کریمه، بدترین بحران پیش روی اروپا

جمهوری خودمختار کریمه، شبه جزیره ای در شمال ساحل دریای سیاه است. این منطقه بخشی از خاک اوکراین بوده و از نظر سیاسی منطقه ای خودمختار محسوب می شود و جدا از حکومت اوکراین دارای مجلس و دولت مستقل بوده و رئیس دولت نیز عضو هیئت وزیران اوکراین می باشد.

قبل از شکل گیری اتحاد جماهیر شوروی، شبه جزیره کریمه به خاطر آب و هوای نسبتا گرم و خطوط ساحلی آن به ˈزمین بازی و تفریح تزارهای روسیهˈ شهرت داشت.

روسیه که به دلیل برگزاری المپیک زمستانی سوچی از دخالت و اعمال نظامی در اوکراین خودداری کرده بود، اکنون شاهد تسلط مخالفان غرب گرا بر کی یف شده است و نمی خواهد پس از سقوط دولت یانووکویچ، این جزیره را نیز از دست بدهد و سرسختانه و با نگرانی تمام در حال بررسی تمام وقایع صورت گرفته در این جزیره است.

این جزیره در حاشیه دریای سیاه از اهمیتی استراتژیک برای روسیه و غرب برخوردار است. روسیه دارای یک پایگاه نظامی در این شبه جزیره است.

اخبار رسیده از اوکراین حاکی است روس تبارهای شهر ˈسیمفروپولˈ در شبه جزیره کریمه با شعار ˈروسیه، روسیهˈ خواستار ورود گارد ویژه ضربتی روسیه به خاک اوکراین و اشغال ˈسیمفروپولˈ و ˈسواستوپولˈ هستند. در همین حال نیروهای روسیه چند پایگاه نظامی اوکراین در شبه جزیره کریمه را تصرف کردند.

پایگاه های نظامی روسیه که در این منطقه مستقر هستند نقش حیاتی برای روسیه در برابر پایگاه های نظامی ناتو و آمریکا در منطقه ایفا می کند.

در عین حال، بر اساس توافق نامه ای که در سال 2010 بین اوکراین و روسیه منعقد شده، روسیه بالغ بر سی سال اجازه حفظ این پایگاه های نظامی در کریمه را از اوکراین گرفته است.

در قبال این اجازه، تخفیف قیمتی برای گاز صادراتی روسیه به اوکراین در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر، هم قرارداد حضور روسیه در کریمه به امضای دو دولت رسیده و هم روسیه چهار سال است که در حال پرداخت اجاره بهای این پایگاه هاست. در نتیجه روشن و آشکار است که روسیه به راحتی از این منطقه استراتژیک چشم پوشی نخواهد کرد.

در این میان خبرگزاری رویترز از رویای مردم کریمه برای پیوستن به کشور مادری شان، روسیه خبر می دهد. به نقل از این خبرگزاری، مردانی در لباس رزم در حالی که پرچم های روسیه را در دست داشتند خیابان های منتهی به سواستوپول، پایتخت کریمه را تحت کنترل خود در آورده اند. همچنان بیش از60 درصد ساکنان کریمه خود را روس می دانند.

روسیه اساسا در اواخر قرن هجدهم میلادی شبه جزیره کریمه را تصرف کرد. ارتش کاترین دوم امپراطور روسیه در قرن هجدهم میلادی تاتارهای این شبه جزیره را که با عثمانی ها هم پیمان بودند، بعد از چندین دهه جنگ شکست داد.

ژوزف استالین رییس شوروی سابق هم در سال 1944 میلادی تاتارها را به خاطر همپیمانی با نازی ها در زمان جنگ جهانی دوم از این منطقه بیرون راند اما آنها بعد از فروپاشی شوری بر گشتند و اکنون حدود 12 درصد ساکنان آن را تشکیل می دهند.

تاتارها بر خلاف دیگر ساکنان کریمه، می خواهند این شبه جزیره بخشی از اوکراین باشد و آنها با معترضان مخالف یانوکوویچ رئیس جمهوری مخلوع در کی یف هم پیمان هستند.

دو نگرانی عمده در این شبه جزیره، بروز درگیری مسلحانه میان اقوام متفاوت با مذهب و زبان مختلف است که می تواند نمونه کوچکی از آنچه ممکن است در مقیاس بزرگتر در خصوص خود اوکراین اتفاق بیفتد، باشد. در حدود 12درصد از جمعیت دو میلیون نفری شبه جزیره کریمه را تاتارهایی تشکیل می دهند که هم از نظر نژادی، هم از نظر زبانی و هم از نظر مذهبی و حتی از نظر گرایش نیز در اقلیت کامل قرار دارند.

