حمله آمریکا به داعش؛ موانع و بایسته ها

تارنمای شبکه خبری «الجزیره» هفدهم مردادماه در گزارشی اعلام کرد «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا، از تصمیم این کشور برای حمله محدود هوایی به مواضع گروه تروریستی- تکفیری «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) در عراق خبر داد.

به نوشته الجزیره به نقل از مقام های کاخ سفید، این حمله با 2 هدف صورت می پذیرد؛ پشتیبانی از نیروهای آمریکایی در منطقه اربیل و جلوگیری از بروز فاجعه انسانی در مناطق اشغال شده به دست داعش.

آمریکا اعلام کرده است حمله به داعش فقط به حملات هوایی محدود خواهد بود و این کشور نیروهای زمینی خود را به عراق وارد نخواهد کرد.

پس از جنایت های بی شمار داعش در عراق و کشته و آواره شدن دهها هزار نفر از مردم این کشور، آمریکا تصمیم به حملات محدود به مواضع این گروه در عراق گرفته و تاکنون چندین حمله نیز در قالب حملات هوایی علیه مواضع داعش در مناطق کردنشین انجام داده است.

می توان از زوایای گوناگون تصمیم آمریکا برای حمله به مواضع داعش را تفسیر کرد و به ذکر دلایلی برای آن پرداخت اما آنچه در اینجا به آن می پردازیم، موفقیت یا ناکامی در سرکوب داعش و بایسته های عملیات علیه این گروه است.

این نکته باید در نظر گرفته شود که گروه تکفیری- بعثی داعش هم اکنون یکی از فعال ترین و ثروتمندترین گروه های ترویستی در جهان است که با در اختیار داشتن منابع مالی و تسلیحاتی فراوان توانسته است بخش های بزرگی از خاک عراق، سوریه و لبنان را در کنترل بگیرد.

برخورداری از چنین قدرتی، رویارویی با این گروه را با دشواری های بسیاری همراه می سازد.

**داعش؛ دهشتناک تر از هر زمان

در پی اعلام رسمی اوباما درباره حمله نیروی هوایی آمریکا به مواضع داعش در عراق، این گروه تهدید کرد در صورت صدور چنین دستوری، چاه های نفت عراق را منفجر می کند.

به نظر می رسد باید کمی جدی تر به این تهدید نگاه کرد.

داعش کنترل برخی چاه های نفت عراق در شمال این کشور و بزرگ ترین پالایشگاه این کشور در «بیجی» را در دست دارد.

از سوی دیگر، این گروه در حملات تازه خود به پیشمرگه های کرد توانست کنترل کامل سد موصل را نیز در اختیار بگیرد.

کنترل بر چنین مواضع راهبردی قدرت بازدارندگی زیادی در اختیار این گروه قرار داده، زیرا همانگونه که تهدید کرده است می تواند با نابودی چاه های نفت یا انفجار سد موصل زیان های جبران ناپذیری به مردم و منافع ملی عراق و حتی منافع کشورهای غربی وارد کند و فجایع انسانی گسترده ای به بار آورد.

افزون بر همه این ها، داعش در پی تسخیر برخی شهرها، دهها هزار گروگان در اختیار دارد که به راحتی می تواند از آنان به عنوان سپر انسانی در برابر حملات نیروهای عراقی و خارجی استفاده کند.

این مسائل نشان می دهد مبارزه با این گروه تروریستی تا چه اندازه دشوار شده و سیاست دست روی دست گذاشتن و «احاله مسوولیت» که برخی گروه های عراقی آن را دنبال می کردند اکنون چه پیامدهایی برای آنها به دنبال دارد.

تردیدی نیست که با توجه به اعتراف سخنگویان کاخ سفید، ایالات متحده در حمله به داعش منافع منطقه ای خود و حفاظت از شهروندان آمریکایی در منطقه اربیل را دنبال می کند اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که شکست پیشمرگه های کرد از تروریست های داعش و حمله این گروه به لبنان و تصرف شهر مرزی «عرسال» باعث شده است تهدید منطقه ای داعش بیش از پیش جدی شود و این امر در تصمیم آمریکا برای حمله به این گروه تاثیر زیادی داشته است.

