تالاب هامون جوانه می زند/جشن نی کاری در کوه خواجه سیستان برگزار شد

به گزارش خبرنگار مهر، در جشن نی کاری که صبح دوشنبه با حضور بیش از یک هزار نفر از دوستداران محیط زیست و مسئولان محلی در اطراف کوه خواجه سیستان برگزار شد فعالان زیست محیطی و تعدادی از اعضای سازمان های مردم نهاد نسبت به کاشت نی در اقدامی کم نظیر شرکت کردند تا بار دیگر پناهگاه و زیستگاه حیات وحش هامون را بازسازی کنند.

در این مراسم همچنین مردم سیستان و دوستداران محیط زیست و تعدادی از صیادان به نشانه حمایت از محیط زیست تفنگ های خود را شکستند و با امضای طوماری به طول 10 متر خطاب به نمایندگان سازمان ملل خواستار توجه جدی این سازمان به تالاب هامون شدند.

هامون جان گرفت

به گزارش خبرنگار مهر، تعداد بی شماری از مردم سیستان و خانواده های مشتاق با شور و نشاطی وصف ناشدنی در حالیکه هر یک به سهم خود تعداد زیادی نی را از زمین های کشاورزی منطقه تهیه و به همراه آورده بودند صبح امروز در بستر هامون نی کاشتند و با اشک شوق آن را آبیاری کردند تا هامون جان تازه ای به خود بگیرد و بار دیگر مردمان این سامان را از برکت سفره خود بی نیاز سازد.

بخش اعظم تالاب هامون که پیش از خشکسالی پوشیده از گیاه نی بود سالانه پذیرای بیش از 180 گونه و بیش از یک میلیون قطعه پرنده مهاجر بود که به دلیل خشکسالی های اخیر این زیستگاه بزرگ از بین رفت.

هامون علاوه بر پناهگاه امن برای زمستان گذرانی پرندگان به دلیل کابرد های فراوانی که برای ساکنان بومی منطقه از جمله منبع غنی تامین مواد غذایی و خوراک دام  داشت توانسته بود برای 3 هزار صیاد سفره معیشت بگستراند و از رویش نیزار های خود زمینه اشتغال بیش از 2 هزار خانواده را در صنعت حصیر بافی فراهم کند.

متاسفانه با از بین رفتن نیزارهای هامون تمام این خان گسترده برچیده شد و این مهم  که سهم بسزایی در اشتغالزایی روستاییان منطقه  داشت رو به نابودی رفت  و بسیاری از خانواده های سیستانی را به کوچ اجباری سوق داد.

هامون زنده می شود

در این راستا مدیر کل حفاظت از محیط زیست سیستان و بلوچستان در حاشیه برگزاری جشن نی کاری در سیستان در گفتگو با مهر اظهارداشت: با اجرای عملیات احیا تالاب هامون در فاز نخست با انتقال آب از طریق کانال و همچنین سرازیر کردن بخشی از سهم رودخانه سیستان این تالاب خشکیده احیا می شود.

خسرو افسری اظهار داشت: بارندگی های اخیر و همچنان انتقال آب از طریق چاه نیمه ها به اراضی خشکیده این تالاب موجب شد تا 400 هکتار از اراضی این تالاب باری دیگر تر شود.

وی با بیان اینکه اجرای کاشت نی در سطح دو هکتار از قسمت های آبگیری شده این تالاب با مشارکت و حضور پر رنگ مردم در حال انجام است افزود: با بارندگی های اخیر حدود 400 هکتار از گستره 400 هزار هکتاری تالاب بین المللی هامون در محدوده کوه خواجه و پناهگاه حیات وحش هامون آبگیری شده است.

وی با اشاره به اینکه 293 هزار هکتار از وسعت 400 هزار هکتاری تالاب بین المللی هامون به عنوان پناهگاه حیات وحش هامون ثبت شده است ادامه داد: تالاب بین المللی هامون در گذشته با توجه به شرایط آب و هوایی مطلوب، تنها زیستگاه پرندگان در شرق کشور بود که  در طی سال های اخیر با کاهش ورودی آب رودخانه هیرمند شماری از پرندگان زمستان گذران به جای این تالاب به چاه نیمه های سیستان مهاجرت کرده و از تعداد این پرندگان مهاجر به شدت کاسته شد.

مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست سیستان وبلوچستان افزود: هامون در گذشته پذیرای 180 گونه پرنده و بیش از یک میلیون قطعه پرنده مهاجر بود که به دلیل خشکسالی این پناهگاه بزرگ و زیست محیطی از بین رفت.

