آئین همنشینی با خفتگان در خاک در خطه خراسان / برگزاری "چراغ‌برات" در روز 14 شعبان

به گزارش خبرگزاری مهر، برگزاری آیین سنتی "چراغ برات" یا همان همنشینی مردم دیار کویر با مردگان که در روز 14 شعبان مرسوم است ریشه در باورهای مذهبی مردم این استان و سابقه‌ای به درازای تاریخ این منطقه دارد. دامنه رسم "چراغ برات" به درازای تاریخ است و به همین سبب به ماه شعبان در منطقه خراسان ماه برات نیز می‌گویند، مردم در این منطقه اعتقاد دارند روز دوازدهم شعبان برات غریبان، سیزدهم برات شهیدان و چهاردهم نیز برات همه اموات است، لذا مردم در این روزها بر سر مزار مردگان خود حاضر می‌شوند.

بیشتر مردم روز چهاردهم شعبان را روز برات دانسته و بر طبق سنت باقیمانده از اجداد و گذشتگان از ساعات اولیه صبح درقالب یک حرکت خودجوش و نمادین بر سرقبور رفتگان رفته و با خواندن فاتحه‌ای برای اموات طلب مغفرت و آمرزش می کنند.

در خراسان روز برات برای افرادی که به تازگی فردی را از دست داده‌اند از اهمیت بیشتری برخوردار است لذا از دور و نزدیک خود را برای روز برات رسانده و بر سر مزار اموات حاضر می شوند.

روز برات در استان‌های خراسان سه شب قبل از نیمه شعبان است به گونه ای که مردم برخی از شهرها در این شب ها با روشن کردن شمع برگلزار مردگان خود برای شادی روح آنها دعا می‌خوانند و این چراغانی کردن مزار مردگان به چراغ برات معروف شده است.

برات در خراسان جنوبی مصداقی بر اعتقاد به اصل معاد است که مردم در این خطه با انجام اعمال مخصوص به استقبال آن می‌روند این مراسم به مدت سه روز و با عناوین مختلف برگزار می‌شود و مردم هر روز آن را با بزرگداشت قشر خاصی از مسلمانان برگزار می‌کنند.‏

ایرانیان از دیربازبرای مردگان خود ارزش خاصی قایل بوده و بر همین اساس با برپایی مراسم های مختلف سعی می کنند تا روح اموات را از خود راضی و برای آمرزش و مغفرت آنان دعا می کنند. هرچند به گمان برخی‌ها آیین برات جزوی از آئین زرتشت به شمار می رود اما این آئین امروزه رنگ و بوی اسلامی گرفته و مردم در منطقه خراسان به این رسوم "چراغ برات" می‌گویند.

فرهنگ اصیل ایرانیان تداخلی با اسلام ندارد

امام جمعه موقت بیرجند درباره روز برات می گوید: اهمیت و ارزش روز برات به ارزش ماه شعبان است لذا به همین دلیل ماه شعبان را ماه برات نیز می گویند.

حجت الاسلام محمدعلی تابعی شعبان را شهر الزینه، شهرالشفاعه و شهرالرسول دانسته و ادامه می دهد: روز برات متعلق به فرهنگ ایرانی ما بوده و هیچ تداخلی با اسلام ندارد لذا برات به معنای آزادی بوده و خداوند در شب نیمه شعبان بندگانش را آزاد می‌کند. خواندن فاتحه و قرآن در روز برات سبب می‌شود تا خداوند گناهان مردگان را بخشوده و از بار گناهانشان کم کن.

حجت الاسلام تابعی می گوید: هرچند خیرات در روز برات بسیار ارزشمند و مطلوب است اما بهتر است مردم همزمان با جامعه پیش رفته و مجموعه خیرات خود را به صورت متمرکز و نقدی پرداخت تا گرهی از مشکلات با این خیرات مرتفع شود.

روز برات روز درخواست عفو و بخشودگی است

یک شهروند بیرجندی که برای حضور در روز برات آماده می‌شود در خصوص این روز می‌گوید: روز برات به مهمانی مردگان رفتن است و مردم در این روز برای مردگان از خداوند طلب آمرزش می کنند.

زهرا سنجری با بیان اینکه اگر از برات سال گذشته تا امسال کسی فوت کرده باشد در اصلاح برات اول می‌ گویند، گفت: همه آشنایان و اهالی محل در روزهای ماه برات برای تسلی خاطر بازماندگان به منزل آنها رفته و با خواندن فاتحه برای مردگان مغفرت و بازماندگان صبر آرزو می کنند.

احمد توکلی شهروند دیگری است که درباره این آیین سنتی با اشاره به اینکه مردم در خراسان ماه شعبان را ماه برات می نامند، گفت: مردم از گذشته سه روز قبل از نیمه شعبان را براتی دانسته و از این بین برات مرده‌هادر ۱۴شعبان باشور و حال خاصی برگزارمی‌شود.

مریم صاحبی از دیگر شهروندان بیرجندی نیز درباره سنت های مرسوم میان مردم در این روز به پخت انواع نان های سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچوحلوا و پخش آن دربین مردم اشاره کرد و گفت: پخت نان روغن جوشی برای آنهایی که به تازگی داغدار شده اند بیشتر رواج دارد.

وی بیان کرد: اقشار مختلف مردم به ویژه کسانی که به تازگی عزیزان ازدست داده‌اند در این روز بر مزار امواتشان حاضر می شوند و در قبرستان هم مردم تلاش میکنندبه همه درگذشتگان اقوام سربزنند و فاتحه ای برای آنان بخوانند.

/6262