رویارویی مسکو و واشنگتن

پس از آنکه پارلمان اوکراین روز شنبه سوم اسفند به دنبال کشته شدن بیش از 80 تن در نا آرامی های «کی یف» پایتخت این کشور، «ویکتور یانوکوویچ» را از ریاست جمهوری برکنار کرد و «الکساندر تورچینوف» را بعنوان رییس جمهوری موقت برگزید، به نظر می رسید که فضای سیاسی این کشور می تواند به آرامش نسبی برسد اما نه تنها چنین نشد بلکه این کشور دگردیسی ها و دگرگونی های جدیدی را نیز به خود دید.

در این میان، منطقه «کریمه» بعنوان منطقه ای خودمختار، این تغییر در پایتخت را برنتافت و طی روزهای گذشته، این منطقه شاهد نا آرامی و اعتراض های گوناگون از سوی نیروهای هوادار روسیه بود که به زد و خورد با گروه های مخالف این کشور انجامید.

جمهوری خودمختار کریمه، شبه جزیره ای در شمال ساحل دریای سیاه است. این منطقه بخشی از خاک اوکراین بوده اما از نظر سیاسی منطقه ای خودمختار محسوب می شود و جدا از حکومت اوکراین دارای مجلس و دولت مستقل بوده و رییس دولت نیز عضو هیات وزیران اواکرین است. شبه جزیره کریمه نزدیک ترین نقطه اوکراین به مرزهای غربی روسیه است و مسکو در شهر «سواستوپل» این شبه جزیره دارای یک پایگاه دریایی است.

حوادث کریمه از سحرگاه پنجشنبه هشتم اسفند شتاب گرفت. گروهی از مردان مسلح در لباس نظامی ساختمان پارلمان و دولت خودمختار کریمه را اشغال کردند. در این زمینه، تارنمای روزنامه اوکراینی «اوکراینسکایا پراودا» و تارنمای روسی «روس بالت» روز جمعه نهم اسفند به نقل از شاهدان عینی اعلام کردند: ستونی متشکل از 10 نفربر زرهی و کامیون از سواستوپل به سوی «سیمفروپل» مرکز شبه جزیره کریمه در حرکت هستند.

افزون بر آن دستکم پنج هواپیمای نظامی روسی ایلوشین-76 در فرودگاه نظامی گواردیسکی در کریمه فرود آمده است. در فرودگاه های سیمفروپل و سواستوپل هم 150تن از نیروی نظامی روسیه اعزام شده اند. گفته می شود چندین فروند بالگرد نیروی هوایی روسیه نیز وارد منطقه خودمختار کریمه در جنوب اوکراین شده اند.

همچنین بسیاری از رسانه های غربی طی روزهای گذشته نیز ادعا کردند که روسیه بیش از 6 هزار نیرو در شبه جزیره کریمه پیاده کرده است.

پیش از این رسانه های روسی از آغاز رزمایش نظامی روسیه در مرزهای غربی این کشور خبر داده بودند.

به گزارش خبرگزاری ریانووستی روسیه، در مجموع 150 هزار نیروی نظامی روسیه و واحدهایی از نیروی هوایی، شامل 90 فروند هواپیمای نظامی و 120 فروند بالگرد و نیروهای هوابرد و واحدهای دریایی و زمینی ناوگان های شمال و دریای بالتیک روسیه در این رزمایش شرکت دارند.

سرگئی شایگو وزیر دفاع روسیه، روز چهارشنبه هفتم اسفند از آغاز رزمایش نیروهای مستقر در غرب این کشور و رزمایش نیروها در مناطق همجوار با اوکراین به دستور رییس جمهوری روسیه خبر داده بود. به گفته وی این رزمایش تا روز دوشنبه دوازدهم اسفند ادامه خواهد داشت.

اقدام های مسکو به این رویکرد ختم نشد و روز گذشته «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه، از مجلس این کشور درخواست مجوز استفاده از نیروی نظامی را درباره اوکراین کرد که با موافقت پارلمان این کشور همراه بود.

پس از این تحول، واکنش های گوناگونی از سوی دولت اوکراین و طرف غربی صورت گرفت که به نظر می رسد میدان جدیدی از رویارویی بین غرب به رهبری آمریکا و روسیه گشوده شده است.

به گزارش ایرنا، تورچینوف روز جمعه نهم اسفند به خبرنگاران گفت: هر گونه تلاش برای حمله به خاک اوکراین عواقب جدی در برخواهد داشت. وی افزود: هر گونه نشانه اشغال یا تهاجم نظامی پیامدهای جدی برای روسیه خواهد داشت

همچنین مقام های آمریکایی نیز با واکنش شدید، خروج نیروهای روسی از خاک کریمه را خواستار شدند.

