آیا کردها در کنار داعش و در برابر مالکی قرار گرفته اند؟

حمله غافلگیر کننده داعش و سقوط دومینو وار چند شهر عراق به دست لشگر مورچگان، ظرف چند روز گذشته، دست کم برای کردها شرایطی را پیش آورد که آنها بتوانند به آرزوی دیرینه خود برسند و کنترل شهر بزرگ نفتی کرکوک را به دست بگیرند.
تا این لحظه اقلیم کردستان صرفا به بهانه مبارزه با داعش و با شعار جلوگیری از نفوذ و پیشروی این موجودات به تصرف این مناطق دست یازیده است اما شواهد و قرائن نشان می دهد که نیت اصلی کردها چیز دیگری است.

در میان پیش مرگان کرد مثل معروفی هست که می گوید "ازهاتِم بگرِم ازناتِم بِمرِم" یعنی آمده ام بگیرم نیامده ام که بمیرم. برهمین اساس کردها قطعا بیشتر از آنچه منجر به تسلط کامل آنها بر اراضی مورد اختلافشان با دولت مرکزی از جمله کرکوک، خانقین و مندلی بشود پیش نخواهند رفت و بعید است که یک گلوله اضافه در راه دفاع و حفظ سایر اراضی به سمت داعش شلیک کنند.

از این منظر می توان کردهای اقلیم و پیش مرگ ها را متهم به نوعی سوء استفاده از وضعیت پدید آمده در عراق کرد به این معنی که آنها پیشاپیش به استقبال طرح تجزیه عراق به سه بخش کردنشین، شیعه نشین و سنی نشین رفته اند و اکنون در حال تثبیت مرزهای مد نظر خود برای آینده عراق تجزیه شده هستند.

دلیل این ادعا این است که پیش مرگ های کرد روز پنجشنبه برخی از مناطق در مندلی و خانقین را تصرف کردند که به هیچ وجه مورد تهدید داعش نبود و احتمال آن نیز نمی رفت اما در عوض این مناطق سالهای متمادی محل اختلاف کردها با دولت مرکزی چه در زمان حال و چه در زمان گذشته بود.

این مسئله کار مبارزه با داعش را برای دولت مرکزی سخت می کند چه اینکه کردها قطعا در این مبارزه فراتر از مرزهای مورد نظر خود به کمک بغداد نخواهند رفت و در ثانی این احتمال نگران کننده نیز برای دولت مرکزی پدید می آید که ممکن است کردها با داعش از یک سو و با ترکیه از سوی دیگر برای عملی شدن نقشه تجزیه عراق هماهنگی هایی داشته اند.

اگر فرض اطلاع داشتن کردها از حملات غافل گیر کننده داعش و طرح آنها برای آماده کردن مقدمات تجزیه عراق و تشکیل امارت اسلامی عراق و شام درست باشد آن وقت در خوش بینانه ترین حالت دولت عراق با این واقعیت مواجه می شود که کردها در عمل دست کم نه با دولت مرکزی و نه با داعش وارد جنگ نخواهند شد و صرفا به دنبال سهم خود از آینده عراق تجزیه شده خواهند بود که هم اکنون با تصرف کرکوک، خانقین و مندلی و مناطق دیگر مورد اختلاف با دولت مرکزی به آن رسیده اند.

اما این خواست و اراده، لزوما به معنی پیروزی نهایی برای طرفین پروژه نیست. تجربیات چند سال گذشته در خاورمیانه نشان داده است که عزم و اراده هایی از این قوی تر، در هم شکسته شده است و از این رو این احتمال که مالکی بتواندمجددا مناطق از دست رفته را بار دیگر به تصرف خود در آورد بسیار زیاد است.

آنگاه در چنین شرایطی کردها با مشکلات عدیده ای مواجه خواهند شد که یکی از آنها تلافی دولت مرکزی خواهد بود. از این رو به نظر می رسد اقلیم کردستان باید عاقلانه تر و با دور اندیشی بیشتری در این صحنه گام نهد و به جای اینکه صرفا منافع اقلیم را دنبال کند منافع کلان عراق را در نظر بگیرد چه اینکه تجربه تاریخی کردها نشان داده است، اعراب و حتی ترک های سنی در کوتاه مدت و صرفا برای رسیدن به اهداف خود با کردها معامله کرده و کنار می آیند اما به محض محقق شدن اهداف، کردها را به شدت مورد قهر و غضب خود قرار می دهند و اصولا کردها تجربه تاریخی خوبی در همکاری با اعراب و ترک های سنی نداشته اند و با شیعیان تعاملات بهتری داشته اند.

اگرچه در اختلافات میان کردهای اقلیم و دولت مرکزی بخشی از تقصیرها متوجه نوری مالکی بوده است اما به مصلحت کردها نیست که در چنین شرایطی او را در برابر داعش تنها گذاشته و یا بدتر از آن با این موجودات انسان نما علیه او و منافع ملت عراق اعم از سنی و شیعه هم داستان شوند.