وی از لویی، نی، گز و تاغ  به عنوان مهمترین گونه های گیاهی و از پلیکان، فلامینگو، دال، افعی شاخدار ایرانی و مار جعفری از گونه های شاخص جانوری در پناهگاه حیات وحش هامون نام برد و افزود: تداوم خشکسالی، حرکت شن های روان و افزایش غلظت ریزگردها این سرمایه های زیست محیطی را از بین برده است.

افسری گفت: امروزه دیگر نمونه ای از انواع  ماهی کپور و آمور به عنوان مهمترین گونه های ماهیانی که در زیستگاه آبی تالاب بین المللی هامون زندگی می کردند قابل مشاهده نیست.

 وی ادامه داد: پناهگاه حیات وحش هامون از نظر زیست محیطی به عنوان یکی از شاخص ترین پناهگاه های حیات وحش ایران شناخته می شود که متاسفانه با خشک شدن این تالاب این پناهگاه نیز تخریب شد.

وی بیان داشت: با اقدامات زیست محیطی و به منظور اجرای مرحله نخست احیای تالاب هامون، هدایت آب به حدود 400 هکتار از گستره این تالاب در اطراف کوه خواجه انجام شده است و امید می رود با کاشت نی باری دیگر این پناهگاه زیست محیطی احیا شود.

وی با بیان اینکه احیای 2 هزار هکتار از اراضی هامون در فاز نخست در دستور کار قرار دارد افزود: در صورت محقق شدن این برنامه زمینه اشتغازایی بیش از یک هزار نفر در این منطقه باری دیگر فراهم خواهد شد.

هامون، اقتصاد ساکنانش را هم خشکاند

کارشناس مسئول اداره بهبود تولیدات دامی مدیریت جهاد کشاورزی زابل نیز در این رابطه گفت: در زمان ترسالی سطح نیزارهای این تالاب بالغ بر 100 هزار هکتار بوده است که متاسفانه با روند خشکسالی مداوم در طی سال های گذشته تمامی این منبع غذایی مهم برای دام های سیستان از بین رفت.

محمد پودینه در گفتگو با مهر ابراز داشت: درسال های قبل از خشکسالی در این منطقه سالیانه بیش از ۳۰ تن علوفه نی تر در هر هکتار برداشت می شد که با خشک شدن این منبع غنی و طبیعی علاوه بر کاهش تعداد دام های منطقه تولید گوشت و شیر به مخاطره افتاد و نژاد گاو اصیل سیستانی را با انقراض مواجه ساخت.

وی بیان داشت: زمانی دربین نیزار های هامون بیش از 5 هزار راس دام سنگین به چرا مشغول بودند و بخش عمده ای از معیشت مردم این منطقه را تامین می کرد اما کمبود علوفه و خشکی هامون موجب شد تا این تعداد راس دام سنگین به هزار راس تقلیل یابد و هر روز از وزن اقتصادی و بنیه مردم این منطقه کاسته شود.

وی ادامه داد: پیش از این دامداران سیستان به واسطه وجود این تعداد دام سنگین بیش از 10 هزار تن گوشت قرمز تولید می کردند و در تامین و تهیه قوت سایر مردم استان های کشور نقش به سزایی داشتند اما کمبود علوفه و خشکیدگی هامون در حال حاضر این رقم را به میزان یک پنجم تولید کاهش داده است و تامین علوفه به اساسی ترین مشکل دامداران منطقه تبدیل شده است.

پودینه اظهار داشت: خشکسالی موجب شده تا عشایر منطقه به بستر دریاچه وارد شوند و با جمع آوری سرشاخه های گونه گز و شکستن آنها علوفه مورد نیاز دام خویش را تأمین کنند و این موضوع خود به هر چه فقیر تر شدن هامون دامن زد.

وی بیان داشت: قطع سرشاخه ها باعث تنک و ضعیف شدن گونه گز می شود و از این رو همین تعداد گاوهای روستاییان که پیش از این در نیزارهای وسیع دریاچه چرا می کردند با خوردن علوفه نامرغوب به شدت از وزن آنها کاسته شده است.

وی ابراز امیدواری کرد با همت و کوشش مردم سیستان در مراسمی همچون جشن نی کاری و ورود بیشتر آب به این تالاب بار دیگر شاهد بازگشت حیات به هامون و جاری شدن امید و نشاط در دل مردم این دیار باشیم.

................................

گزارش : بابک رحیمیان