حساسیت توام با خوش بینی به ماراتن وین 6

به گزارش ایرنا، مذاکرات وین6 در حالی برگزار می شود که بر اساس جدول زمانی توافق شده میان ایران و گروه 1+5 در ژنو3 تحت عنوان برنامه اقدام مشترک، دو طرف تا 29 تیرماه زمان دارند تا به توافق جامع و نهایی دست پیدا کند.

مذاکرات وین 5 (26 تا 30 خرداد) که به نوبه خود دور مذاکراتی سخت و پیچیده ای بود، در حالی به پایان رسید که محمدجواد ظریف پس از دور پایانی مذاکرات در جمع خبرنگاران از «نگارش نکات مورد توافق و گذاردن نقاط مورد اختلاف در پرانتز» سخن گفت.

ظریف در مورد پرانتزها در نشست خبری پایانی مذاکرات هم گفت که «متن توافق بیش از کلمات، پرانتز دارد.» قرار است که نکات مورد اختلاف در متن، در پرانتز قرار گیرد تا فعلا متن با نکات مورد اشتراک نوشته شود. در بعضی موارد ممکن است روی بخش هایی توافق وجود داشته باشد، اما در بسیاری از موارد، اختلاف از نظر محتوا و نحوه نگارش وجود دارد.

رییس دستگاه دیپلماسی در پاسخ به بسیاری از سوالاتی که خبرنگاران حاضر در وین که تمایل داشتند از موارد اختلاف در مذاکره بدانند، پاسخ روشنی نداد.همینطور در مورد غنی سازی و سانتریفیوژها که گفته می شود جزو موارد اختلاف طرفین است، بر حق تهران گفت: سانتریفیوژها برای خودمان است و درباره تعدادشان خودمان توافق می کنیم و برای بازه زمانی فعالیت آنها صحبت می کنیم که به تفاهم هایی برسیم، اما برنامه غنی سازی متعلق به مردم است و درباره چیزهایی که به مردم کشورمان تعلق دارد، گفت وگو نمی کنیم.

بنابراین نقاط اختلاف بر سر چه موضوعاتی است و تا چه حد جدی است، چندان مشخص نیست.اما آنچه که مشخص است تاکید مقامات جمهوری اسلامی براین نکته است که در صورت وجود عزم جدی در طرف مقابل و همچنین پرهیز از زیاده خواهی به طور قطع دستیابی به توافق دور از دسترس نخواهد بود.

اگر چه عدم دستیابی به توافق در وین6 به معنای پایان مذاکرات نیست، اما دو طرف تلاش می کنند تا در جدول زمانی تعیین شده به توافق جامع و نهایی دست پیدا کنند که نیازی به تمدید توافق ژنو3 برای یک بازده زمانی شش ماهه دیگر نباشد.

همانطور که کارشناسان و تحلیلگران نیز بر عزم دو طرف برای حل نقاط اختلاف و به قول وزیرامورخارجه کشورمان از مسائل داخل پرانتز تاکید کرده اند.

البته تبلیغات رسانه ای از سوی مخالفان این توافق به ویژه رژیم صهیونیستی درروزهای باقی مانده به آغاز دور جدید مذاکرات بیش از پیش شدت گرفته است. هر از گاهی نیز از طرف آمریکایی مطالبی دال بر زیاده خواهی آنها مطرح می شود، اما به نظر می رسد دو طرف مذاکره کننده به این نتیجه رسیده اند که رهایی از وضعیت فعلی از طریق دیپلماسی میسر است.

در واکنش به برخی از این اظهارات،«سیدعباس عراقچی» معاون حقوقی و امور بین الملل وزیر امور خارجه در روزهای گذشته تصریح کرد که توقعات بیش از اندازه و انتظارات زیاده خواهانه برخی طرف ها در 1+5مانع بزرگ در مقابل مذاکرات و پیشرفت آن است.

عضو تیم مذاکره کننده هسته ای همچنین این زیاده خواهی ها را ناشی از توهمات آنان دانست و تاکید کرد: نباید انتظار داشته باشند که مذاکرات بر اساس توهمات پیش برود، مذاکرات بر اساس واقعیات پیش خواهد رفت، واقعیات در صحنه باید ملاک باشد و واقع گرایی باید بر مذاکرات حاکم شود.

با همه این احوال مذاکرات طولانی مدت وین6 و دست یابی به توافق نهایی درآن می تواند به پرونده بحران غیرضروری چندین ساله فعالیت های هسته ای ایران آن هم در شرایطی که نظام بین الملل درگیر مسائل مختلفی در خاورمیانه و همچنین اوکراین است، پایان دهد.

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی اهمیت مذاکرات هسته ای را با گفت وگوهای دو ابرقدرت شرق وغرب -آمریکا و شوروی سابق- در دهه 1970 تا 1990 بر سر پایان رقابت تسلیحاتی در جریان جنگ سرد (موسوم به مذاکرات سالت) مقایسه کرده اند.

