بیم و امید انتخابات ریاست جمهوری در جامعه ترکیه

به گزارش ایرنا، مردم ترکیه فردا برای اولین بار در تاریخ خود برای انتخاب رییس جمهور جدیدشان به پای صندوقهای رای خواهند رفت.

پیشتر روسای جمهور ترکیه از میان نامزدهای احزاب سیاسی و با آرای نمایندگان مجلس انتخاب می شدند که با تغییر قانون مربوط قرار شد انتخابات پیش روی با آرای مردم برگزار شود.

در این رقابت ها ˈاکمل الدین احسان اوغلوˈ دبیر کل سابق سازمان همکاری اسلامی به عنوان نامزد مشترک ازسوی احزاب مخالف ˈجمهوری خواه خلقˈ و ˈحرکت ملیˈ و ˈصلاح الدین دمیرتاشˈ نامزد حزب ˈدموکراتیک خلق هاˈ که در مناطق کردنشین ترکیه از هواداران بیشتری برخوردار است، با ˈرجب طیب اردوغانˈ رهبر حزب حاکم عدالت و توسعه که طی 12 سال گذشته بر قدرت سیاسی در ترکیه تسلط داشت ، مبارزه خواهند کرد.

جامعه ترکیه در جریان تبلیغاتهای سه نامزد ریاست جمهوری در چند روز گذشته شاهد بروز دو دستگی و تعمیق اختلافات میان هواداران و مخالفان اردوغان شد و اکنون شرایط جامعه بگونه ایست که گویا پیروز انتخابات، همه سیاستها و اقدامهای خود را برای از میان برداشتن شرایط تحقق دیدگاههای طرف مقابل و از بین بردن امکانات سیاسی ، مالی و اجتماعی رقیب خود به کار خواهد گرفت و هواداران دو قطب نیز بر همین اساس آرای خود را به صندوق خواهند ریخت.

هواداران اردوغان مدعی هستند که اردوغان در صورت پیروزی با اجرای سیاستهای مردمی و اعطای حقوق و آزادی بیشتر به محافظه کاران و حمایت از بخشهای خصوصی و سیاست مستقل در مقابل قدرتهای بزرگ ، ترکیه را در میان 10 کشور بزرگ جهان قرار خواهد داد.

در مقابل مخالفان اردوغان بر این عقیده هستند که سیاستهای دولت اردوغان در 12 سال گذشته موجب بی اعتباری ترکیه در نزد کشورهای منطقه به ویژه در سوریه و عراق و مصر شده و اختلافات میان اقشار مردم این کشور تعمیق و جامعه به دو قطب ˈسنی ، محافظه کار و دست راستیˈ در مقابل ˈعلوی ، کرد ،لائیک و دست چپی ˈ تبدیل شده است.

تحلیل گران بر این عقیده هستند که اردوغان درصدد تغییر فضای سیاسی ترکیه است و تلاش دارد که با افزایش سلطه خود به جامعه ترکیه به عنوان ˈآتاترک دومˈ مطرح و سیاستهای داخلی و خارجی خود را همچنان که در مقام نخست وزیری بود در پست ریاست جمهوری نیز ادامه دهد.

ˈرجب طیب اردوغانˈ پس از اعلام نامزدی وی به ریاست جمهوری همواره بر این نکته تاکید کرده است که می خواهد یک رییس جمهور فعال در صحنه سیاسی باشد و افزایش قدرت ریاست جمهوری و گذر به نظام ریاستی در ترکیه آرزوی اوست.

اردوغان می گوید که به نظر وی تغییر رژیم پارلمانی در ترکیه و گذر به نظام ریاستی، اداره امور در کشور را راحت تر و نتایج حاصله از فعالیت های سیاسی و خدماتی را مفیدتر خواهد کرد.

وی که نامزد ریاست جمهوری حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات است، پیشتر نیز این دیدگاه خود را به اشکال مختلف بیان کرده بود، ولی اکنون که در یک قدمی احراز پست ریاست جمهوری قرار دارد، این سخن او به طور جدی تری در محافل خبری مطرح می شود.

این در حالیست که مخالفان وی با عنوان اینکه اردوغان قصد دارد همه ارکان دولتی را تحت تسلط خود درآورد از وی به عنوان شخصی که قصد دارد اساس جمهوری نوین ترکیه را تغییر داده و امکانات دولتی و مالی کشور را به نزدیکانش پیش کش کرده و مستبدانه حکومت کند ، متهم می کنند.

دور نخست انتخابات ریاست جمهوری ترکیه 19 مرداد (10 اوت) با حضور و رقابت سه نامزد برگزار خواهد شد، از تاسیس جمهوری ترکیه (1923 میلادی) این نخستین بار است که رییس جمهور با رای مستقیم مردم انتخاب می شود.

طبق قانون اساسی ترکیه، رییس جمهور برای یک دوره پنج ساله برگزیده می شود و نامزد پیروز تنها یک بار دیگر پس از پنج سال، می تواند نامزد ریاست جمهوری شود.

