تغییر؛ مهمترین رویکرد سومین انتخابات پارلمانی عراق

ناامنی و تهدیدهای تروریستی و وضعیت نابسامان اقتصادی و ضعف خدمات عمومی و مشکلات داخلی و معضل مسکن و بیکاری و فساد اداری و اقتصادی و اختلافات بین دولت مرکزی و دولت خودمختار شمال عراق، نفت و سایر مشکلات، بعد از گذشت بیش از یک دهه از سقوط رژیم صدام، تغییر را به یک ضرورت اجتناب ناپذیر تبدیل کرده و بر همین اساس افکار عمومی و گروههای سیاسی در عراق این روزها همه از این ضرورت بحث می کنند.

این ضرورت حتی در شکل و محتوای انتخابات اثر گذاشته و در این دوره به جای یک حوزه واحد، به صورت حوزه های متعدد انتخاباتی خواهد بود و افراد واجد شرایط ، به جای دادن رای به فهرست انتخاباتی، هر یک به فراخور استان محل سکونت خود به کاندیدا و گروه انتخاباتی دلخواه خود رای می دهد.

در انتخابات پارلمانی گذشته، کل عراق یک حوزه انتخاباتی واحد بود و اغلب مردم بدون اینکه از کاندیداها شناختی داشته باشند، معمولا به فهرست انتخاباتی یا افراد نخبه در آن فهرست رای می دادند و بر همین اساس بسیاری از کاندیداهایی که بعدا وارد پارلمان می شدند عملا برای مردم ناشناخته بودند،بطوری که حتی استانها، نمایندگان خود را نمی شناختند.

این شیوه انتخاباتی که آمریکایی ها بعد از اشغال عراق به این کشور تحمیل کردند باعث شد که گروههای انتخاباتی ناچار شوند برای کسب آرای مردمی ، به جبهه بندی های قومیتی و مذهبی روی بیاورند تا ورود خود را با آرای بالا به پارلمان تضمین کنند که این امر به اعتقاد کارشناسان ، یکی از علل شکل گیری تنش های مذهبی و قومیتی در عراق از سال 2005 تاکنون بوده و باعث ایجاد فهرست های انتخاباتی و متعاقبا فراکسیون هایی با عناوین شیعی ، سنی و کردی و مسیحی شد.

فراست مراجع عظام عراق و پیشاپیش آنها آیت الله سیستانی و مطالبات مکرر آنها برای تغییر روش انتخاباتی در عراق، امسال به ثمر نشست و اکنون عراق در حالی انتخابات پارلمانی خود را با شیوه جدید برگزار می کند که کارشناسان معتقدند ، مهمترین انتخابات سرنوشت ساز عراق خواهدبود.

گمانه زنی ها گویای آن است که عراق در مرحله تحول قرار گرفته است ، فهرست های انتخاباتی دینی و قومیتی در هم شکسته شده و گروههای جدید سیاسی وارد انتخابات شده اند.

فهرست انتخاباتی شیعیان که قبلا به نام ˈائتلاف ملی ˈ شناخته می شد در این دوره از انتخابات افول کرده است، ˈالعراقیهˈ فهرست انتخاباتی بارز سنی ها ، درهم شکسته شده و کردها نیز دیگر یکدست نیستند و اقلیت ها در فهرست های انتخاباتی ریزتری پراکنده شده اند.

فهرست های انتخاباتی شیعیان:

ائتلاف ملی، متشکل از مجلس اعلای اسلامی ، حزب الدعوه، جریان صدر و حزب فضیلت اسلامی، چهار تشکل اصلی سیاسی شیعیان عراق که در طول سالهای گذشته ائتلاف شیعی را تشکیل می دادند، اکنون وجود خارجی ندارد.

مجلس اعلای اسلامی عراق و کنگره ملی به رهبری ˈاحمد چلبیˈ یک گروه انتخاباتی با عنوان ˈمواطن (شهروند)ˈ تشکیل داده اند و شاید معدود گروه انتخاباتی باشد که برای اولین بار از سقوط رژیم صدام تاکنون یک برنامه انتخاباتی تدوین و خط مشی سیاسی خود را در صورت رسیدن به قدرت بیان کرده است.

حزب الدعوه اسلامی عراق به بیش از چند گروه انتخاباتی تبدیل شده که مهمترین آن گروه ˈدولت قانونˈ به رهبری نوری المالکی نخست وزیر است که مهمترین همپیمان آن ˈسازمان بدرˈ همپیمان سابق مجلس اعلای اسلامی عراق است.

