مجتهدزاده: تعامل دیپلماتیک تهران - قاهره به سود منطقه است

یک کارشناس مسائل ژئوپلتیک گفت: دیدگاه ژئوپولیتیکی کاملا متعادل وزیر خارجه جدید می تواند نویدبخش بروز موازنه‌های محترمانه‌تر و معقول‌تری در روابط ایران و مصر باشد.

پیروز مجتهدزاده، استاد ژئوپولیتیک و کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) با اشاره به تحولات اخیر مصر به بررسی روند روی کارآمدن السیسی در این کشور پرداخت و خاطر نشان کرد: ژنرال عبدالفتاح السیسی یک رئیس جمهور نظامی در مصر است که کوشید از طریق انتخاباتی آبرومندتر از آخرین انتخابات ریاست‌جمهوری حسنی مبارک، به قدرت برسد.

وی ادامه داد: او توانست با از میان برداشتن تنها رییس جمهور غیر نظامی مصر، یعنی محمد مرسی و دولت اسلامی او، این کشور را به سنت دیرینه حکومت نظامیان در نمادی سیویل (غیر نظامی) باز گرداند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه از آغاز پیدا بود، السیسی آمده است که جلوی روند دموکراتیزاسیون مصر و شمال آفریقا در دوران به اصطلاح "بهار عربی" را بگیرد، گفت: او کودتایی نظامی را علیه تنها دولت غیرنظامی مصر دیکته کرد و تشکیل دولت موقت و تدوین قانون اساسی و انتخابات آزاد دیکته شده را به ملت مصر تحمیل کرد و در این راه از حمایت های دوستان خارجی مانند ایالات متحده امریکا و اسرائیل و حمایت رقیبان دموکراسی خواه داخلی مانند عمر موسی نیز برخوردار بوده است.

وی ادامه داد: این گونه شد که مصر بار دیگر به نقش آفرینی سیاسی داخلی و خارجی سنتی خود بازگشت ولی همه آثار و نشانه ها حکایت از آن دارد که در دوران نخستین نقش آفرینی های دولت جدید که دوران ماه عسل انتخاب شوندگان با انتخاب کنندگان است، تلاش خواهد شد تا سیستمی به کار گرفته شود که از حکومت حسنی مبارک مردمی تر و میهنی تر باشد و در روابط خارجی استقلال رای و عمل بیشتری داشته باشد، اما تردیدی نیست که پس از سر آمدن دوران ماه عسل و درگیر شدن در ژرفای سیاست های ژئوپولیتیکی عربی – آمریکایی – اسرائیلی در خاور میانه مصر مجددا راهی همان نقش آفرینی خواهد شد که حکومت حسنی مبارک در منطقه داشت.

مجتهدزاده در رابطه با جایگاه السیسی به عنوان فردی نظامی یا ناجی اقتصادی مصر گفت: السیسی فردی نظامی است و مدت زمانی طول خواهد کشید تا وی این نقش را تحت الشعاع مقام فرضی یک رئیس جمهور غیر نظامی قرار بدهد. همچنین تردیدی نیست که او تلاش خواهد کرد تا بر مشکلات اقتصادی فراوان این کشور چاره ای اندیشد و در این راه از همه کارشناسان، افراد با تجربه اقتصادی مصری و روابط ویژه اقتصادی منطقه ای و ماورای منطقه ای کشورش یاری جوید و آشکار است که در کوتاه مدت در این زمینه ها پیروزی هایی را حاصل خواهد کرد.

وی تاکید کرد: ما باید بدانیم که بزرگترین ضربه زننده به اقتصاد مصر نا امنی و فساد است که در مورد اول شاید دولت جدید بتواند پس از مدتی معقول بین یک تا دو سال استنباط برقراری امنیت را برای اقتصاد توریستی خود ایجاد نماید، یعنی انتظار این است که یک رئیس جمهور نظامی و دولتش دست کم در این زمینه موفقیت هایی داشته باشد. ولی توفیق این دولت در سرنگون کردن واقعی فساد گسترده و ژرف مالی و اقتصادی مصر در آینده قابل پیش بینی بعید به نظر می رسد، زیرا فساد اقتصادی در مصر نهادینه شده و به صورت فرهنگ غالب جامعه در آمده است. به گفته دیگر، عبور کامل و واقعی مصر از بحران های اقتصادی کنونی در آینده قابل پیش بینی بعید به نظر می رسد، در حالی که باید انتظار داشت طی چند سال آینده در این بحران ها تخفیف چشمگیری حاصل شود.

