بحران پس از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و گزینه های پیش رو

رئیس کمیسیون مستقل انتخابات، ناظران اتحادیه اروپا، چندین هیئت امریکایی و تحلیلگران برای پایان دادن به این بن بست، از راه حل سیاسی سخن گفته اند. اگر راهکارهایی از قبیل شمارش دوباره آرا، قانون و قانون اساسی نتواند این بحران را حل کند، این سوال مطرح می گردد که چه راه حل های فراقانونی می تواند وجود داشته باشد؟ این نقطه ای است که همه طرف ها خود راناگزیر می بینند تا روی آن بسیار تامل کنند. راه حل های احتمالی می تواند به صورت زیر باشد:

برگزاری دوباره انتخابات

جناح اپوزیسیون طرح برگزاری دوباره انتخابات را در بعضی ولایت ها تحت نظارت جدی تر مطرح کرده است. اما نه در حلقه حاکم تمایل جدی در برگزاری دوباره انتخابات در این ولایات وجود دارد و نه این می تواند چیزی را تغییر دهد. واقعیتی که پیش از انتخابات کسی به پذیرش آن تمایلی نداشت، این است که در حالی که شورش مسلحانه طالبان جریان دارد برگزاری انتخابات شفاف و آزاد که تحت نظارت موثر صورت گیرد، در مناطق دورافتاده پشتون نشین غیر ممکن است.

دولت ائتلافی به رهبری دکتر اشرف غنی احمدزی برای دکتر عبدالله عبدالله شامل شدن در دولتی به رهبری دکتر اشرف غنی احمدزی بسیار مشکل خواهد بود، زیرا وی از قبل اعلام کرده که هیچ تمایلی به ائتلاف با تیمی که در تقلب دخیل است، ندارد. از سوی دیگر دکتر اشرف غنی احمدزی که اکنون با اعتماد به نفس و سرمست از پیروزی است، تلاش کرده تا به عنوان یک رهبر ثابت قدم که نیازی به مشورت ندارد، قدرت خود را به رخ بکشد. نزدیک ترین شرکای او از هم اکنون نگران نقش آینده خود در همکاری با دکتر اشرف غنی احمدزی هستند.

دولت ائتلافی به رهبری دکتر عبدالله

چنین راه حلی برای نخبگان حاکم، از اساس مردود است. نخبگان حاکم پشتون این را مایه ننگ می دانند که قدرت را به شمال واگذار کنند. وقتی رئيس جمهور کرزای امضای توافقنامه امنیتی دوجانبه با امریکا را یک ننگ تاریخی مانند معاهده دیورند و گندمگ می داند، وی چگونه می تواند به سادگی کاخ ریاست جمهوری را به مردی بسپارد که در صورت به قدرت رسیدن نماد پایان سلطه هژمونی دویست و پنجاه ساله پشتون ها خواهد بود؟

گزینه سوم

بسیاری معتقدند که با پایان دوره تصدی کرزای و بن بست موجود در انتخابات ریاست جمهوری، هیچ گزینه ای دیگری وجود ندارد جز این که یک اداره انتقالی برای یک دوره خاص تشکیل شود تا نارسایی های موجود را هم در پروسه های انتخاباتی و هم در قانون اساسی مرتفع سازد. بر اساس این نظریه، در این صورت ساختار قدرت باید مدلی برای انعکاس واقعیت های عینی افغانستان باشد. این پیشنهاد اما، هیچ پایه و اساس قانونی ندارد. اما طرفداران آن به اصل ضرورت استناد کرده و استدلال می کنند که قانون اساسی در حال حاضر نسبت به الزامات کشوری بسیار نامتجانس مثل افغانستان نارساست. این گزینه به نظر جالب توجه می رسد، اما سوال اصلی را که چه کسی باید کشور را اداره کند بی جواب می گذارد. برای این کار فهرست طولانی از افراد مدعی وجود دارد و بسیاری از کشورها به نفع فرد مورد نظر خود بار دیگر پا به میدان خواهند گذاشت.

گزینه قدیمی

بعضی نگران اند در صورتی که بنا باشد آقای کرزای برای مدتی تحت شرایط به دقت کنترل شده به حکومت ادامه دهد، این می تواند منجر به آسیب غیر قابل برگشت برای کشور گردد. در این طرح، وی می تواند یک دولت ائتلافی را که شامل عبدالله و اشرف غنی گردد، حداقل برای دو سال رهبری کند. حضور دو تیم قدرتمند تحت رهبری انتقالی رئيس جمهور کرزای می تواند به گذار افغانستان از این دوره حساس کمک کند. طرفداران این نظریه بر این باورند که کرزای می تواند برای هر دو نامزد قابل قبول باشد، زیرا هر دوی آنها برای سال ها در دولت وی کار کرده اند و بعید است آنها بتوانند در چنین زمان دشوار شخص قابل قبول دیگری را برای رهبری افغانستان بیابند.

بر اساس این دیدگاه، کرزای می تواند تحت معاهده مورد قبول هر دو رقیب بلافاصله اصلاحات در سیستم انتخابات و قانون اساسی را شروع کند و در سال 2016 انتخابات معتبر و قابل قبول دیگری برگزار گردد. اما مانند اغلب گزینه های احتمالی فوق، این فرمول هم با موانع بسیاری روبروست. اول، این گزینه هم یک راه حل فراقانونی است. دوم این که بسیاری در تیم دکتر عبدالله بر این باورند که کرزای خود در مهندسی کردن نتایج انتخابات دست دارد. سوم این که هضم ادامه حکومت کرزای برای کشورهایی که نقش برجسته را در ادامه حضور جامعه بین المللی در افغانستان دارند، دشوار خواهد بود.

همچنین باید متوجه این نکته بود که هیچ یک از دو رقیب، به جز رفتن به کاخ ریاست جمهوری، به راحتی آماده پذیرش یک راه حل احتمالی دیگر نخواهد بود. دکتر اشرف غنی احمدزی که تصویر مصممی را از خود نشان می دهد، به نظر می رسد برای جانشینی کرزای عجله دارد و آماده پذیرش راه حلی که از پیروزی وی جلوگیری نماید، نیست. از طرف دیگر، دکتر عبدالله عبدالله و حامیان او بر این باورند که همدستی کمیسیون مستقل انتخابات و حریفش، وی را از رفتن به کاخ ریاست جمهوری بازداشت. او هم معتقد است که باید از غصب حق خود جلوگیری کند.

زمان آن فرا رسیده که نخبگان سیاسی افغانستان از خواب بیدار شوند و به این واقعیت برسند که دستبرد زدن در پروسه انتخابات مانند بازی با آتش است. اکنون تهدیدی بسیار جدی متوجه کل نظام است. در عین حال تروریسم هنوز چالش بسیار جدی برای افغانستان و منطقه است. اکنون افغانستان در شرایطی نیست که از عهده بحران سیاسی و قانون اساسی برآید. همکاران بین المللی افغانستان به ویژه ایالات متحده باید این وضعیت را کاملا جدی بگیرد. ما هم اکنون شاهد فروپاشی نظامی سریع یکی از دولت های متحد امریکا در خاورمیانه به علت سیاست های قشرگرایانه نخبگان حاکم آن کشور هستیم.

------------------------------------------------------------------------------------------

دکتر حسین یاسا مدیر مسئول و صاحب امتیاز روزنامه آوت لوک افغانستان