عزم مردم عراق در برابر ناامنی

انتخابات مجلس عراق در حالی دهم اردیبهشت با حضور 39 ائتلاف سیاسی برگزار شد که کمیسیون عالی انتخابات این کشور میزان مشارکت در این انتخابات را بیش از 60 درصد اعلام کرده است.

پیش از آن در هفتم اردیبهشت، عراقی های خارج نشین در انتخابات شرکت کردند که به گفته کمیسیون عالی انتخابات شمار آنان بیش از 532 هزار نفر بود. 2 روز بعد نیز نظامیان، زندانیان و افراد بستری در بیمارستان ها پای صندوق های رای رفتند.

این سومین انتخابات مجلس عراق از زمان سرنگونی «صدام حسین» رییس جمهوری معدوم این کشور در سال 1382 و نخستین آن از زمان خروج اشغالگران آمریکایی در سال 1390 بود.

21 میلیون و 592 هزار و 882 نفر واجد شرایط رای گیری باید 328 نماینده مورد نظر خود را از میان 9 هزار و 40 نامزد از ائتلاف های گوناگون سیاسی انتخاب می کردند.

مجلس نمایندگان پس از تشکیل، ریس جمهوری و سپس نخست وزیر عراق را تعیین می کند. رییس جمهوری در عراق به سه چهارم آرای مجلس و نخست وزیر به نصف به علاوه یک رای نیاز دارند.

دهشت افکنان در آستانه برگزاری انتخابات مجلس، عملیات تروریستی و انفجارها را در مناطق گوناگون کشور تشدید کردند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی دهم اردیبهشت ماه گزارش کرد: گروه های تروریستی در یورش کورکورانه به صندوق های دموکراسی، وارد یک مرکز رای گیری در شهر «بیجی» در استان «صلاح الدین» شده و پس از بیرون راندن کارکنان و ناظران، مرکز را با انفجاری مهیب با خاک یکسان کردند.

در استان های «دیاله»، «موصل» و «الانبار» نیز یورش هایی به صندوق های رای صورت گرفت.

حملات تروریستی در روز رای گیری 14 کشته به جای گذاشت.

** فضای انتخاباتی عراق

انتخابات عراق در فضایی برگزار شد که این کشور هنوز از نظر سیاسی و امنیتی در فراز و نشیب بی ثباتی به سر می برد. انفجارهای هر روزه در این کشور شماری از مردم را به کام مرگ می کشاند.

برخی ائتلاف های انتخاباتی هم دیدگاه شفافی نسبت به آینده کشور ندارند.

دخالت کشورهای خارجی در عراق و پشتیبانی از دهشت افکنان نیز نگرانی ها را دوچندان کرده است.

در این پیوند، «محمد انور» تحلیلگر روزنامه «الاهرام» مصر نهم اردیبهشت نوشت: انتخابات در فضایی برگزار می شود که عراق در تنش و جنگ داخلی به سر می برد.

به نوشته او، میان گروه های سیاسی عراق بحران بی اعتمادی وجود دارد؛ به طوری که می توان گفت آنان از هیچ پیوند مشترکی برخوردار نیستند تا کشور را از اختلاف، دودستگی، دهشت افکنی و فساد رهایی بخشند.

همان روز تارنمای مرکز مطالعات «الجزیره» قطر نوشت: انتخابات عراق در حالی برگزار می شود که تنش های سیاسی و اختلاف های قومی و فرقه ای به اوج خود رسیده است. از یک سو میان نیروهای عراق و دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در استان الانبار درگیری نظامی وجود دارد، از سوی دیگر موج انفجارها در بغداد رو به فزونی است و در بیشترین آنها شیعیان هدف قرار می گیرند.

به گزارش مرکز مطالعات الجزیره، گروه دهشت افکن داعش پیش از این، اجتماع انتخاباتی گروه «اهل الحق» را که شیعه هستند، هدف قرار داده بود.

همچنین برخی نامزدهای انتخاباتی اهل تسنن در شهرهای موصل و «بصره» هم ترور شدند. گروه های تندرو با چنین اقدام هایی در تکاپو بودند بر سر راه برگزاری انتخابات سنگ اندازی کنند.

برخی تحلیلگران، خشونت های عراق را دارای رنگ و بوی طایفه ای می دانند و ادعا می کنند «نوری مالکی» نخست وزیر و دیگر نیروهای سیاسی عراق در برخورد با احساسات اهل تسنن این کشور با شکست روبرو شده اند.

آنان به دنبال القای این باورند که نیروهای امنیتی و دولت سیاست فرقه گرایی را در عراق پیاده می کنند و مخالفان خود را به حاشیه رانده اند.

با این همه، بسیاری بر این باورند که آمریکا عامل اصلی فرقه گرایی در عراق بوده است.

در این پیوند، روزنامه «الخلیج» امارات دهم اردیبهشت در سرمقاله خود نوشت: آمریکا با تدوین قانون فدرالی در عراق به فرقه گرایی دامن زد و گروه های دهشت افکن تکفیری هم از فضای ناامن استفاده و فرقه گرایی را در این کشور ریشه دارتر کردند.