این استاد ژئوپولیتیک در بخش دیگری از این گفت و گو با اشاره به نقش جنبش های مردمی،احزاب و اخوانی ها در دولت جدید مصر خاطرنشان کرد: به گمان من بروز رویدادهای سیاسی مصر اکنون تردیدی برجای نگذاشته است که آنچه غرب با هیجان فراوان از آن به عنوان "بهار عربی" یاد می کرد، به کمک سیاست های مداخله جویانه پیدا و پنهان ایالات متحده امریکا و اسرائیل به شکست کامل انجامیده است و نقش جنبش های مردمی، احزاب و اخوانی ها در دولت جدید به همان وضعیتی در آمده است که در دوران حسنی مبارک وجود داشت. البته نه به همان شدت در سال های ماه عسل دولت جدید با مردم مصر، بلکه به مرور زمان این بازگشت به اصل این وضعیت در عصر حسنی مبارکی بیشتر و بیشتر خودنمایی می کند.

وی گفت: آزادی هایی که پس از سرنگونی حسنی مبارک در جامعه مصری خود نمایی پیدا کرد هم اکنون فروکش می کند و افراد سرشناسی مانند محمدالبرادعی مجددا به دوران سکوت مصلحت آمیز بازگشته و افرادی مانند عمرو موسی به دوران سازشکاری برای حفظ موقعیت ها رجعت کرده اند. در میان سازمان ها و احزاب تقریبا همه آنها به دوران سکوت و بی تحرکی های پیش از انقلاب آزادی خواهی دچار شده اند جز گروه یا حزب اخوان المسلمین که اگرچه در این مدت رای آوردن و دولت تشکیل دادن در مصر را تجربه کرده اند، ولی درکشاکش فرهنگ سیاسی جامعه مصر در وضعیتی به مراتب ضعیف تر و شکننده تری نسبت به گذشته دچار آمده است و با ادامه مبارزه دولت جدید علیه اخوانی ها گمان نمی رود که این حزب یا جنبش بتواند در آینده قابل پیش بینی به اقتدار و نفوذ سابق خود در جامعه سیاسی مصر باز گردد.

مجتهدزاده باشاره به جایگاه سیاسی آتی مصر در جهان عرب و رابطه این کشور با اسراییل افزود: این بحث مربوط می‌شود به بررسی وضعیت دیپلماسی و سیاست خارجی مصر در دوران جدید. تا آنجا که از شواهد و ظواهر بر می آید در دولت جدید این کشور تلاش برای پی گیری یک سیاست خارجی نسبتا مستقل برای تجدید حیات نقش سنتی مصر در رهبری ایده ها و آمال دنیای عرب قابل پیش بینی است.

وی ادامه داد:من در خلال دو – سه سال گذشته بحث های نبیل فهمی، وزیر خارجه جدید مصر را در محافل غربی دیده و از نزدیک با شیوه اندیشه نسبتا مستقل و قدرت استدلال های نسبت کاملا عمل گرای او آشنایی مختصری حاصل کرده ام. او حتی در مواردی توانسته است که در بحث های مشابه از سوی افرادی مانند البرادعی و عمرو موسی قدرت استدلال بیشتری را به نمایش در آورد و پیروی از یک سیاست مستقل نسبت به خواست های آمریکایی - اسرائیلی را به توجه همگان برساند. او در مصاحبه هایی که البته هنوز بیشتر جنبه ایدئالیستی دارد تا بازگوینده واقع گرایی عملی باشد صراحتا خواستار استقلال دولت آینده سوریه نسبت به سیاست هایی شد که تا کنون زندگی سیاسی این کشور را دگرگون کرده است و برای آینده کشور خود در برابر ژئوپولیتیک خاورمیانه ای آمریکایی - اسرائیلی استقلال بیشتری آرزو کرد.

این استاد ژئوپلیتیک با تاکید براینکه واقعیت را باید در عمل جست و جو کرد ،افزود: حسنی مبارک در دنیای ژئوپولیتیکی جدید خاور میانه، مصر را از سیاست های موازنه یافته توسط محمد انور سادات بر اساس تعامل سازنده با اسرائیل، به سیاست همکاری های ژئو-استراتژیکی ضد عربی با اسرائیل کشاند و در عمل در جنایات اسرائیلی حصر غزه برای نابود کردن یک مقاومت مردمی ضعیف عربی شرکت کرد.