اما همانگونه که گفته شد شرایط کنونی برای مبارزه با این گروه، اندکی دشوار شده است و این دشواری برای آمریکا شاید حتی بیشتر از گروه های عراقی باشد چرا که انفجار چاه های نفت، بیشتر تهدیدکننده منافع اقتصادی غرب است؛ این نکته را هم در نظر بگیریم که کشور نفتخیز لیبی نیز وضعیت مناسبی ندارد و برخی از مهمترین مناطق نفتی آن در اختیار گروه های تندرو است.

در این وضعیت هر گونه توقف در صادرات نفت عراق آثار خود را در افزایش قیمت این کالا نشان خواهد داد.

استفاده از سپر انسانی نیز می تواند از حملات هوایی نیروهای آمریکایی به مواضع داعش جلوگیری کند.

بنابراین می توان گفت مبارزه با داعش فقط محدود به حملات هوایی به مواضع این گروه نمی شود و به اجماعی گسترده هم میان گروه های عراقی و هم میان کشورهای منطقه در مبارزه گسترده ضد آن نیازمند است.

** بایسته های مبارزه با داعش

حملات هوایی آمریکا به مواضع داعش شاید به صورت موقت از قدرت تهاجمی این گروه تروریستی بکاهد و از پیشروی بیشتر آن جلوگیری کند، اما باید در نظر گرفت مبارزه بنیادین با رشد و گسترش گروه هایی مانند داعش در گرو از میان برداشتن فضای رشد و زندگی آنها است.

این امر 2 پیش نیاز بنیادین دارد؛ قطع پشتیبانی برخی کشورهای منطقه از تروریست های داعش و همدلی گروه های عراقی در قالب حفاظت از یکپارچگی سرزمینی این کشور.

بر کسی پوشیده نیست که داعش از پشتیبانی برخی کشورهای منطقه برخوردار است و کمک های مالی-تسلیحاتی آنها بود که به رشد و گسترش این گروه منجر شد. بنابراین تا زمانی که این پشتیبانی ها وجود دارد این گروه نیز می تواند به زندگی خود ادامه دهد.

کمک در فروش نفت استخراج شده به دست گروه داعش، فروش تسلیحات به این گروه و پشتیبانی های تدارکاتی از آنها از جمله اقدام های برخی از این کشورها است و این گروه به سبب دسترسی آسان به پول و اسلحه به عملیات گسترده دست می زند.

از سوی دیگر، اختلاف گروه های عراقی یکی از دلایل پیشروی های داعش است. بر این پایه باید اضافه کرد تا زمانی که وضعیت سیاسی عراق در حالت بی ثباتی کنونی باقی بماند و گروه های قومی-مذهبی هر کدام منافع خود را در نظر بگیرند نمی توان انتظار بهبود وضعیت سیاسی-امنیتی این کشور را داشت.

بر همین پایه باید گفت راه حل نهایی پایان معضل امنیتی کنونی در عراق، داخلی است و گروه های سیاسی باید در چارچوب عراق واحد و یکپارچه اقدام کنند تا از تکرار چنین رخدادهایی در امان بمانند.

حملات آمریکا فقط می تواند مسکنی موقتی برای جلوگیری از پیشروی های گسترده این گروه باشد.

**نتیجه گیری

حمله داعش به پیشمرگه های اقلیم کردستان باید این درس را برای سایر گروه های عراقی در پی داشته باشد که بهبود شرایط امنیتی کشور به همت و همدلی همه آنها نیازمند است و هیچ گروهی نمی تواند از مسائل داخلی خود را کنار بکشد و بار آن را بر دوش دیگران بیندازد.

وضعیت کنونی عراق به یک کشتی می ماند که نجات جان همه مسافران به همدلی و تصمیم جمعی آنها بستگی دارد و هرگونه بی تفاوتی نسبت به بحران های امنیتی این کشور پیامدهای دامنه داری برای همه گروه ها به دنبال خواهد داشت.

از مهدی جوکار- گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**م.ج**1961**1358