده اند.

** لیبی، بیمار اتاق مراقبت های ویژه

صحنه لیبی همچنان حالت آماده باش، درگیری و تنش را شاهد است و به دلیل نبود دولت مرکزی قدرتمند که بتواند امنیت و سلامت شهروندان را تامین کند، درگیری مسلحانه روزانه در این کشور ادامه دارد.

در این پیوند، بیست و ششم مرداد تارنمای «البوابه نیوز» مصر گزارش کرد: درگیری ها در لیبی همچنان ادامه دارد و با وجود تلاش های بین المللی برای پایان بخشیدن به تنش ها و درخواست مجلس تازه از شبه نظامیان برای بر زمین گذاشتن سلاح هیچ نشانه ای از کاهش تنش ها دیده نمی شود.

همچنین بیست و دوم مرداد شبکه خبری «الجزیره» قطر گزارش کرد: انقلابیان لیبی که برای سرنگونی سرهنگ قذافی متحد شده بودند، پس از کشته شدن وی بر سر قدرت و ثروت با هم درگیر شدند و نتوانستند همگرایی خود را ادامه دهند. چنین چیزی سبب شده است بسیاری از ناظران نسبت به آینده این کشور احساس نگرانی کنند.

«هشام الطیب» کارشناس راهبردی لیبیایی، بیست و ششم مرداد به البوابة نیوز گفت: عملیات گروه فجر لیبی که به دست اعضای اخوان المسلمین و پشتیبانان آن صورت گرفته کشور را بر لبه پرتگاه و فروپاشی کامل قرار داده است.

وی افزود: اقدام های ایدئولوژیک گروه های دهشت افکن، لیبی را به یک کشور شکست خورده تبدیل کرده است و گروه های تروریستی با ایدئولوژی تندروانه برای کنترل دولت به مبارزه برخواسته اند.

درباره علت های هرج و مرج کنونی در لیبی «فضیل الامین» رییس هیات مقدماتی گفت و گوی ملی لیبی، بیست و دوم مرداد به الجزیره گفت: لیبی نهادهای واقعی که بتوان با تکیه بر آن دولت تازه ای را تاسیس کرد از دولت پیشین به ارث نبرد و گروه های سیاسی گوناگون با در داشتن سلاح در این کشور قدرت نمایی کردند و از این سلاح ها به عنوان ابزاری برای فرسایش اوضاع سیاسی و اقتصادی استفاده کردند.

به نوشته بیست وششم مرداد روزنامه «الخلیج» امارات، اوضاع لیبی به اندازه ای پیچیده است که «روبن رایت» پژوهشگر مرکز پژوهش های سیاسی «ویلسون» در واشنگتن، این کشور را به بیماری تشبیه کرده است که در اتاق مراقبت های ویژه به سر می برد و پس از اینکه پزشکان در تشخیص دلیل بروز بیماری خطرناکش سرگردان شده اند ان را به حال خود رها کرده اند.

به باور روبن رایت، آنچه در لیبی سبب سردرگمی شده فقط مربوط به جنگ داخلی در این کشور نیست بلکه بسیاری از چالش های بازمانده از دوران قذافی هم در ناگواری اوضاع لیبی نقش داشته است.

توده ای از مشکلات روی هم انباشته شده و اکنون برای هیچ پزشکی امکان پذیر نیست که بیماری را به راحتی تشخیص دهد و نسخه شفابخشی برای لیبی بپیچد تا به آسانی این کشور را از تاریکی به سوی روشنایی پیش برد و آرامش و ثبات را برقرار کند.

روزنامه الخلیج هم بیست و ششم مرداد نوشت: بیشتر ناظران بر این باورند که بحران در لیبی به مرحله ای رسیده که این کشور را با مصیبت هایی با ابعاد گوناگون روبرو کرده است. پس از اینکه اتباع خارجی این کشور را ترک کردند، بیشتر سفارتخانه ها و کنسولگری ها خالی شده و لیبی به یک کشور شکست خورده تبدیل شده است. این شکست بر اوضاع کشورهای منطقه و جهان هم تاثیر خواهد داشت.

این روزنامه افزود: لیبی مانند سومالی و افغانستان نیست که نادیده گرفته شود، بلکه این کشور با مساحتی گسترده و جایگاه راهبردی برای کشورهای اروپایی بسیار مهم است. با توجه به اینکه لیبی ثروت و منابع طبیعی گسترده ای دارد فروپاشی آن اقتصاد منطقه را فلج خواهد کرد و جلو توسعه کشورهای همسایه را هم خواهد گرفت.

در لیبی محرک هایی وجود دارد که می تواند تروریست ها را از کشورهای دیگر به سوی این کشور روانه کند. وجود سلاح، منابع عظیم نفتی و دیگر منابع طبیعی می تواند انگیزه بزرگی برای دهشت افکنان باشد تا راهی این کشور شوند.

اگر این ثروت های هنگفت در دسترس تروریست ها قرار گیرد دیگر نمی توان پیش بینی کرد که امور این کشور به کدامین سو خواهد رفت. در این صورت کشورهای همسایه نیز از ناآرامی در لیبی زیان خواهند کرد.

از این رو، تحلیلگران بر این باورند که افزایش ناآرامی ها در لیبی بر اوضاع کشورهای همسایه هم تاثیر خواهد داشت. این کشورها تاکنون خسارت هایی زیادی در نتیجه درگیری های لیبی دیده اند. افزون بر مساله امنیت، اوضاع اقتصادی کشورهای همسایه نیز از تنش های لیبی تاثیر خواهد پذیرفت.

در این میان مصر، تونس و الجزایر به سبب تنش های لیبی بهای گزافی را خواهند پرداخت؛ همانگونه که مالی به دنبال گسترش ناآرامی های لیبی به گرداب جنگ داخلی افتاد.

کشورهای مصر، تونس، الجزایر و دیگر همسایگان لیبی با اوضاع اقتصادی نامطلوبی روبرو هستند. بنابراین تلاش کشورهای همسایه برای جلوگیری از افتادن ثروت لیبی به دست تروریست ها و کشورهای استعمارگر می تواند زمینه امنیت اقتصادی را در منطقه فراهم و امنیت ملی آنها را هم تضمین کند.

از آنجا که لیبی در همسنجی با همسایگان خود، کشوری ثروتمند است در صورت برقراری آرامش، اوضاع اقتصادی در این کشور و همسایگان آن به سوی بهبود پیش خواهد رفت.

از اصغر یوسفی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**9278**1961**1358