وی ادامه داد: امروز باید دید که وزیر خارجه مصری مانند نبیل فهمی در یک نظام حکومتی نظامی غیر نظامی نما در آن کشور تا چه اندازه می تواند در این وضعیت دلخراش موازنه های ژئوپولیتیکی مبتنی بر تابعیت بی چون چرای عربی نسبت به ژئوپولیتیک خاور میانه ای آمریکایی – اسرائیلی که امروز شرایطی را پیش آورده است که وزیر خارجه اسرائیل به خود اجازه می دهد در پایتخت کشوری مانند عربستان سعودی، پایتخت های عربی را مورد خطاب قرار داده و دستور می دهد در سیاست های خارجی و منطقه ای خود چگونه رفتاری داشته باشند، استقلال نسبی مصر را در برابر ژئوپولیتیک یاد شده تجدید نماید و روابط کشورش با ایالات متحده آمریکا را بر اساس خواسته اعلام شده خود به صورت "محترمانه" تری پی ریزی نماید.

مجتهدزاده دربخش دیگری از این گفت و گو در رابطه با احتمال جایگزینی روسیه به جای آمریکا برای مصری ها خاطرنشان کرد: برآورده شدن وزیر خارجه جدید مصر در زمینه بازگشت به روابط محترمانه تر این کشور با ایالات متحده البته مستلزم دگرگون کردن زمینه های موجود از نظر موازنه های ژئوپولیتیکی کشورش است. چرا که مصر در نگاه ژئوپولیتیکی سنتی خود همیشه سعی کرده است که مناسبات خود را با شرق و غرب ژئوپولیتیکی سنتی توازن بخشد و در مقابل همکاری استراتژیکی با شوروی پیشین کوشید مناسبات خود را با ایالات متحده آمریکا ترمیم نماید. ولی در دنیای ژئوپولیتیکی کنونی که مناسبات مصر با ایالات متحده آمریکا و متحد منطقه ای اش یعنی اسرائیل بطور کلی از حد و حدود حفظ موازنه های بین المللی در گذشته است، این الزام پیش می آید که مصر برای بازگشت به یک نقش ژئوپولیتیکی مستقل و محترمانه زمینه بستگی های کاملا یک جانبه کنونی را مورد بازنگری قرار داده و مناسباتش را با قدرت های رقیب محور ایالات متحده - اسرائیل، یعنی محور روسیه – ایران بر اساس موازنه های معقولی سامان دهد.

وی گفت: هم روسیه با اعلام اشتیاق فراوان در این برخورد و هم ایران با اعلام علاقه زیاد به بسط همکاری ها با مصر آمادگی آغاز چنین مناسباتی را برای سامان دهی معقول مسائل و کشمکش های قدرتی خاور میانه ثابت کرده اند. بیانات اخیر وزرای خارجه روسیه و مصر و بیانات متقابل مقامات ایرانی و مصر نشان از علاقه دو جانبه قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای به این تحولات در توسعه همکاری های محترمانه در منطقه دارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه دعوت دولت جدید مصر از رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید مصر را باید در راستای به ثمر رساندن ایده های عادلانه و ایجاد موازنه های ضروری در مناسبات ژئوپولیتیکی خاورمیانه دید، افزود: آشکار است که دولت ایران این دعوت را در عالی ترین سطح مدیریت سیاسی کشور خود را با گرمی پذیرفت ولی با توجه به نبودن روابط رسمی بین دو کشور تصمیم بر این گرفته شد که اعزام معاون عربی – آفریقایی وزارت خارجه به این مراسم سطح دیپلماتی کاملا مناسبی است در پاسخ به این اعلام حسن نیت. استقبال محترمانه دولت جدید مصر از نماینده اعزامی ایران در سطح دیپلماتیک یاد شده خود بهترین واکنش مثبت می تواند قلمداد شود در تایید این برداشت دستگاه دیپلماسی ایران.

مجتهد زاده در پایان خاطرنشان کرد: از طرف دیگر، دیدگاه ژئوپولیتیکی کاملا متعادل وزیر خارجه جدید مصر نسبت به تحول در موازنه های موجود ژئوپولیتیکی مربوط به مناسبات منطقه ای و فرا منطقه ای می تواند نویدبخش بروز موازنه‌های محترمانه تر و معقول تری در روابط ایران و مصر باشد و آغاز دهنده تعامل سیاسی – دیپلماتیک متوازن میان تهران و قاهره که قطعا می تواند به سود همگان در ایجاد صلح و آرامش در منطقه و همکاری برای پیشرفت و توسعه همه کشورهای منطقه باشد.

انتهای پیام