ایزدی: مذاکرات وین موفق نباشد،به معامله بد می رسیم

محمود عزیزی: ایزدی معتقد است وابسته کردن معیشت مردم به مذاکرات هسته ای اشتباه است. او از جمله چهره هایی است که معتقد است دولت یازدهم« دیپلماسی عمومی» را به فراموشی سپرده است. هر چند روش احمدی نژاد در دولت قبل و سفر های سالانه اش به سازمان ملل را هم غلط می داند. با او در خصوص فرمایشات روز گذشته رهبر معظم انقلاب در خصوص مذاکرات هسته ای در آستانه دور جدید مذاکرات سخت ایران و 1+5 گفت وگو کردیم. انتهای این گفت وگو، آغاز طرح بحث درباره شیوه های مختلف دیپلماسی است تا بحث ها تنها به حرف های تئوریک خلاصه نشود.

رهبر  معظم انقلاب روز گذشته سخنان صریحی در مورد مذاکرات هسته ای داشتند. فکر می کنید ایشان چرا موافق مذاکره نیست ولی تاکید می کنند با ادامه مذاکرات مخالف نیستند.

این کلمات مهم است که چطور آن را بفهمیم و چطور آن را درک کنیم. نکته ای که در این  زمینه مهم است این است که فرمایشات رهبری به برخی اظهاراتی که گروهی از افراد در داخل کشور دارند باز می گردد.

گروهی در کشور اصرار دارد که پیشرفت اقتصادی کشور مرتبط با پیشرفت مذاکرات هسته ای است. این اصرار منجر به ادبیاتی شده که می گوید ما به جای نمی رسیم مگر اینکه با دنیا مذاکره کنیم.

این سخنان به این معنی است که رابطه  ما با دنیا بد است. با این تعبیر کشورهای عضو عدم تعهد  که 120 کشور را شامل می شوند، دارای اهمیت نیستند. وقتی مقامات کشور این چنین هدفی را داشته باشند که رابطه  ایران با دنیا بد است، این حرف به این معنی است که این 120 کشور  جزو آدمیزاد حساب نمی شوند!

 فکر می کنم این یک مشکل فکری است. فرمایشات رهبر انقلاب بخشی اش به این تفکر باز می گردد. چون ایشان در ماههای گذشته هر بار که سخنرانی داشتند، به این مساله تاکید کردند که برای حل مشکلات کشور باید نگاه ما به درون باشد. اما گروهی در کشور اصرار دارند معیشت مردم را به رابطه با غرب گره بزنند. اصرار دارند در مردم ایجاد انتظار کنند. این فکر بازی کردن در زمین طرف مقابل است.

اظهارات رهبر معظم انقلاب دو روز مانده به انجام مذاکرات حتما دارای پیام هایی است. مخاطبان این پیام چه کسانی هستند؟

پیام ایشان برای دو گروه است. برخی در داخل  و مقامات غربی. پیامش به مقامات داخل این است که ایران به این نوع مذاکرات که در آن طرف مقابل امتیاز بگیرد و امتیاز ندهد، نیازی ندارد و خوشبین نیست. علی رغم اینکه ایران به تعهدات خود پایبند است، ولی به این معنی نیست که  ایران به این نوع مذاکرات نیاز دارد . پیام به طرف مقابل هم این است که ایران استقلال خودش را فدای این نوع مذاکره نمی کند.

آیا نتایج مذاکرات ژنو منجر به این موضع گیری رهبر انقلاب شده است یا اینکه این  صحبت ها یک گام به جلو برای بالا بودن دست ایران در مذاکرات است؟

توافق ژنو مشکلات متعددی داشت. از یک طرف ایران امتیاز زیادی داد و دغدغه های طرف مقابل را حل کرد. از این طرف، دغدغه ایران درباره تحریم های بانکی و نفتی حل نشده است. چون این تحریم ها، اصلی ترین  تحریم هایی بود که برای کشور مشکل ایجاد کرد.

معتقدم توافق ژنو به دغدغه اصلی ایران نپرداخته است. در متن اصلی توافق صحبت از تحریم های هسته ای است. وقتی شما با این گزاره مواجه باشید به این معنی است که آنها  می توانند به بهانه تروریسم، جلوی شکستن تحریم های نفتی و بانکی را بگیرند.از این جهت،  با توجه به  مشکلاتی در توافق نامه ژنو داشتیم، نیاز است این مشکلات  حل شود و امتیازات تازه داده نشود. تا در نهایت طرف مقابل، اهرم های قدرت ایران را از دست ما نگیرد.

آمریکایی ها خودشان اصلاحی دارند و می گویند:« معامله نکردن بهتر از یک معامله بد است.» این  تنها مربوط به آمریکایی ها نیست. ما هم همین وضعیت را داریم. اگر ما  نتوانیم در مذاکرات موفق باشیم، به  معامله بدی می رسیم که مشکلات ما را بیشتر می کند. این هدفی درستی نیست که ما مذاکره کنیم تا مذاکره کرده باشیم.

هدف این نیست که با طرف مقابل چای و شیرینی بخوریم، هدف این است که در حوزه هایی  که ما دغدغه داریم - شامل تحریم های بانکی و نفتی - مشکل حل شود. اگر پاسخ  داده نشود، این مذاکرات نه تنها مشکلات را حل نمی کند، بلکه به مشکلات  هم اضافه می کند. چون ما در ازای مذاکرات، امتیازاتی را دادیم و دستمان از اهرم های قدرت خالی است.

