آیپک؛ آغاز چالش با دولت اوباما؟

در میان هیاهوی بحران اوکراین و رویارویی آمریکا و روسیه بر سر این کشور، در واشنگتن نشستی سالیانه طی یازدهم تا سیزدهم اسفند برگزار شد که شاید در برابر بحران اوکراین موضوع ساده تری به نظر برسد، اما به دلیل نتایج روندساز آن بر روی سیاست خارجی آمریکا از اهمیت بالایی برخوردار است.

در این زمینه به گزارش ایرنا، در حالی کنفرانس سالانه لابی حامی رژیم صهیونیستی از بعد از ظهر یکشنبه تا روز سه شنبه ادامه داشت که به نظر می رسد این لابی، با شرایط جدیدی در آمریکا و سیاست های خود روبرو است.

روند سیاستگذاری خارجی و تصمیم سازی در حوزه روابط خارجی آمریکا همواره یکی از پیچیده ترین روندهای تصمیم گیری این کشور محسوب می شده است که در سه دهه گذشته نیز با اضافه شدن گروه های ذی نفوذ و نهادهای غیردولتی نظیر لابی ها و اندیشکده های تحقیقاتی، سیاست خارجی آمریکا، مجموعه گسترده ای از ایده ها و دیدگاه ها را در درون خود جای داده است که در برخی موارد در چارچوب تکثر رویکردی و حتی عملیاتی تبلور پیدا می کند.

بر این پایه، شاید بتوان مجموع گروه لابی یهودی موسوم به «آیپک» (AIPAC) را یکی از گروه های پر قدرت در عرصه مشارکت در سیاستگذاری آمریکا دانست.

گروه لابی صهیونیستی موسوم به «کمیته روابط عمومی آمریکا-اسراییل» (American Israel Public Affairs Committee) مشهور به آیپک، یکی از بزرگ ترین گروه های لابی گری در آمریکا است، این گروه با 60هزار عضو، هر ساله میلیون ها دلار سرمایه گذاری برای نفوذ در سیاست های دولتی و قانونگذاری آمریکا خرج می کند.

پیشینه تشکیل این گروه به سال 1951 بازمی گردد، شخصی به نام «آی. ال کنن» (I.L. Kenen) بعنوان یک آمریکایی فعال در مذاکرات مربوط به منازعه اعراب و رژیم صهیونیستی به عنوان یک لابی گر تلاش کرد تا کمک های اقتصادی برای انتقال شمار گسترده یهودیان به سرزمین های اشغالی را جذب کند. از آن زمان تاکنون این لابی توانسته با افزایش تعداد اعضا و گسترش حضور خود در نقاط کلیدی سیاستگذاری دولت آمریکا به بخشی از جریان و نظام تصمیم سازی این کشور تبدیل شود.

در زمان حاضر «مایکل کاسن» رییس لابی صهیونیستی آیپک در آمریکا است.

از ویژگی های برگزاری نشست امسال می توان به حضور نیافتن «باراک اوباما» رییس جمهوری و «جو بایدن» معاون رییس جمهوری آمریکا اشاره کرد. این در حالی است که طبق سنت سال های پیشین، اوباما یا بایدن در اجلاس سالانه آیپک سخنرانی می کردند. از میان مقام های بلندپایه دولت آمریکا تنها «جان کری» وزیر امورخارجه، روز سه شنبه سیزدهم اسفند سخنرانی کرد که در سخنان وی نیز نکته برجسته و تازه ای دیده نمی شد و تنها به مواضع گذشته مبنی بر حمایت از رژیم صهیونیستی تاکید کرد.

وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس سالانه لابی صهیونیستی آیپک در واشنگتن، ضمن حمایت از امنیت این رژیم، تصریح کرد که «امنیت اسراییل اولویت اول ما است».

آیپک طی چند ماه گذشته با 2موضوع عمده و اساسی در پیوند با وضعیت رژیم صهیونیستی روبرو بوده که در نشست امسال نیز به آن پرداخته شده است؛ موضوع هسته ای ایران و مذاکرات سازش.

نکته ای که از میان گفتمان صریح گروه آیپک در موضوع جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه گذشته و برنامه هسته ای می توان درک کرد، تلاش این لابی برای گسترش سیاست «ایران هراسی» در میان نخبگان آمریکایی است.

