انتظارات چین و روسیه از یکدیگر چیست؟

محمدرضا نوروزپور: ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که کشورش هم اکنون به خاطر بحران اوکراین از سوی کشورهای غربی تحت فشار قرار دارد صبح امروز به امید ارتقاء سطح روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود با چین، وارد پکن شد و با رئیس جمهوری این کشور دیدار و گفتگو کرد.

پوتین در سفر به چین برای شرکت در کنفرانس امنیتی آسیا در شانگهای (سیکا) می کوشد به کشورهای غربی نشان دهد در انزوا قرار ندارد خصوصا آنکه سرانجام قرار است در حاشیه شرکت در این کنفرانس دو روزه امنیتی، قرارداد صادرات گاز به این کشور را با همتای خود شی جین پینگ امضا کند.

اگرچه موضوع صادرات گاز روسیه به چین به سالهای قبل باز می گردد اما امضای این قرارداد گازی در مقطعی که کشورهای اروپایی و آمریکا تحریم هایی را علیه روسیه اعمال کرده اند و روسیه تهدید کرده است از اهرم گاز برای فشار آوردن به اوکراین و کشورهای اروپایی استفاده خواهد کرد، می تواند یک پیروزی نسبی برای روسیه و شخص پوتین محسوب شود.

آنگونه که وب سایت آسیا کارسپوندنت نوشته است امضاء این قراردادگازی سال ها است که در درستور کار دو کشور قرار دارد اما به واسطه مشکلاتی از جمله اختلاف دو کشور بر سر قیمت گاز ، هیچگاه عملیاتی نشد.
با این همه تحلیلگران براین باورند که این قرارداد به طور حتم در این دیدار نهایی خواهد شد چرا که از یک سو روس ها به شدت از لحاظ وجهه بین المللی به این نمایش دلفریب برای القاء اینکه در انزوا نیستند نیاز دارند و از سوی دیگر چینی ها شرایطی بهتر از اکنون برای چانه زدن و کم کردن قیمت گاز با روس ها پیدا نخواهند کرد.

وجه دیگری که باعث می شود چینی ها نرمش بیشتری در خصوص مسائل اقتصادی از خود در برابر روسیه نشان دهند این است که تمایلی به همراهی با روسیه در مناقشات این کشور با غرب بر سر بحران اوکراین ندارند و ترجیح می دهند برای بهبود روابط خود با روسیه که موقعیت آنها در برابر غرب را نیز مستحکم می کند در همان حوزه اقتصادی و نهایتا همکاری های امنیتی اکتفا کنند. چه اینکه هم اینک و در حین برگزاری کنفرانس امنیتی آسیا در شانگهای دو کشور در حال برگزاری رزمایش یک هفته ای نیروهای دریایی خود در دریای چین شرقی هستند که جدیدترین دستاوردهای نظامی خود را در آن به نمایش می گذارند.
پکن تقریبا از ابتدای بحران اوکراین سعی کرده است موضعی بی طرف نسبت به طرفین اتخاد کند و به همین دلیل بعید به نظر می رسد روس ها نیز امید چندانی در این دیدار به همراه ساختن چین با خود، در خصوص بحران اوکراین داشته باشند و صرفا به همان حوزه های یاد شده قناعت خواهند کرد و دست پر اینکه چین را متقاعد کنند در موضع بیطرفی خود ثابت قدم بماند و یا این کشور را در موضع بیطرفی فعال به نفع خود قرار دهند.

از سوی دیگر توقع چینی ها از روسیه بیشتر ناظر به حمایت های ژئوپلیتیکی وسیاسی است. چینی ها مایلند روسیه در مناقشات جدی ارضی این کشور با همسایگانش خصوصا ژاپن و تایوان و بحث حاکمیت و تسلط این کشور بر دریای چین، طرف پکن را بگیرد. از سوی دیگر چین مایل است روسیه از سیاست های سختگیرانه پکن درخصوص جدایی طلبان تبت و سین کیانگ حمایت کند.

به گفته رافائلو پانتوچی محقق ارشد در موسسه مطالعات امنیتی و دفاعی سلطنتی بریتانیا:« چینی ها بیشتر درباره آنچه که در قلمرو دریایی رخ می دهد نگرانند و خواهان حمایت روسیه از خود هستند.»
حملات حقوق بشری غرب با محوریت آمریکا به روسیه و چین نیز یک نقطه مشترک همکاری دیگر میان این دو کشور است اما در عین حال باید توجه کرد که این نزدیکی و تلاش برای همگرایی و تمرکز بر اشتراکات و منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی میان روسیه و چین با احتیاط بسیار بالایی از سوی شی جین پینگ صورت می گیرد چرا که این کشور به هیچ وجه قصد ندارد در ازای نزدیکی بیشتر به روسیه جبهه تخاصمی با غرب و آمریکا باز کند.

چینی ها اکنون به بزرگترین اقتصاد جهان تبدیل شده اند اما به خوبی می دانند که بخش بزرگی از این دستاورد را مدیون بازارهای بزرگ و ثروتمند آمریکا، اروپا، کانادا و در یک کلام غرب هستند.
از این رو بیراه نیست که روزنامه چینی گلوبال تایمز در تحلیلی از سفر پوتین به چپن اگرچه آن را بسیار مهم ارزیابی کرده و خبر داده است حدود 30 توافق نامه میان طرفین امضاء خواهد شد، هشدار داده است :« برقراری روابط نزدیک تر با هدف مقابله با یک کشور سوم نیست اما نقشی مهم در حمایت از یکدیگر و حفاظت از فضای راهبردی و جلوگیری از فشارهای خارجی بازی می کند.»

از سوی دیگر همانگونه حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل روسیه در گفتگو با ایراس مطرح کرده است "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین که شخصیتی بسیار محافظه کار می باشد تحت هیچ شرایطی حاضر نخواهد بود کشورش را بخاطر روسیه درگیر بحرانی عمیق کند، چرا که وی تا ۱۰ سال آینده در صدر قدرت پکن خواهد بود و نیازی به ریسک های خطرناک نمی بیند.

4949