ˈجریان اصلاحات ˈ به رهبری ˈابراهیم الجعفریˈ، ˈحزب الدعوه تشکیلات داخل به رهبری ˈ عبدالکریم عنزیˈ ، ˈالوفاء العراقیˈ به رهبری ˈسامی العسکریˈ دیگر فهرست های انتخاباتی منشعب از حزب الدعوه اسلامی عراق هستند .

جریان صدر بعد از اعلام مقتدی صدر به کناره گیری از سیاست و عدم حمایت از گروه انتخاباتی مشخص ، به سه دسته اصلی تقسیم شده که شامل ˈائتلاف الاحرارˈ به رهبری ˈمحمد صاحب الدراجیˈ وزیر فعلی مسکن و عمران، ˈائتلاف شراکت ملیˈ به رهبری ˈبهاء الاعرجیˈ رییس کمیسیون قانونی در پارلمان عراق و ˈجریان نخبگانˈ که متشکل از تعدادی از اعضای جریان صدر هستند.

حزب فضیلت اسلامی نیز به عنوان یک گروه انتخاباتی جداگانه، در این رقابت انتخاباتی حضور دارد.

علاوه بر این گروهها ، فهرست انتخاباتی ˈصادقونˈ وابسته به ˈعصائب الحقˈ به رهبری شیخ ˈقیس الخزعلیˈ یکی از رهبران سابق جریان صدر که اکنون در موضع خصومت با مقتدی صدر قرار گرفته به علاوه ˈالبدیل العراقی (جایگزین عراقی)ˈ به رهبری ˈصباح الساعدیˈ رییس سابق کمیسیون مبارزه با فساد اداری و اقتصادی که در این انتخابات ، تعیین صلاحیت نشده است، از جمله گروه های جدید سیاسی هستند که می خواهند با تشکلهای سیاسی نشاندار شیعیان عراق به رقابت بپردازند.

فهرست های انتخاباتی اهل سنت:

گروههای سنی در گذشته اغلب در گروه انتخاباتی ˈالعراقیهˈ به رهبری ˈایاد علاویˈ نخست وزیر موقت سابق عراق گردهم می آمدند اما اکنون رهبران سنی به دلیل آنچه ناکامی های سیاسی و ناکارایی العراقیه می خوانند، ایاد علاوی را ترک کرده و علاوی به تنهایی با عنوان ˈائتلاف الوطنیهˈ فهرست انتخاباتی تشکیل داده است.

ˈمتحدونˈ به رهبری ˈاسامه النجیفیˈ و ˈالعربیهˈ به رهبری ˈصالح مطلکˈ مهمترین گروههای منشعب از ایاد علاوی هستند که در این انتخابات با شکل و شمایل تازه ای ظاهر شده اند.

آنچه در طیف سنی ها قابل تامل است ورود گروه های جدید سیاسی یا برخی چهره هایی که تصور می رود درطول سنوات گذشته، در شکل گیری العراقیه مهمترین فهرست انتخاباتی اهل تسنن عراق نقش داشته اند ، می باشد و به نوعی ناقوس خطر را برای گروههای انتخاباتی متعارف سنی به صدا در آورده اند.

در این میان گروه ˈائتلاف عراقˈ به رهبری ˈفاضل الدباسˈ که روزنامه ˈالمستقبلˈ ارگان خبری فهرست انتخاباتی ˈمتحدونˈ از او به عنوان ˈسعد الحریریˈ عراق یاد کرده است، یکی از رقبای جدیدی است که اغلب کاندیداهای آن از نظریه پردازان و چهره های اقتصادی و صاحبان سرمایه عراق هستند.

همچنینˈخمیس خنجرˈ که از او در طول سالهای گذشته به عنوانˈپدرخواندهˈ فهرست انتخاباتی العراقیه یاد می شد ، در این دوره از همه رهبران شناخته شده سنی فاصله گرفته و با تشکیل یک فهرست انتخاباتی امیدوار است که جایگزینی برای جریان های سیاسی طیف سنی باشد.

کارشناسان معتقدند ورود این دو گروه انتخاباتی جدید که هم از حیث قدرت مالی و هم جمع کردن صاحبان سرمایه و دارا بودن ابزارهای شهرت مانند رسانه و بانک و کارخانجات، شاید جبهه بندی های سیاسی طیف سنی ها را دچار تحول های اساسی کنند.

فهرست انتخاباتی کردها:

در این انتخابات اثری از ˈگروه همبستگی کردستانˈ که دو حزب عمده کردها را در بر می گرفت، به چشم نمی خورد بلکه حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی در استانهای کردنشین شمال عراق هریک با گروههای انتخاباتی مجزا وارد انتخابات شده اند.

