ایست «وین»، شادمان ها و نگران ها

«داوود محمدی» در ادامه نوشته است:1- شادمان ها درصدد اثبات این ارزیابی هستند که هشدارهای پیشین آنان به واقعیت پیوسته و چانه زنی ها به دلیل «زیاده خواهی» غرب به بن بست رسیده و تلاش های آینده برای بازگرداندن مذاکرات روی ریل «توافق»، پیشاپیش محکوم به شکست است و از زاویه منافع ملی باید از منتفی شدن توافقنامه ای مشابه «عهدنامه ترکمانچای» استقبال کرد.

آن سوتر؛ نگران ها، با مرور آثار تحریم ها؛ بیم آن دارند که ناکامی مذاکرات آینده، فرصت بازسازی و احیای اقتصاد را از کشورمان سلب کند و بازگشت به «نقطه صفر»، منافع ملی را در وضعیت ناخوشایندی قرار دهد.

2- بیش از 32 سال بی اعتمادی حداکثری متقابل در مناسبات تهران و واشنگتن و هشت سال تنش در نگاه هسته ای ایران و غرب به یکدیگر، متغیرهای محوری بود که با استقرار دولت «تدبیر و امید»، کمرنگ شد.

افزایش مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم سکانداران دیپلماسی ایران و آمریکا و برگزاری نشست هایی با درونمایه مثبت میان تهران و کشورهای غربی – درقالب «1+5»- چنان، خوشبینی ها را جایگزین بدبینی کرد که افکار عمومی به انتظار حل وفصل شتابان موارد اختلاف نشستند و در این میان، صدای کهنه کارانی که تاکید می کردند مناسبات طرفین دگرگون و مسیر تعامل هموار شده؛ اما رسیدن به هر توافق جامع و فراگیری، از سنگلاخ ها و جاده های پرپیچ وخم می گذرد، چندان گوش شنوایی پیدا نکرد.

نتایج نشست «وین» نشان داد، مورد ایران و غرب نمی تواند تبصره ای بر قاعده کلی دیپلماسی جهانی باشد که حل قاطع و مورد رضایت طرفین اختلافات بزرگ، «زمانبر» و نیازمند چانه زنی های نفسگیر است.

بنابراین؛ «غیرطبیعی»، انتظار برای توافق سریع و ساده است و آنچه «طبیعی» است، دست نیافتن مذاکره کنندگان «وین» به «توافق جامع» است.

3- دیپلمات های هسته ای ایران از میزان حساسیت افکارعمومی به نتیجه مذاکرات آگاه بودند و می دانستند توافق هسته ای، از جمله اهداف اصلی دولت روحانی است؛ با وجود این، وقتی مطالبات طرف مذاکره را مغایر با «منافع ملی» کشورمان ارزیابی کردند، حاضر نشدند برای دستیابی به توافق، هر بهایی را بپردازند و «عدم توافق» را به «توافق بد» ترجیح دادند.

پایبندی تیم هسته ای به دفاع از منافع ملی؛ نکته ای است که باید مورد تقدیر قرار گیرد. تخریب دیپلمات های هسته ای به اتهام نقش آفرینی در پیشبرد مذاکره تا این مرحله حساس یا شماتت آنان به بهانه عدم پیشرفت در «وین»؛ هر دو، دور از انصاف و تضعیف «منافع ملی» در آستانه دور جدید مذاکرات است.

4- شتاب اولیه توافق های هسته ای، ناشی از بحث در «کلیات» بود، هرقدر که مذاکره به «توافق جامع» نزدیک شود، چانه زنی در «جزییات» افزایش می یابد و از آنجا که طرفین مذاکره، خواهان کسب «حداکثر امتیاز» در قبال دادن «حداقل امتیاز» هستند، پافشاری ها افزایش می یابد.

نشست «وین»، سرآغاز فصل تازه ای از جدیت در دستیابی به توافق نهایی بود، بنابراین، تمامی دیپلمات های درگیر مذاکره، موضع سرسختانه ای اتخاذ کردند و چون کوتاه آمدن ها و پذیرش «سقف مطالبات» طرف مقابل، در حوزه اختیارات آنان نبود، دیدگاه های رقیب را جمع بندی کرده و برای «کسب تکلیف» از مقامات ارشد خود، راهی پایتخت های خویش شدند. براساس روال معمول دیپلماسی، انعطاف های احتمالی، در پایتخت ها مشخص و به دیپلمات ها ابلاغ خواهد شد تا در مذاکرات آینده، ارایه شود. پس، قضاوت قاطع پیرامون فرجام مذاکرات به نتیجه مذاکرات بعدی بستگی دارد.

بی تردید، دیپلمات های هسته ای ایران با محک منافع ملی، پیشنهادهای تعدیل شده طرف مقابل را محک خواهند زد و خود نیز در چارچوب دفاع از حقوق ملت ایران، مواضع آتی خویش را بازخوانی خواهند کرد.

اگر تلاقی نرمش طرفین؛ حافظ منافع ایرانیان باشد، آنگاه سکته توافق در «وین» برطرف شده و خونی تازه در شریان مذاکرات جاری می شود و اگر مواضع غرب، ناهمسو با مصالح ایران باشد، نشست ها، کم رمق شده و در نهایت، متوقف خواهد شد.

تا زمان تعیین وضعیت نهایی، خوشبینی و بدبینی بی پایه جایی ندارد و پرهیز از تخریب «جناحی» مذاکرات و تیم هسته ای، ضرورتی تاریخی است.