دولت توافق ملی فلسطین؛ آشتی تاکتیکی یا توافقی راهبردی؟

اختلاف و دودستگی میان فلسطینی ها همواره یکی از موانع بر سر تحقق آرمانهای ملت فلسطین بوده است. آمریکا و رژیم صهیونیستی از طرفهایی هستند که نهایت استفاده را این اختلافات کرده اند و هر گاه که این دو در راستای وحدت تلاش کرده اند آمریکایی ها و صهیونیستها کارشکنی ها خود را آغاز کرده اند.در سایه اختلافات میان فلسطینی ها رژیم صهیونیستی به شهرک سازی و تغییر بافت جمعیتی ادامه داده و مسجد الاقصی و دیگر مقدسات را تهدید کرده است.

اختلافات میان حماس و فتح هفت سال پیش به اوج خود رسید. اختلاف نظر بین این دو گروه عمده فلسطینی سرانجام به درگیری مسلحانه آنها در نوار غزه و اخراج ماموران تشکیلات خودگردان فلسطینی از این بخش از اراضی فلسطینی در ژوئن سال ۲۰۰۷ منجر شد و سرزمین های فلسطینی در کرانه باختری و نوار غزه را عملا تحت اداره دو «دولت» متفاوت قرار داد. در واقع سازمان آزادیبخش فلسطین در کرانه باختری رود اردن و حماس در غزه کنترل مطلق را در دست گرفتند. اختلاف این ها بر سر کیفیت بازگرداندن سرزمین های اشغالی می باشد.

تشکیلات خود گردان به ویژه فتح و گروه هایی که از سال 1990 وارد مذاکره شدند و پیمان اسلو را امضا کردند، تصور می کردند که با روش های دیپلماتیک می توانند بخشی از سرزمین اشغالی را بازگرداند. حماس، جهاد اسلامی، کلیه گروه های جهادی، حتی جنبش خلق و انتفاضه و دهها گروه اسلام گرا و ملی گرا فلسطینی منشعب شده از فتح و غیره، این ها در این طرف قرار داشتند و اعتقادشان بر این بود که رژیم صهیونستی گاهی با جنگ و گاهی با روش های نرم سعی می کند سرزمین را برای همیشه در اختیار بگیرد. لذا این فریب را نباید خورد و این اتفاق همانطور که دیدیم به تنش های بالایی رسید.

در این دوران کشورهای منطقه از جمله مصر بر اوضاع فلسطینی ها تاثیر گذار بودند. در دوره رژیم حسنی مبارک این رژیم سیاست خصمانه علیه دولت غزه داشت و در محاصره رژیم صهیونیستی علیه ساکنان این منطقه با آن همسویی می کرد.با شروع حوادث بهار عربی در سال 2011 این دو به تکاپو افتادند تا مانع از خشم توده های فلسطینی که از دودستگی به تنگ آمده بودند شوند.با روی کار آمدن اخوان المسلمین در مصر پس از انقلاب ژانویه 2011 اوضاع به نفع غزه تغییر پیدا کرد. در همین دوره زمزمه های توافق میان حماس و فتح آغاز شد. در نشستی که به نشست قاهره معروف شد هیئت‌های دو طرف در این نشست در مورد مسائل زیر به توافق رسیدند:

1-  هماهنگی با رئیس شورای ملی فلسطین برای دعوت از کمیته تهیه قانون انتخابات شورای ملی جهت برگزاری نشست طی یک هفته از این تاریخ به منظور بررسی موارد غیر قابل حل در قانون و ارائه سند نهایی پس از توافق بر سر آنها به کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین جهت تصویب آن طی یک هفته.

2- صدور فرمان رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین درباره تشکیل کمیته انتخابات شورای ملی در خارج با توافق با همه گروه‌ها طی یک هفته از زمان تصویب قانون انتخابات توسط کمیته اجرایی، به منظور آغاز فعالیت این کمیته به محض تشکیل آن.

3- تشکیل دادگاه انتخابات شورای ملی فلسطین با همان سازوکار تشکیل دادگاه انتخابات مجلس قانونگذاری و صدور فرمان رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین در این باره.

4- توافق طرفین برای رایزنی درباره تشکیل دولت وفاق ملی فلسطین به ریاست «محمود عباس» بر اساس توافقنامه قاهره و اعلامیه دوحه به گونه‌ای که ظرف مدت 3 ماه از زمان تشکیل این دولت، انتخابات برگزار شود.

5- اقدام عباس به صدور فرمان تشکیل دولت وفاق ملی و فرمان تعیین زمان برگزاری انتخابات پس از گذشت 3 ماه از زمان تشکیل دولت.

پس از این توافق حوادث زیادی بر طرفین به ویژه دولت  غزه گذشت زیرا محمد مرسی که به مثابه حامی آنها محسوب می شد از قدرت کنار زده شد و حماس در مصر به شدت زیر فشار قرار گرفت.

طی هفته های گذشته تلاش های گروههای فلسطینی برای وحدت قوت گرفت و به امضای توافق میان طرفین منجر شد.عواملی که در شکل گیری این تحولات موثر بود حوادث منطقه ای از جمله حوادث سوریه و مصر، آشکار شدن خلف وعده های رژیم صهیونیستی و تعهداتی که نسبت به تشکیلات خودگردان داشت.