البته در بغداد یک گروه انتخاباتی با عنوان ˈائتلاف واحد کردهاˈ تشکیل داده اند که به دلیل عدم وجود چهره های سرشناس انتظار توفیقی برای آن متصور نیست و گفته می شود تنها برای سرشکن کردن آرای کردهای شیعه در عراق ، این گروه انتخاباتی ایجاد شده تا سرجمع آرای کردهای شیعه عراق موسوم به ˈفیلیهاˈ به طور کامل در سبد گروههای انتخاباتی شیعه به ویژه گروه نوری المالکی نریزد.

فهرست انتخاباتی ˈگوران (تغییر)ˈ به رهبری انوشیروان مصطفی به نظر می رود توانسته است سنت سیاسی حاکم بر منطقه کردستان عراق را بشکند و کردستان را از دو دستگی سیاسی ایجاد شده بین دمکرات به رهبری ˈمسعود بارزانیˈ و اتحادیه میهنی به رهبری ˈجلال طالبانیˈ خارج کند و اکنون طرفداران نسبتا چشمگیری در سه استان کردنشین شمال عراق و کرکوک به خود جذب کرده و به تهدیدی برای دو گروه سیاسی دیگر تبدیل شده است.

اتحادیه اسلامی کردستان نیز به عنوان یک گروه انتخاباتی واحد در این انتخابات ، امیدوار است که بتواند آرای مذهبی ها را که از اوضاع اجتماعی و فساد و ابتذال در شهرهای کردنشین عراق به تنگ آمده اند، به خود جلب کند.

گروه همبستگی کردها به رهبری ˈمحمد حاج محمودˈ از رهبران پیشمرگ کرد متشکل از سه گروه ˈسوسیالیستˈ ها و ˈآزادیˈ و ˈزحمتکشانˈ نیز این روزها به شدت می کوشد که در پارلمان آینده عراق جای پایی داشته باشد.

غیر از این گروههای مذهبی و قومیتی ، پاره ای گروههای سیاسی مدعی جامعه مدنی با انتخاب کاندیداها از طیف های مختلف قومی و دینی و سیاسی خود را به عنوان یک جایگزین برای احزاب حاکم نشان دهند که شاید گروه ˈمثال آلوسیˈ یکی از آنها باشد.

اقلیت های دینی و قومی نیز همچنان با اتکا به طرفداران سنتی خود، می کوشند علاوه بر سهمی که کمیسیون عالی انتخابات برای آنها درنظر گرفته، کرسیهای بیشتری به دست آورند.

در این دوره از انتخابات از 328 کرسی پارلمان، هشت کرسی به عنوان سهم ثابت اقلیت ها در نظرگرفته شده که 5 کرسی برای مسیحیان و سه کرسی دیگر هریک بین شبک ها، ایزدی ها و صابئی ها تقسیم می شود.

علاوه بر این گروهها، در پاره ای استانها، برخی از گروههای جدید سیاسی و قومی ترجیح داده اند که در سطح استانهایی که طرفدار و هوادار دارند به عنوان رقیب فهرست های بزرگ انتخاباتی تبدیل شده و انتظار می رود پاره ای از آرای عمومی به دلیل وجود این فهرست های استانی و منطقه ای سرشکن شود.

کاندیدا شدن نه هزار و 32 نامزد در 36 فهرست انتخاباتی شامل 6 هزار و 425 نامزد مرد و دو هزار و 607 نامزد زن، انتخابات این دوره از پارلمان عراق را متمایز کرده است زیرا پارلمان است که در عراق رییس جمهور آینده را انتخاب می کند و همچنین پارلمان تعیین کننده دولت آینده است و نخست وزیر و شکل کابینه آینده را تعیین می کند.

همین امر باعث شده است که در این دوره رشد قابل ملاحظه ای در تعداد کاندیداها و گروههای انتخاباتی مشاهده شود و همین امر سبب شده است که واژه ˈتغییرˈ به شعار انتخاباتی اغلب گروههای انتخاباتی تبدیل شود.

فعالیت های تبلیغاتی که از 31 مارس گذشته آغاز شده چهرهای تمامی شهرهای عراق را این روزها تغییر داده است.

انتخابات روز چهارشنبه این هفته در سراسر عراق آغاز می شود. این انتخابات همچنین از امروز در 16 کشور خارجی از جمله جمهوری اسلامی ایران که اتباع عراقی در آن مستقر هستند، برگزار می شود.

گزارش از محسن مدنی

خاورم **1770**1586