نویسنده سرمقاله روزنامه الخلیج ابراز امیدواری کرد «انتخابات عراق که بدون حضور نیروهای اشغالگران برگزار شد، بتواند یک انتقال کیفی را در این کشور به وجود آورد و عراق را از فرقه گرایی رهایی بخشد».

از سوی دیگر، نهم اردیبهشت تارنمای مرکز مطالعات الجزیره در گزارشی به اختلاف دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان اشاره کرد و نوشت: انتخابات در فضایی برگزار می شود که اختلاف میان دولت مرکزی و اقلیم کردستان بر سر میزان سهم این اقلیم از بودجه عمومی بالا گرفته است. این تنش بخشی از مسائل اختلافی بر سر منابع نفتی و گاز است.

دولت مرکزی معتقد است باید در ترسیم سیاست های نفتی تصمیم نهایی را بگیرد و بر روند بستن قراردادها و صادرات این مواد نظارت داشته باشد.

با این همه، اقلیم کردستان به طور مستقل با شرکت های خارجی قرارداد نفتی و گازی بسته است. برای نمونه کردها نفت را به ترکیه صادر می کنند و مدعی هستند این مساله بر پایه قانون عراق بوده که به اقلیم کردستان اختیار گسترده ای داده است.

** جریان های سیاسی برجسته عراق

سه طیف شیعیان، اهل تسنن و کُردها در این انتخابات نیز مانند دور پیش، با ائتلاف های گوناگون رقابت کردند.

در انتخابات مجلس سه جریان اصلی از شیعیان عراق شرکت داشتند. یکی ائتلاف «دولت قانون» به ریاست نوری مالکی، دیگری ائتلاف «شهروند» به رهبری «عمار حکیم» رییس مجلس اعلای اسلامی و همچنین جریان های «صدری» که مهمترین ائتلاف آن «آزادگان» (کتله الاحرار) بود.

پس از فروپاشی فهرست «العراقیه» و به وجود آمدن تنش میان بازماندگان این فهرست به نظر می رسد میان جریان های اهل تسنن اختلاف نظر حاکم است؛ به گونه ای که جریان های تندرو از تحریم انتخابات دم زدند.

برجسته ترین جریان اهل تسنن شرکت کننده در انتخابات، ائتلاف «متحدون» به ریاست «اسامه النجیفی» رییس مجلس عراق بود که بیشتر گروه های سیاسی و اجتماعی اهل تسنن مانند «حزب اسلامی» و «کنگره بیداری عراق» از وی پشتیبانی می کردند.

ائتلاف «عربی» به رهبری «صالح مطلک» معاون نخست وزیر، ائتلاف دیگری بود و تلاش می کرد آرای اهل تسنن را در مناطق کرد و عرب نشین به دست آورد.

یکی دیگر از فهرست های انتخاباتی ائتلاف «کرامه» بود که رهبری آن بر عهده «خمیس خنجر» بازرگان مشهور است. این جریان نقشی بنیادین را در پایه گذاری فهرست «العراقیه» داشت.

با توجه به اینکه گروه داعش بخش هایی از استان های سنی نشین الانبار و فلوجه را در کنترل خود دارد می توان گفت اهل سنت عراق برای شرکت در انتخابات با چالش های امنیتی بیشتری روبرو بودند.

در کردستان هم سه ائتلاف در رقابت ها شرکت داشتند؛ حزب «دموکرات» کردستان به رهبری «مسعود بارزانی»، حزب «اتحاد میهنی کردستان» به ریاست «جلال طالبانی» و جنبش «تغییر» به رهبری «نوشیروان مصطفی».

تشکیل دولت اقلیم کردستان و منابع در اختیار آن، تنش های زیادی را میان این جریان ها به راه انداخته و اختلاف این گروه ها فرصت هماهنگی را از آنها گرفته است.

همچنین نبود طالبانی در کشور به سبب بیماری (که ریاست جمهوری عراق را نیز بر عهده دارد)، تا اندازه ای حزب اتحاد میهنی کردستان را به حاشیه رانده است.

در این زمینه تارنمای «ایلاف» وابسته به عربستان سعودی دهم اردیبهشت در گزارشی تحلیلی به قلم «زیدان الربیعی» نوشت: نقشه راه انتخابات امسال به سبب نظام تازه انتخاباتی متفاوت است. همچنین نبود شخصیت های برجسته ای مانند «طارق الهاشمی» معاون پیشین نخست وزیر عراق و «رافع العیساوی» وزیر امور اقتصادی پیشین، باعث شده است این دوره انتخابات با دوره های گذشته متفاوت باشد.

** انتخابات و سرنوشت

تحلیلگران معتقدند انتخابات عراق سرنوشت ساز است.