 مذاکرات سازش نتیجه ای برای فلسطینی ها به دنبال نداشت اکثر اعضای تشکیل خودگردان به ویژه شخصیت های ملی گرا از اینکه نه تنها فرصتی برای بازگشتن سرزمین فلسطین پیش نیامده است، بلکه روند سازش موجب شده است که فرصت را برای رژیم صهیونیستی آماده تر کند نگران هستند. رژیم صهیونیستی با سرعت بیشتر ماهیت و هویت فلسطین را با ساختن شهرک های جدید  و توسعه شهرک های قبلی تغییر می دهد. اینها خطر بزرگی است. چرا که یکباره ممکن است فلسطینی ها با این اختلافات متوجه شوند اصلا سرزمینی باقی نمانده است. مذاکرات میان امریکا و صهیونیست ها و تشکیلات خود گردان در جریان بوده است که البته  حماس از این مذاکرات حمایت می کرده است. اما این مذاکرات  به نقطه ای رسید که رژیم صهیونستی همان دو دولت را نپذیرفت.

 در زمان بوش تمام چارچوب ها و معیار دو دولت مشخص شد، اما صهیونیست ها نپذیرفتند در کرانه باختری دولت فلسطین و مناطق 1948 در اختیار صهیونیست ها باشد. بلکه  صهیونیست ها اراضی تحت اشغال خود را توسعه دادند. همین الان همه اقداماتی را که انجام می شود با یک ترفند رژیم صهیونستی به نفع آنها تغییر پیدا می کند. لذا سیاست این رژیم هیچ تغییری نکرده است. در همین منطقه نیز صدها شرکت و توسعه شهرک های دیگر و دیوار حائل وجود دارد که در واقع اصلا سرزمینی برای فلسطینی ها نمانده است. در فرمول دو دولت که در حال پیاده شدن است، اصلا سرزمینی نیست که فلسطینی ها بخواهند در ان دولت شکل بدهند. همین دو دولتی را که فلسطینی ها پذیرفتند به نتیجه نرسید. این ناکامی تشکیلات خودگردان بوده است که مجددا با حماس در کنار هم نشسته اند.

دولت توافق ملی به این شکل ظهور پیدا کرد که هیئت جنبش فتح متشکل از «عزام الاحمد»، «مصطفی البرغوثی»، «بسام الصالحی»، «جمیل شحاده» و «منیب المصری» با هیأت حماس متشکل از «موسی ابومرزوق»، «اسماعیل هنیه» و «غازی حمد» توافقنامه آشتی موسوم به اعلامیه الشاطئ را امضا کردند که مفاد آن شامل:

 1-تاکید بر پایبندی به تمامی آنچه در توافقنامه قاهره و الحاقیه‌های آن و توافقنامه دوحه ذکر شده است و همچنین مرجعیت قرار دادن این توافقنامه‌ها.

2- محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین رایزنی درباره تشکیل دولت توافق ملی از تاریخ اعلام شده آغاز و طی مدت زمان قانونی که ۵ هفته تعیین شده است، با استناد به توافقنامه قاهره و اعلامیه دوحه تشکیل این دولت را اعلام می‌کند.

3- بر همزمانی برگزاری انتخابات مجلس قانونگذاری، ریاستی و شورای ملی تاکید شد و عباس مامور تعیین زمان برگزاری انتخابات پس از رایزنی با گروه‌های ملی است و مقرر شد انتخابات پس از گذشت حداقل ۶ ماه از زمان تشکیل دولت، برگزار شود همچنین مقرر شد این موضوع در نشست آتی کمیته فعال سازی سازمان آزادی بخش فلسطین بررسی و اقدامات لازم برای برگزاری آن انجام شود

4- توافق بر سر تشکیل کمیته فعال سازی و توسعه سازمان آزادی بخش فلسطین به منظور اجرای ماموریت‌های این کمیته طی مدت ۵ هفته از تاریخ تشکیل آن ، حاصل شد و همچنین تداوم برگزاری نشست‌های این کمیته مورد تاکید قرار گرفت

5- کمیته آشتی جمعی؛ ازسرگیری فوری فعالیت کمیته آشتی جمعی و کمیته‌های فرعی آن با استناد به مفاد توافقنامه قاهره

6- تاکید بر اجرای مفاد توافقنامه در خصوص پرونده آزادی‌های عمومی و دعوت از کمیته آزادی‌های عمومی در کرانه باختری و نوار غزه برای ازسرگیری فوری فعالیت‌های خود و اجرای تصمیمات

7- توافقات قبلی در خصوص از سرگیری فعالیت‌های مجلس قانونگذاری مورد تاکید قرار گرفت.

بر اساس این توافق رایزنی درباره اسامی وزیران کابینه توافق ملی فلسطین آغاز شد که در نتیجه نخست وزیر و اعضای کابینه توافق ملی شامل رامی الحمد الله نخست وزیر و وزیر کشور، زیاد ابوعمرو معاون نخست وزیر و وزیر فرهنگ، محمد مصطفی معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد، شکری بشاره وزیر دارایی و برنامه ریزی، ریاض المالکی وزیر امور خارجه، سلیم السقا وزیر دادگستری،عدنان الحسینی وزیر امور قدس، رولا معایعه وزیر گردشگری، جواد عواد وزیر بهداشت، خوله الشخشیر وزیر آموزش و پرورش، علام موسی وزیر ارتباطات و حمل نقل،مفید الحساینه وزیر مشاغل عمومی و مسکن، شوق العیسه وزیر کشاورزی و امور اجتماعی و اسیران، هیفاء الاغا وزیر زنان، مامون ابو شهلا وزیر کار، نایف ابو خلف وزیر حکومت محلی،یوسف دعیس وزیر اوقاف در برابر محمود عباس سوگند یاد کردند.

همچنین علی ابودیاک به عنوان دبیر کل کابینه با درجه وزیر انتخاب شد. این درحالی است که رژیم صهیونیستی به سه وزیر غزه را اجازه حضور در مراسم سوگند نداد.

هیفا الاغا وزیر زنان کابینه توافق ملی فلسطین