ˈباراک اوباماˈ رییس جمهوری آمریکا، روز جمعه در خصوص تحرکات نظامی روسیه در خاک اوکراین ابراز نگرانی کرد. وی گفت هر گونه نقض حاکمیت و تمامیت ارضی موجب ایجاد ناامنی و آشوب های گسترده در اوکراین خواهد شد.

در دیگر سو، «ویتالی چورکین» نماینده دایم روسیه در سازمان ملل، اظهار داشت که عامل تنش های کنونی اوکراین دموکراتیک نبودن دولت کنونی است.

چورکین پس از نشست شورای امنیت در جمع خبرنگاران تاکید کرد عامل اصلی بی ثباتی اوکراین رد کردن توافق 21 فوریه (دوم اسفند) پس از امضای آن بوده است.

طبق این توافق دولت اوکراین باید از همه احزاب تشکیل شود(تشکیل دولت وحدت ملی) و پس از آن گروه ها و احزاب، مذاکره بر سر یک قانون اساسی برای دولت جدید را آغاز کنند.

همچنین خلع سلاح شورشی ها از مفاد این توافق بود که به آن عمل نشده است.

چورکین اظهار داشت که دولت کنونی اوکراین فقط شامل گروه های هوادار غرب است و نماینده دموکراسی و خواست مردم نیست.

روز گذشته نیز باراک اوباما در تماس تلفنی طولانی مدت با ولادیمیر پوتین تلاش کرد تا فضای جدید را با طرف روسی مورد بررسی قرار دهد اما به نظر می رسد که روس ها و شخص پوتین، اوکراین و بویژه شبه جزیره کریمه را خط قرمز خود تلقی می کنند.

اوباما در این گفت وگوی تلفنی 90 دقیقه ای، مسکو را به دلیل اعزام نیروی نظامی به اوکراین به نقض آشکار قوانین بین المللی متهم کرد و کاهش تنش ها بر سر اوکراین را خواستار شد. در این تماس تلفنی، اوباما به همتای روسی خود هشدار داد که با انزوای سیاسی و اقتصادی روبرو خواهد شد.

ریاست جمهوری روسیه نیز در بیانیه ای اعلام کرد: پوتین به اوباما گفته است که در زمان حاضر خطر واقعی جان شهروندان روس را در خاک اوکراین تهدید می کند. وی همچنین گفته است که آنها با اقدام های تبهکارانه ناسیونالیست (ملی گرا)های تندرو مورد حمایت زمامداران فعلی در کی یف روبه رو هستند.

در همین حال به گزارش بسیاری از خبرگزاری های غربی، رییس جمهوری موقت اوکراین، دستور آماده باش نظامی در این کشور را صادر کرده است.

وضعیت امروز اوکراین و موضع گیری های طرف های درگیر نشان می دهد که رویارویی میان آمریکا و روسیه در این کشور به صورت یک تقابل آشکار نمود یافته است؛ وضعیتی که پیش از این در سال 2006، در گرجستان و منطقه اوستیای جنوبی رخ داده بود که به ورود نیروهای نظامی روسیه به این منطقه منجر شد.

حال به نظر می رسد با گسترش حوزه نفوذ و منافع روسیه دوران پوتین، این رقابت ها و تقابل ها بیش از گذشته تداوم داشته باشد و روسیه پوتین دیگر حاضر نخواهد بود منافع خود را با آمریکای دوران اوباما تقسیم کند؛ بویژه در شرایطی که مسکو برای سال های متمادی در اوکراین دارای منافع پایدار و ریشه دار بوده است.

بر این پایه، باید دید مسکو و واشنگتن چگونه خواهند توانست بحران اوکراین و دگرگونی های پی در پی آن را مدیریت کنند، بحرانی که ریشه در رقابت ها و برخورد منافع 2قدرت بزرگ آمریکا و روسیه دارد.

فضای دوقطبی شده اوکراین نشان می دهد این کشور، امروز نیازمند نه یک رو در رویی آشکار بلکه نیازمند مدیریت عناصر آشکار تقابل در درون و خارج از مرزهای خود است تا ابتدا وضعیت در درون به ثبات برسد و سپس در فضای باثبات تلاش شود تا بهترین مسیر پیش روی این کشور انتخاب گردد.

از سهراب انعامی- گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**2040**1358