با توجه به اینکه عملیات دهشت افکنانه در این کشور طی سال گذشته روند رو به افزایشی داشته است به نظر می رسد حضور مردم پای صندوق های رای آن هم با وجود همه تهدیدها و ناامنی ها، این پیام را به دهشت افکنان می رساند که مردم عراق در مبارزه با تروریست ها و تعیین سرنوشت خود جدی هستند.

در این پیوند، روزنامه «المصری الیوم» هفتم اردیبهشت از قول «مارتن چولو» روزنامه نگار روزنامه «ایندیپندنت» انگلیس نوشت: این انتخابات برای تبدیل عراق به جامعه ای مردمسالار و باثبات، سرنوشت ساز است و می تواند این اطمینان را در دل مردم نهادینه کند که عراق در شرایطی که منطقه ناآرام است، به سوی ثبات و آرامش پیش می رود.

این روزنامه نگار افزود: ترس از افراط گرایی (تندروی) مساله ای است که همه رای دهندگان را نگران می کند و پس از آن، مشکل در زمینه هایی مانند مسکن، بیکاری و فساد قرار دارد.

رهبران سیاسی عراق بر این باورند که شرکت در انتخابات بیانگر میزان گرایش مردم به رویارویی با دهشت افکنی و ایجاد دگرگونی در اوضاع سیاسی، امنیتی و خدماتی عراق است.

در این پیوند، دهم اردیبهشت تارنمای ایلاف از قول «ابراهیم الجعفری» رییس ائتلاف شیعی عراق، نوشت: مردم عراق که در انتخابات شرکت می کنند، دارای آرمان های بزرگی برای اکنون و آینده هستند.

«خضیر الخزاعی» معاون رییس جمهوری عراق، نیز بر این مساله تاکید کرد که حضور مردم عراق پای صندوق های رای نشان می دهد آنان تصمیم گرفته اند سرنوشت خود را با دستان خود رقم زنند و در برابر سخت ترین یورش های دهشت افکنی مقاومت کنند.

همچنین «عمار الحکیم» رییس مجلس اعلای اسلامی عراق، در این زمینه گفت: شرکت گسترده در انتخابات بیانگر اراده ملی برای حضور پررنگ در سرنوشت عراق است؛ زیرا این انتخابات سرنوشت حال و آینده این کشور را تعیین می کند.

به گزارش ایلاف، وی هر رای مردم را به گلوله ای مانند کرد که در سر تروریست های گروه داعش و کسانی که خیر عراق را نمی خواهند، فرود می آید.

همچنین «موفق الربیعی» مشاور پیشین امنیت ملی عراق، تاکید کرد «این انتخابات به منزله گلوله ای در قلب دهشت افکنان و در صدر آنان گروه داعش است».

«حسین شهرستانی» وزیر نفت عراق هم اظهار داشت: مردم عراق با مشارکت گسترده در انتخابات بر این مساله تاکید می کنند که در برابر دهشت افکنان می ایستند.

وی گفت: سربازان با تفنگ می جنگند و شهروندان با برگه های رای.

همچنین به باور «شیخ قیس خزعلی» رهبر گروه «اهل الحق» (جدا شده از جریان صدر)، «شرکت در انتخابات نشان می دهد مردم عراق برای پیوستگی در برابر تروریست ها تصمیم گرفته اند».

«قصی السهیل» معاون اول رییس مجلس عراق، هم تصمیم مردم برای شرکت در انتخابات را نشانگر سیر در راه تحقق آشتی و تصحیح روند امور سیاسی دانست.

** انتخابات میدان ارزیابی کارنامه دولت نوری مالکی

بسیاری از رسانه ها پیش بینی کرده اند ائتلاف دولت قانون به ریاست نوری مالکی بتواند بیشتر کرسی ها را از آن خود کند.

با توجه به اینکه نخست وزیر عراق همواره برای برقراری ثبات در عراق تلاش کرده و بزرگ ترین درخواست مردم نیز بازگشت امنیت به کشور است، می توان گفت انتخابات عراق آزمونی برای ارزیابی دولت مالکی است.

در این پیوند، روزنامه «نیویورکر» آمریکا دهم اردیبهشت نوشت: انتخابات امروز میدانی برای ارزیابی کارنامه هشت ساله دولت مالکی و همچنین آزمونی است که نقش اهل تسنن در روند انتخابات را روشن می کند.

** فرجام سخن

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که حضور بیش از 60 درصد واجدان شرایط پای صندوق های رای آن هم با وجود همه تهدیدها و ناامنی ها، نمایش اقتدار عراقی ها در برابر دهشت افکنان و پشتیبانان منطقه ای و فرامنطقه ای آنان است.

به طور کلی می توان گفت انتخابات عراق تا اندازه زیادی بر اوضاع آینده و بازسازی سیاسی و اجتماعی این کشور تاثیر خواهد داشت.

از این رو، هوشیاری رهبران سیاسی و مذهبی عراق برای از بین بردن بحران بی اعتمادی و تنش میان طیف های گوناگون می تواند این کشور را به سوی ساحل امنیت پیش ببرد.

از اصغر یوسفی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**9278**1961**1358