آینده اروپا در گروه انتخابات پارلمانی

اتحادیه اروپا بعنوان یک اتحادیه سیاسی- اقتصادی که از دولت- ملت ها در درون قاره اروپا تشکیل شده، افزون بر ایجاد اجماع سیاسی در میان دولت های ملی، طی سال های پس از استقرار تلاش داشته تا ساختاری از مشارکت مردمی را نیز برای مدیریت روندهای سیاسی و اقتصادی این قاره سازماندهی کند.

در این چارچوب نهادهای بسیاری در درون سازمان سیاسی این اتحادیه شکل گرفته است که پارلمان اروپا (European Parliament) به همراه «شورای اروپا » از جمله نهادهایی محسوب می شوند که به قانونگذاری و اتخاذ تصمیم در این اتحادیه می پردازد. اما پارلمان اروپا به دلیل آنکه نمایندگان آن به طور مستقیم از سوی شهروندان اروپایی انتخاب می شوند، تنها نماد مردمسالاری در اتحادیه اروپا به حساب می آید.

انتخابات پارلمان اروپا در حالی از روز پنجشنبه اول خرداد آغاز شده که تا فردا یعنی چهارم خرداد در سراسر این قاره ادامه خواهد یافت. بسیاری از تحلیلگران این انتخابات را نبردی بی سابقه میان جبهه های مختلف اروپا بر سر قدرت در این قاره می دانند؛ زیرا برای نخستین بار احزاب مخالف اتحادیه اروپا در بسیاری از کشورها نقشی بزرگ بازی خواهند کرد.

همچنین در بزرگترین انتخاباتی که تاکنون اروپا به خود دیده، 751 نفر برای نمایندگی بیش از پانصد میلیون نفر در 28 کشور انتخاب خواهند شد.(1)

**پارلمان اروپا؛ پیشینه و گذشته

پارلمان اروپا به مانند دیگر نهادهای اروپایی در سال 1952(1331)، طراحی شد. این نهاد، نخست با عنوان «مجمع مشترک» (Common Assembly) در چارچوب «جامعه ذغال و فولاد اروپا» آغاز به کار کرد. این مجمع که از 77 عضور پارلمان های ملی اروپا شکل گرفته بود در همان سال برای گسترش حضور نمایندگان مردم به عنوان «مجلس شورا» تغییر نام یافت.

با توافق و اجماع بسیاری از دولت های اروپایی زیر «پیمان رم» در سال 1958 (1337) و تشکیل «جامعه اقتصادی اروپا»، عنوان پارلمان اروپا نیز از مجلس شورا به صورت نهادی با عنوان «مجمع پارلمانی اروپا» (European Parliamentary Assembly) درآمد.

اما مجمع پارلمانی به دلیل اختیارات کم، نبود قدرت اجرایی و انتخاب غیرمستقیم نتوانست موفقیت چندانی کسب نماید. بر این پایه و در چارچوب تصمیم نشست سران «بازار مشترک اروپا» در سال 1974 (1353)، مقرر شد که انتخاب نمایندگان پارلمان اروپا از سال 1978 (1357) به بعد با رای همگانی و برای یک دوره پنج ساله صورت گیرد که اولین دوره آن در سال 1979 (1358) انجام گرفت.(2)

کرسی های پارلمان اروپا از کشورهای مختلف این اتحادیه به نسبت جمعیت انتخاب می شوند؛ در این میان آلمان با 96، فرانسه با 74 و انگلیس با 73 کرسی، بیشترین سهمیه را در میان کشورهای اروپایی به خود اختصاص داده اند.

شیوه رأی گیری در پارلمان اروپا به صورت «لیست باز» و «لیست بسته» است که در انتخابات با لیست باز، رای دهندگان می توانند بگویند که کدام نامزدها را ترجیح می دهند و به افراد رای می دهند. این روند در 16 کشور از جمله اتریش، بلژیک، ایتالیا، لهستان و سوئد اجرا می شود.

در انتخابات با لیست بسته، رای دهندگان به احزاب رای می دهند و حزب، ترتیب ارجحیت نامزدها را مشخص می کند. هشت کشور این روند را اجرا می کنند از جمله فرانسه، آلمان و بریتانیا (به استثنای ایرلند شمالی).(3)

با این حال میزان مشارکت عمومی در انتخابات پارلمان اروپایی طی سال های گذشته کاهش یافته و از 63 درصد در سال 1979 به 43 درصد در سال 2009 (1388) رسیده است. نکته جالب اینجا است که در کشورهای بلژیک، قبرس، یونان و لوگزامبورگ شرکت در این رأی گیری اجباری است. (4)

در زمان حاضر، «مارتین شولتز» آلمانی نماینده حزب چپ میانه و دموکرات های اروپا، ریاست پارلمان اروپا را به عهده دارد.