دلیل اهمیت مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 از این جهت است که بعد از حدود 10 سال کشمکش و مذاکره ، بالاخره دو طرف ماجرا به این نتیجه رسیده اند که تداوم وضعیت موجود به نفع هیچ کدام نخواهد بود.

به این ترتیب 6 کشور قدرتمند دنیا در یک سوی مذاکره و ایران در سوی دیگر قرار گرفته اند تا پرونده هسته ای ایران را به سرانجامی برسانند.

از دیگر دلایل اهمیت این مذاکرات تاریخی این است که بر سر میز گفت وگوها پنج کشوری در مقابل ایران می نشینند که دارای حق وتو در سازمان ملل هستند. رسیدن به یک اشتراک نظر در میان این پنج کشور به همراه آلمان با وجود تضادها و اختلاف منافع و از سوی دیگر وجود بی اعتمادی بین طرف های مذاکره کننده بر دشواری این مذاکرات از ابتدا تا امروز افزوده است.

به خاطر دشواری ها و موانع پیش روی این دور از مذاکرات است که دو طرف زمان برگزاری مذاکرات وین6 را طولانی تر از زمان معمول تعیین کرده اند؛ حتی سیدعباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای از احتمال تمدید زمان مذاکرات تا پایان تیرماه خبر داده است.

حسن بهشتی پور تحلیلگر روابط بین الملل نیز درگفت و گو با ایرنا درباره موانع پیش روی ایران و گروه 1+5 برای دستیابی به توافق گفت: مهمترین مانعی که میان دو طرف وجود دارد و امکان دستیابی به توافق را به تاخیر انداخته بی اعتمادی متقابلی است که دو طرف به یکدیگر دارند.

«علی خرم» کارشناس ارشد مسایل بین الملل نیز در گفت وگو با ایرنا به احتمال طولانی ترشدن مذاکرات هسته ای اشاره کرد و گفت: با این وجود، ایران و آمریکا اراده لازم را برای رسیدن به توافق نهایی دارند.

به گفته وی، وین 6 فرصتی است طولانی که در آن کارشناسان 6 کشور بحث و بررسی می کنند و در هر قسمتی که به نتیجه رسیدند متن را می نویسند .

بنابراین از مجموع برآورد دیدگاه های کارشناسان می توان نتیجه گرفت که نوعی خوش بینی نسبت به دست یابی به توافق جامع احساس می شود.

البته افراد دیگری نیز هستند که تصور می کنند به دلیل زیاده خواهی های طرف غربی به ویژه آمریکا دست یابی به توافق دشوار است؛ «سیدحسین نقوی حسینی » از جمله این افراد است.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درگفت و گو با ایرنا به دشواری های این دور از گفت و گوها اشاره کرد و دلیل آن را زیاده خواهی های طرف غربی به ویژه آمریکا دانست.

وی در عین حال این دور از مذاکرات ایران و1+5 را فرصت بسیار مغتنمی برای طرف غربی جهت دست یابی به توافق عنوان کرد و گفت:آنها باید به خوبی بدانند که اگر از طریق مذاکره به نقطه مشترک نرسیم ،ایران اهداف خود را دنبال خواهد کرد.

البته پیش از اظهارات این نماینده مجلس، محمد جواد ظریف نیز در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر این که اگر در مدت زمان مقرر برنامه اقدام مشترک جامع نهایی نشود و شرایط تمدید توافق ژنو فراهم نشود چه خواهد شد و آیا ایران به شرایط قبل از توافق ژنو باز خواهد گشت گفت: ما برای موفقیت مذاکرات تا 29 تیر تلاش می کنیم و اگر 29 تیر ممکن نبود بر اساس توافق ژنو برای تمدید ، تصمیم گیری خواهیم کرد.

رییس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد:البته اگر توافق حاصل نشود هر طرف این حق را دارد که به سیاست های قبل از توافق ژنو باز گردد و این شامل طرف ایرانی نیز می شود.

وی درعین حال تاکید کرد:ما از ابتدا خواسته های خود را گفته ایم. زیاده خواهی نمی کنیم و بیش از حقوقمان هم نمی خواهیم. حاضر هستیم نگرانی های مشروع را مورد توجه قرار دهیم تا به نتیجه برسیم. با همین دیدگاه از یکماه گذشته وارد مذاکره شده ایم،اما احساس می کنیم طرف مقابل یک راهکار دیگر را انتخاب کرده و تلاش می کند مواضع حداکثری اتخاذ کند تا به مواضع معتدل تر برسد.

ظریف با بیان اینکه ما منتظریم تا ببینیم دور بعدی چگونه پیش می رود و به نتیجه می رسد، تاکتیک ها و روش های مذاکره خود را مبتنی بر صبر و متانت توصیف کرد .

آنچه مسلم است باز شدن گره مذاکرات هسته ای در روزهای نفس گیر و حساس در پیش رو می تواند فرصت های زیادی را برای قدرت های اصلی اقتصادی و سیاسی دنیا از یک طرف و جمهوری اسلامی ایران از طرف دیگر فراهم کند.

هدی یوسف زاده

سیام5**9173**1449