پس شما به نتیجه رسیدن مذاکرات وین خوشبین نیستید.

آمریکایی ها در این دو سه ماه یک استراتژی داشتند. ایران در  بالاترین سطح انعطاف نشان داد. حق هسته ای را مشروط به نظر موافق آمریکا کرد. این امتیاز کمی نبود؛ اجازه داد آمریکایی ها به حوزه های سر بزنند که بر اساس پروتکل الحاقی هم مجوز حضور در آن را ندارند. بعد از تمام این انعطاف ایرانی ها، نتیجه چه شد؟ اینکه  علاوه بر رئیس جمهور آمریکا، وزیر و معاون وزیر امور خارجه هم ایران را تهدید کنند. این نتیجه چه هست؟ نتیجه تصورات طرف مقابل که فکر می کند ایران حاضر به دادن امتیاز است. این توقع را  چه کسی در ذهن طرف مقابل ایجاد کرده است؟ کسانی که این گونه عمل کرده اند، باید پاسخگو باشند چرا این کار را کرده اند؟

رهبر انقلاب هم هر بار  تلاش می کنند تصور طرف مقابل را بشکنند، ولی متاسفانه  ما این حالت را در مسئولان دولت نمی بینیم.

دقیقا منظورتان چیست؟

مقامات آمریکا فجیع ترین اهانت ها را به مردم ایران می کنند، ولی مسئولان کشور، می گویند این حرف ها بد است و نباید به آن توجه کرد. این گفتمان شیوه ای است که طرف مقابل را به ادامه این نوع حرکت  ترغیب می کند. اینکه شما مدام نرم صحبت کنید و طرف مقابل یک تصور غیر واقعی  از شما داشته باشد، روش رسیدن به تعامل نیست.

آقای دکتر ایزدی! فرض کنید ما امروز مذاکرات را قطع کنیم، با این توضیحات فکر می کنید جامعه آمادگی پذیرش یک روش جایگزین را دارد؟

سیاست خارجی هر کشور یک جعبه ابزار است که در آن، ابزارهای متعددی وجود دارد. این طور نیست که مذاکره در وین تنها ابزار مذاکره باشد. به تعبیری سیاست خارجی که شما تنها یک انتخاب داشته باشید، راه به جایی نمی برد. اگر قرار است وضعیت کشور در حوزه سیاست خارجی بهتر شود، لازم است برنامه هوشمندانه تری از وضعیت فعلی طراحی و تدوین شود. این ساده انگاری است که برخی دوستان در دولت یازدهم دارند که ما به ژنو می رویم و لبخند می زنیم، بعد طرف مقابل امتیازاتی را که ما می خواهیم به ما می دهد؛ این تفکر کودکانه است و نباید در ذهن دیپلماتهای هیچ کشوری وجود داشته باشد.

بنابراین در کنار ابزار مذاکره که براساس فرمایشات روز گذشته رهبر معظم انقلاب، ادامه پیدا خواهد کرد؛ از روش های دیگری که در دیپلماسی هست، هم باید بهره گرفت. ما امروز کمتر به دیپلماسی عمومی توجه داریم.  اتفاقا این ابزاری است که طرف مقابل از آن ترس دارد. چون جزو گزینه های است که مادر آن مزیت نسبی داریم. در حالی که مزیت نسبی غربی ها در دیپلماسی سنتی است که در جلسات مذاکره با ما به توافقی برسد و بعد از طریق رسانه ها، آن را  هدایت کنند.

مزیت نسبی ما دراین حوزه نیست. متاسفانه به حوزه دیپلماسی عمومی بی توجهی شده است. نکته دیگر هم  این است که چرا به افکار عمومی مباحث توضیح  داده نمی شود، سوالی است که خوب است شما از مسئولان وزارت خارجه سوال کنید. در کشور  همه در حوزه توافق  هسته ای فکر می کنند و خبر می شنوند. در این شرایط، تنها کسی که محرم نیست تا جزئیات این مباحث را بداند، مردم ایران هستند. صداو سیما هم در این حوزه سکوت اختیار کرده است و از شعار و تحلیل های گذارا، فراتر نرفته است. نتیجه اینکه به سوالات مردم در  رسانه ها پاسخ داده نمی شوند و مردم  به سمت رسانه های خارجی می روند. این برای یک کشور خوب نیست که شما اجازه دهید افکار عمومی شما را رسانه های غربی مدیریت کنند.

به دیپلماسی عمومی اشاره کردید، اما دولت قبل هم که مدعی این روش بود هم در عمل موفق نبود.

اینکه شما هر سال به مجمع عمومی سازمان ملل بروید، کافی نیست و نیاز به حوزه های دیگری است. اینکه مدام فکر می کنیم  با مسئول غربی مساله را حل کنیم، غلط است.  شما بدانید که آن مسئول، مساله شما را حل نمی کند.نکته ای که رهبر معظم انقلاب در روز گذشته در مورد مذاکرات فرمودند، کاملا کارشناسی است . با این روش چیزی  به نفع کشور به دست نمی آید.

قبول ندارید که دیپلماسی عمومی یک  ابزار فرعی در سیاست خارجی است  که در کوتاه مدت نتیجه ای ندارد و مشکلی را حل نمی کند و بایستی از همان شیوه های کلاسیک مذاکره استفاده کرد؟

 عرض من این است که  دیپلماسی عمومی و سنتی در کنار روش های دیگر جواب می دهد. یکی از این روش ها تهدید طرف مقابل در زمانی است که شما را تهدید می کند.

/212 27