**پارلمان اروپا: روندهای درونی و تاثیرگذاری بیرونی

پارلمان اروپا را در زمان حاضر شاید بتوان یکی از تاثیرگذارترین نهادهای اتحادیه اروپا محسوب کرد؛ چرا که این پارلمان در بسیاری از موارد، مسوولیت ایجاد تحول و تغییر در نهادهای مهم دیگر اروپایی همچون «کمیسیون اروپایی» و مسوول سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا را برعهده خواهد داشت.

بر این پایه، برگزاری انتخابات پارلمانی اروپایی مقدمه ای برای تغییرات در دیگر سمت های مهم ساختار اتحادیه اروپا خواهد بود و در این چارچوب، مهمترین موضوع، نخست تعیین جانشینی برای «خوزه مانوئل باروسو» رییس کمیسیون اروپایی (بازوی اجرایی اتحادیه اروپا) پس از 10 سال عهده دار بودن این سمت و سپس تعیین جانشین «کاترین اشتون» مسوول سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا است که هردو این انتخاب ها، اهمیت گسترده ای برای مردم اروپا خواهد داشت.

در تعیین جانشین باروسو برخلاف دوره های پیشین، افزون بر رهبران کشورهای اروپایی، نمایندگان پارلمان اروپایی نیز نقش آفرینی خواهند کرد.

از دیگر سو، تعیین رییس پارلمان اروپایی و رییس شورای اروپا از جمله دیگر تغییراتی است که پس از برگزاری انتخابات پارلمان اروپایی روی می دهد.

همچنین با قوام بیشتر در اتحادیه اروپا از سال 1979 به این سو، نمایندگان منتخب پارلمان اروپا نیز با فاصله گیری از گروه بندی های حزبی ملی به سمت گروه های ایدئولوژیک و سیاسی منطقه ای در چارچوب اتحادیه حرکت کردند.

در زمان حاضر هفت گروه عمده سیاسی در این پارلمان حاضر هستند؛ گروه هایی همچون «حزب مردم اروپا»، سوسیال دموکرات ها، لیبرال ها، سبزها، چپ های رادیکال، محافظه کاران و مخالفان اتحادیه اروپا موسوم به «تردیدگراها» (5).

با نقش آفرینی بیشتر اتحادیه اروپا در حوزه های سیاست خارجی –امنیتی و اقتصادی در سطوح منطقه ای و بین المللی، نقش نهادهای اروپایی و از جمله پارلمان اروپا نیز افزایش یافته است.

در این دوره به دلیل تغییر در 2 عضو مهم اجرایی اتحادیه اروپا یعنی رییس کمیسیون اروپایی و مسوول سیاست خارجی، نوع چیدمان احزاب در درون پارلمان نیز از اهمیت گسترده ای برخوردار است.

برای نمونه با افزایش تعداد نمایندگان حزب مردم اروپا که زیر سلطه احزاب دموکرات مسیحی آلمانی است، سیاست همگرایی سیاسی، اقتصادی، دفاعی – امنیتی مشترک تقویت خواهد شد و با قدرت گیری جبهه «اروپای آزادی و دموکراسی» (EFD) وزن گروه های خواهان تضعیف سیاست مشترک اروپایی سنگین تر خواهد شد.

**فرجام سخن

انتخابات پارلمان اروپا که هر پنج سال یکبار در قاره سبز برگزار می شود، در این دوره به دلیل ایجاد تغییرات درونی در حوزه کمیسیون اروپایی و مسوول سیاست خارجی از اهمیت گسترده ای برخوردار است. در این انتخابات با مشخص شدن وزن هریک از گروه های سیاسی اتحادیه اروپا که طیفی از سوسیال دموکرات ها، لیبرال دموکرات ها،سبزها و محافظه کاران را در برمی گیرد، نوع نگاه به مدیریت سازمان سیاسی- اقتصادی این اتحادیه و تحرک سیاست امنیتی و خارجی آن نیز تعیین خواهد شد. بر این پایه، انتخابات پارلمان اروپا و نوع چیدمان سیاسی- اقتصادی آن می تواند تاثیر ساختاری و رویکردی عمیقی بر آینده سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا داشته باشد.

در این میان آنچه به نظر می آید تداوم قدرت رویکردهای اروپای متحد است که هنوز در روندهای سیاسی و اقتصادی این قاره جریان دارد.

از سهراب انعامی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

---------------------------------------------------------

1.گزارش، انتخابات پارلمان اروپا وکاهش محبوبیت رهبران اروپایی،21/02/1393

2.http://en.wikipedia.org/wiki/European_Parliament

3.نگاهی به انتخابات پارلمان اروپا قابل دسترس در: www.bbc.co.uk/persian/world/2014/05/140520_an_eu

4.اتحادیه ‫اروپا در آستانه انتخابات پارلمانی قابل دسترس در:

http://www.tadbirkhabar.com/news/world/36380

5.مجید رنجبردار، «انتخابات ۲۰۱۴ و آینده پارلمان اروپا»، 9/2/1393 http://www.hamshahrionline.ir/details/257843

پژوهشم**2040**1358