در صورتی که نامزدی در دور نخست، نتواند بیش از 50 درصد آرا را کسب کند، دو نامزدی که بیشترین رای را در دور نخست کسب کرده اند، در دور دوم که 15 روز بعد از انتخابات دور اول برگزار خواهد شد، به رقابت خواهند پرداخت.

در شرایط کنونی نتایج نظر سنجی ها و گمانه زنی های رسانه ها در ترکیه بر این اصل استوار است که پیروزی اردوغان در انتخابات محتمل است و تنها این نکته نامعلوم است که آیا وی در اولین و یا در دومین دور انتخابات به پیروزی دست خواهد یافت.

اکنون مهم ترین موضوع بحث در جامعه ترکیه این است که در صورت پیروزی اردوغان، فضای سیاسی ترکیه وارد مرحله جدیدی خواهد شد و سلطه بیشتر اردوغان با جامعه چه تحولات غیر منتظره ای را در پی خواهد داشت.

کارشناسان امور راهبردی عقیده دارند که رجب طیب اردوغان با اعلام نامزدی خود برای ریاست جمهوری، درصدد اجرای یک طرح دراز مدت برای سلطه بر ترکیه و منطقه است.

تحلیل گران معتقدند که اردوغان در صورت پیروزی، با تغییر قانون اساسی و اجرای نظام ریاستی، سلطه خود را بر ترکیه افزایش داده، موجب تغییر بافت احزاب سیاسی شده و سپس با مداخله در عراق، سوریه و مصر در منطقه نیز سلطه طلبی خواهد کرد.

به عقیده این تحلیل گران، اردوغان هنوز هم به رغم رویارویی با معترضان خیابانی در یک سال گذشته و افشا شدن ادعاهای فساد مالی در دستگاه های دولتی، یکی از رهبران مهم سیاسی ترکیه است و به دست آوردن ریاست جمهوری می تواند به وی اجازه دهد که کم کم از این بحران عبور کند و نظام حکومتی و قدرت های تاثیر گذار کشور را پس از بیش از 90 سال تغییر دهد.

نامزدی اردوغان برای ریاست جمهوری امری شگفت آور نبود، چرا که وی تنها قدرت بلامنازع حزب حاکم عدالت و توسعه است و همه نمایندگان حزب در مجلس و دیگر دست اندرکاران این حزب بر این حقیقت آگاه هستند که صاحب اصلی قدرت حزب عدالت و توسعه ، شخص اردوغان است.

البته هدف نهایی اردوغان، گذر به نظام ریاستی به جای نظام پارلمانی کنونی است، ولی این امر نیاز به زمان بیشتر و تغییر قانون اساسی ترکیه دارد.

در صورتی که اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود، قدرت را برای پنج سال دیگر در دست خواهد داشت.

وی در طرح طولانی مدت خود اخیرا برای رهبری کشور تا سال 2023میلادی ( 1402 ه.ش ) صحبت کرده که هم زمان با یکصدمین سالگرد تاسیس جمهوری نوین ترکیه است.

تحلیل گران با اشاره به ساختار جامعه ترکیه و نگرش مردم به تحولات می گویند که رقبای اردوغان، یعنی اکمل الدین احسان اوغلو دبیر کل سابق سازمان همکاری اسلامی که نامزد مشترک احزاب سیاسی مخالف است و صلاح الدین دمیرتاش نامزد حزب کردی ˈدمکراتیک خلق هاˈ شانس کمی برای پیروزی برابر اردوغان دارند.

به عقیده این منابع، در 30 مارس ( 10 فروردین ) سال جاری 90 درصد از 53 میلیون شهروند ترکیه که حایز شرایط رأی دادن بودند، در انتخابات شهرداری ها به پای صندوق های رای رفتند.

به رغم این که در آستانه انتخابات شهرداری های ترکیه حزب حاکم عدالت و توسعه و شخص اردوغان مورد انتقاد شدید احزاب مخالف بود و جامعه این کشور شاهد اعتراض های گسترده علیه گرایش های اقتدارگرایانه نخست وزیر، ادعاهای فساد مالی برخی وزرا و حتی اعضای خانواده اردوغان، اعتراضات پارک ˈگزیˈ، دستگیری های روزنامه نگاران مخالف، مسدود شدن شبکه های اجتماعی چون توییتر و یوتیوب بود، حزب اردوغان با کسب حدود 43 درصد آرا به پیروزی رسید.

برخی از جامعه شناسان در ارزیابی نتایج انتخابات یاد شده و این که چگونه اردوغان در یک دهه گذشته توانسته در همه انتخابات به پیروزی برسد، معتقدند که اکثریت شهروندان ترکیه با این طرز رفتار خود اثبات کردند که خواهان داشتن رهبری اقتدارگرا و قوی هستند که بتواند از پس سامان دهی سیاسی و اقتصادی ترکیه بر آید و چنین رهبری را حتی اگر شائبه فساد مالی داشته باشد، به رهبران ناتوان ترجیح می دهند.

خاورم **2010**1566