تاتارها به هیچ وجه از مسکو دلخوشی ندارند و از آنجا که تقریباً از سوی کرملین در گروه مسلمانان رادیکال محسوب می شوند، مسکو هم دل خوشی از آنها ندارد. آنها در تحولات اخیر جانب غربگراها را گرفته بودند و برخی شخصیت های سیاسی و فعالان آنها نیز در تحولات اخیر کی یف حضور داشته اند.

اکنون، با بی نتیجه ماندن هشدار های اروپا و آمریکا به پوتین و کنترل نظامی منطقه کریمه به دست نظامیان روس، آمریکا، اروپا و ناتو لحن هشدارهای خود علیه دولت روسیه را تشدید کرده اند ولی هنوز معلوم نیست که آیا اقدام عملی هم در واکنش به روس ها نشان خواهند داد یا نه؟

عصر یکشنبه هفته جاری اعلام شد نشست مقدماتی گروه هشت کشور صنعتی که قرار بود در شهر بندری سوچی روسیه برگزار شود به حال تعلیق در آمده است. انگلیس و فرانسه اعلام کردند حضور خود در نشست مقدماتی هشت کشور صنعتی جهان را لغو کرده اند و جان کری وزیر خارجه آمریکا هم با محکوم کردن اقدام روسیه، آن را ˈاقدام تهاجمی نامشروعˈ دانست و با لحنی هشدار آمیز گفت که ظاهراً آقای پوتین نمی خواهد اجلاس گروه هشت در سوچی برگزار شود.

هنوز معلوم نیست اقدام نظامی روسیه علیه منطقه خود مختار کریمه که بخشی از اوکراین محسوب می شود، به منطقه کریمه محدود خواهد ماند یا اینکه روس ها قصد دارند عملیات نظامی را به سایر نقاط اوکراین نیز گسترش بدهند. حکومت روس گرای ویکتور یانوکوویچ 11 روز قبل با تشدید اعتراضات غرب گرایان مجبور به ترک این کشور شد.

به نظر می رسد اقدام نظامی پوتین علیه کریمه، با هدف ارزیابی واکنش آمریکا و اروپا بوده و احتمالاً روس ها طی روز های آتی اقدام نظامی خود را به سایر مناطق اوکراین نیز گسترش دهند و مشخص نیست در صورت گسترش اقدام مسکو در اوکراین، بحران در سطح کنونی باقی می ماند یا خیر؟

شبه جزیره کریمه که پیشتر در خلال جنگ های روسیه تزاری و امپراتوری عثمانی نصیب روس ها شده بود، در سال 1954 به طور قطعی به اوکراین واگذار شد اما همچنان به عنوان یکی از استراتژیک ترین مناطق برای روسیه محسوب می شود.

درست از اولین روزی که دولت ویکتور یانوکوویچ توسط معترضان غرب گرا سقوط کرد، برخی تحلیلگران این احتمال را مطرح کرده بودند که روسیه یا مداخله نظامی انجام دهد یا توسط طرفداران خود که در بخش شرقی اوکراین از اکثریت برخوردارند، منافع خود را حفظ کند.

درهمین حال، سرگئی آکسیونف نخست وزیر شبه جزیره خود مختار کریمه اعلام کرد همه پرسی برای تعیین موقعیت این منطقه از اوکراین سی ام ماه مارس (10فروردین ماه) برگزار می شود. آکسیونف روز شنبه در نشست دولت محلی کریمه گفت : با توجه به ضرورت پیش آمده، تصمیم گرفتیم تاریخ برگزاری همه پرسی برای تعیین موقعیت جمهوری خودمختار کریمه را جلو بیاندازیم.

وی افزود: این همه پرسی روز سی ام ماه مارس برگزار خواهد شد و مردم کریمه در آن شرکت می کنند.

پیش تر اعلام شده بود که همه پرسی برای تعیین موقعیت کریمه در ماه می آینده (اردیبهشت ماه) برگزار می شود.

با توجه به مطالب عنوان شده، به نظر می رسد روسیه برای ادامه تسلط خود بر شبه جزیره کریمه، در صورت نیاز به مقابله نظامی نیز دست زده و برای حفظ پایگاه های نظامی خود در این منطقه بکوشد که در این صورت، ممکن است موجب سرایت ناآرامی ها به سایر مناطق شود.

اروپام**1485 ** 1064