«برات» سنتی که به امضای شریعت رسیده است

«برات» مراسم سنتی است که ساختاری بومی و محتوای دینی دارد و سنتی است که با موضوع مرگ پیوند دارد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی خراسان‌جنوبی، برات و یا چراغ برات مراسمی است که به طور غالب و مشهور در خراسان برای اموات از گذشته دور توسط بازماندگان آن‌ها رواج داشته است.

خراسان بیش از تقسیم به سه خراسان که از آن به بزرگی یاد می‌شود خود خراسان کوچکی از خراسان قبل بوده که در همه‌ی مناطق آن تقریباً و گاه به طور متفاوت در نیمه‌های ماه شعبان هر سال به یاد مردگان و خیرات برای آن‌ها که دستانشان از عمل و خیرات کوتاه است و در جوار خاک به سر می‌برند بر سر قبور آن‌ها رفته و خیرات می‌کنند، این مراسم با نام شب‌های «برات» یا «چراغ برات» مشهور است که حکمتی دیرینه دارد و به تحقیقی وسیع‌تر نیازمند است.

اسراف یکی از آسیب‌های مراسم برات است

حجت‌الاسلام کاظم لطفیان مدیرکل سازمان تبلیغات خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه «برات» ریشه‌ی سنتی و آئینی دارد، گفت: اصل موضوع برات موضوع اسلامی است اما در خصوص وضعیت، مکان و ویژگی‌های برات اشاره‌ای نشده است.

وی ادامه داد: اعطای خیرات جزو مسائلی است که اسلام بر آن تأکید دارد و خراسان‌جنوبی در آستانه‌ی نیمه‌ی شعبان برای اموات خود خیرات می‌کنند.

مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی خراسان‌جنوبی افزود: اصل «مراسم برات» موضوع سنتی است و با موضوع مرگ و مردگان پیوند دارد.

لطفیان تصمیم ارزاق، تعیین سرنوشت، گره‌زدن برات با انتظار از ویژگی‌های مثبت برات برشمرد و افزود: حضور بر سر مزار اموات، ثواب و برکاتی دارد و باید در این مراسم به یاد مرگ بیفتیم و تنها به فکر مردگان نباشیم.

وی ادامه داد: توجه‌ی یک‌سویه به سوی اموات جزو آسیب‌های برات است و زندگان باید به فکر مرگ خود نیز باشند.

مدیرکل سازمان تبلیغات خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه خیرات در «مراسم برات» در قالب خوراکی است، تصریح کرد: به جای اعطای خیرات در قالب خوراکی می‌توان با جمع‌آوری پول این خیرات کارهای ماندگاری در راستای برطرف کردن مشکلات فقرا، ایتام، ضعیفان انجام داد.

«برات» بهانه‌ای برای زنده‌نگه‌داشتن یاد مردگان

«جواد اکبری‌مطلق» عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور بیرجند نیز به ایسنا گفت: «مراسم برات» رسمی است که میان مومنین در خراسان و افغانستان رواج دارد.

وی با بیان اینکه این مراسم ریشه‌ی دینی ندارد اما علما مخالف این مراسم نیستند، گفت: در نیمه‌ی شعبان اموات منتظر خیرات هستند و مردم در این روز برای اموات خود خیرات می‌دهند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام‌نور بیرجند اظهار کرد: این رسم اخیراً در سیستان و بلوچستان نیز رایج شده است.

اکبری‌مطلق خاطرنشان کرد: «مراسم برات» مراسم خوبی است که برای اموات خود خیرات بدهند.

«برات» آئینی که در اسلامی بودن صددرصد آن تردید است

«محمد آذری» استاد معارف دانشگاه آزاد بیرجند نیز به ایسنا گفت: از آن‌جا که مراسم «چراغ برات» در سه شب و روز یازده تا چهارده و یا دوازده تا پانزدهم ماه قمری شعبان برگزار می‌شود این گوناگونی زمانی مربوط به مناطق گوناگون خراسان بزرگ قدیم است و آئینی عربی، اسلامی دارد.

وی ادامه داد: از آنجایی که نه در گذشته هزار و چند صد ساله و نه هم‌اکنون مورد تأئید پیشوایان صرفاً دینی قرار نگرفته و در اسلامی بودن صددرصد آن تردید است.

استاد معارف دانشگاه آزاد بیرجند اظهار کرد: از سوی دیگر چون مانند سایر آداب و رسوم ملی ایران هم‌چون نوروز و یلدا و چهارشنبه‌سوری مورد توجه حکومت‌های ملی ایرانی یا حداقل مدعیان حکومت‌های ملی و نهادهای رسمی کشوری چون روزنامه‌ها و رادیو و تلویزیون نبوده و نیست در بدو امر در ایرانی بودن آن هم می‌توان تردید کرد با این همه شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این آئین برگرفته از اعتقادات و رسوم ایران باستان است که پس از اسلام رنگ و بوی اسلامی گرفته و عمدتاً در خراسان رواج یافته است و در مجموع آئین ایرانی و ریشه دارد.

آذری گفت: بیشتر مراسم «برات» یا «شب‌های برات» خراسان با عنوان «برات» و یا «چراغ برات» و در شب‌های نیمه‌ی شعبان برای عموم مردم ایران شناخته و رایج نیست اما موضوع و مراسم آن برای همه‌ی ایرانیان آشناست.

وی خاطرنشان کرد: تهران و بیشتر اهالی مرکز ایران به نحو نسبی جمعه‌ی آخر اسفند را بی آن که نامی خاص برای آن داشته باشند را به مردگان خود اختصاص داده و برای آن‌ها خیرات می‌دهند.

استاد معارف دانشگاه آزاد بیرجند ادامه داد: در مناطق گیلان و آذربایجان و یزد هم جمعه‌ی اول ماه رجب را با نام «رغائب، یا لیله الرغائب» را که رسمی دینی است به زیارت دیار خاموشان اختصاص داده‌اند اگر چه این لیله‌الرغائب به معنی شب‌ آرزوها در اسلام مطرح است اما اختصاص آن به قبور و زیارت قبور و خیرات آن امری است که اختصاص به این مناطق دارد در مناطقی از ایران و یا خراسان روزهای از سال شمسی را به این امر اختصاص داده‌اند که عید مرده‌ها که آخر اسفند است را به آن مربوط داشته‌اند.

آذری گفت: بنابراین بررسی «برات» یا «چراغ برات» و با خراسان بیشتر همراه است و این به این معنا نیست که صرفاً رسمی خراسان است بلکه اگر با مراسم و تعابیر گوناگون دیگر آن در ایران مرتبط شود می‌بینیم که آئینی «ایرانی - اسلامی» است و سرچشمه‌ی آن دو باور ایرانی اسلامی است که منشاء یکی فلات ایران و دیگری نسیم جزیره‌ی عربستان است و این اتصال فرهنگی در ایران انجام و سبب پیدایش این آئین شده است.

گزارش از حدیقه سیروسی

انتهای پیام