پس از برگزاری انتخابات بیست و چهارم خرداد 1392 و روی کار آمدن «حسن روحانی» بعنوان رییس جمهوری ایران، سیاست خارجی با اجرای سیاست «تعامل سازنده» از یک وضعیت تقابلی به سمت یک وضعیت تعاملی و همکاری جویانه حرکت کرد. در چنین شرایطی توافق بین جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5، موسوم به «برنامه اقدام مشترک» نیز قابلیت های دولت تدبیر و اعتدال در عرصه سیاست خارجی را بیش از پیش نشان داد. در این چارچوب، نه تنها گستره تحرک سیاسی جمهوری اسلامی ایران افزایش یافت همچنین از دیگر سو، سیاست ایران هراسی که توسط این گروه در میان دولت ها تزریق می شد نیز شکسته شد.

براین مبنا به نظر می رسد، گروه آیپک با وضعیت جدیدی در ارتباط با ایران روبرو شده است؛ در این وضعیت جدید این گروه دیگر نمی تواند در برابر رویکرد منطقی جمهوری اسلامی ایران، رویکرد ضد ایرانی خود را به راحتی در بین اعضای کنگره و متفکران حوزه سیاست خارجی آمریکا گسترش دهد، بویژه اینکه «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز با دولت اوباما شکاف زیادی دارد.

در این زمینه نیز روز گذشته روزنامه «کریستین ساینس مونیتور» در گزارشی نوشت که لحن نشست امسال ایپک محتاطانه است و رهبران این گروه می کوشند شکاف های به طور غیرعادی علنی با مقام های دولت اوباما بر سر سیاست های مهم برای اسراییل را کنترل کنند.

همچنین به گزارش خبرگزاری های غربی، در دیدار روز دوشنبه اوباما و نتانیاهو قرار بوده گفت و گوها بر موضوع روند سازش متمرکز شود، اما به یکباره نتانیاهو موضوع هسته ایران را پیش کشیده است. چنین وضعیتی نشان می دهد که تا چه حدی مقام های این رژیم از این فضای جدید ترس دارند.

همچنین اگرچه گروه آیپک همواره از نفوذ سنتی در کنگره آمریکا برخوردار بوده و میزان شرکت نمایندگان کنگره این کشور در جلسه های این گروه در واشنگتن نیز حکایت از این امر دارد، اما به نظر می رسد که این گروه به دلیل مخالفت شدید دولت اوباما هنوز نتوانسته لایحه جدید تحریم ها ضد ایران در کنگره را به تصویب برساند.

هرچند در نشست سالانه این گروه در واشنگتن، «رابرت منندز» و «لیندسی گراهام» 2 سناتور با نفوذ نیز حضور داشتند اما با توجه به شرایط موجود سیاست خارجی آمریکا و شکست سیاست ایران هراسی و انزوای ایران در عرصه منطقه ای و بین المللی ناشی از سیاست تعامل سازنده به نظر نمی رسد که تلاش های این 2حامی و گروه آیپک به سرانجام مثبتی برسد.

در فرجام سخن، نشست سالانه گروه لابی یهودی موسوم به آیپک که همواره بعنوان ویترین مواضع رژیم صهیونیستی در قبال سیاست های آمریکا نسبت به دیگر متحدان این کشور و میزان نفوذ آن در کنگره است، در حالی طی روزهای گذشته در شهر واشنگتن آمریکا برگزار شد که به نظر می رسد، در پی حصول توافق مقدماتی هسته ای بین ایران و غرب، این گروه بیش از هر زمان دیگری در معرض چالش های درونی و بیرونی قرار گرفته است.

چراکه از منظر بسیاری از تحلیلگران، این گروه پس از نبود موفقیت در جلب حمایت لازم از طرح جدید تحریم های ایران در سنا، به طور عملی با یکی از دشوارترین چالش های دوره فعالیت خود روبرو شده و به نظر می رسد که مقام های این گروه، ضمن در پیش گرفتن رویکرد کمینه ای، تلاش دارند با جلوگیری از تخریب کامل وجهه عمومی خود، تلاش های خود برای افزایش فشارها بر جمهوری اسلامی ایران از طریق کنگره را افزایش دهند.

از سهراب انعامی -گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**2040**1358