سوژه‌هایی که پشت دوربین‌ها فراموش شده‌اند/کم رنگ بودن هنر عکاسی در اراک

به گزارش خبرنگار مهر، در دسترس بودن دوربین باعث می شود تا خیلی ها تصور کنند که عکاسی کاری آسان است و نیاز به تخصص و ذوق هنری ندارد و از آن سوی برخوردهای قهری با دوربین عکاسان تراژدی های زیادی را برای عکاسی عکاسان به وجود می آورد.

عکاسی وسیله ای است برای آفریدن هنر و در عرصه خلاقیت با هنر وجه اشتراک دارد؛ زیرا هر گونه عکاسی با دخالت نیروی تخیل انجام می شود. هنر عکاسی در میان هنرهای کاربردی از ظرافت، دقت و اهمیت خاصی برخوردار است.

چند سالی است که این هنر در استان مرکزی رونق گرفته است و وجود هنرمندان و عکاسان جوانی که به ثبت لحظه های مختلف می پردازند، نسل جدیدی از عکاسان خلاق را به این عرصه معرفی کرده است که نوید بخش تحولی عظیم در بخش هنر عکاسی استان بشمار می رود. حضور تعدادی از این عکاسان در بخش عکاسی رسانه ها، باعث شده تا این هنر-رسانه در بُعدی گسترده تر معرفی شود.

خبرگزاری مهر میزبان دو تن از عکاسان برجسته استان و کشور بود و در گفتگویی  با آن ها به رصد وضعیت عکاسی استان خصوصا عکاسی خبری پرداخت. سید مهرداد شریفی مدیر موسسه فرهنگی - هنری رسش نو و عکاس خبر گزاری فارس و محمد وروانی فراهانی مدرس و عکاس خبرگزاری مهر مهمانان این میزگرد دوستانه بودند.

عکاسی به این اندازه که مردم فکر می کنند خنثی نیست

محمد وروانی فراهانی با بیان اینکه معمولا بین مردم دوربین عکاسی چیزی بیشتر از یک وسیله برای ثبت لحظه در نظر گرفته نمی شود می گوید: در حالی که عکاسی به این اندازه که مردم عادی فکر می کنند خنثی نیست.

وی می افزاید: هرعکسي، تفسير دوباره‌اى از جهان پيرامون ماست و ما را عملاً بر آن مى‌دارد که اين جهان را به شکلى جديد ببينيم. در اصل عکاس منظره یا اتفاق را می بیند و به طور درست از فیلتر ذهنی خود آن را ثبت می کند.

وروانی فراهانی ادامه می دهد: موضوع و سبک هر عکس، از دنياهاى درونى و بيرونى شخص عکاس خبر مى‌دهد، هر عکس زاویه دید و جهان بینی یک عکاس است بنابراین دیگر دوربین فقط یک وسیله خنثی در دست عکاس نیست بلکه دریچه نگاه او به دنیا و وقایع آن است.

این عکاس استان با بیان اینکه هنوز در جامعه ما خصوصا شهر و استانمان عکاسی بعنوان یک حرفه جا نیفتاده است، اظهار می کند: برخی کارها و حرفه ها در جامعه مشخص و پذیرفته شده است، مثلا پزشک، راننده تاکسی، فروشنده و کسی از اینکه آنها اینکار را می کنند تعجب نمی کنند و نمی پرسند مثلا چرا رانندگی می کنی؟ یا چرا طبابت می کنی؟ و... ولی اگر عکاسی را در حال عکاسی در سطح شهر ببینند یا تعجب می کنند یا برخورد بدی با او خواهند داشت.

جا نیفتادن فرهنگ عکاسی در شهر

وروانی فراهانی تاکید کرد: بخش اعظم این موضوع برمی گردد به جا نیفتادن فرهنگ عکاسی در شهر اراک و کمرنگ بودن عکاسی بعنوان حرفه و یک شغل؛ البته که اخلاق حرفه ای و رعایت حریم شخصی افراد یکی از اصول حرفه ای عکاسی است.

وی ادامه می دهد: به نظر من یکی از را ه های آشتی و آشنایی مردم با دوربین و عکاسی، زیاد دیدن آن در سطح جامعه است، بعنوان مثال ارگان ها و سازمان های متولی فرهنگی می توانند با برگزاری دوره های فرهنگی و آموزشی عکاسی فرهنگ سازی کنند، برگزاری جشنواره عکاسی مردمی که به مردم اجازه بدهد با در دسترس ترین ابزار عکاسی شان چون موبایل به ثبت لحظه ها بپردازند خود نقش مهمی در ایجاد این فضا دارد.

فراهانی می گوید: خیلی وقت ها شاهد این هستیم که سازمان ها در بخش هایی هزینه های بسیار می کنند ولی فرهنگ و هنر سهم چندانی از آن ندارد.

در دو سال گذشته اتفاق های خوبی در عرصه عکاسی استان افتاده است

مدرس عکاسی در خصوص وضعیت عکاسی استان می افزاید: خوشبختانه در دو سال گذشته اتفاق های خوبی در عرصه عکاسی استان افتاده است و عکاسی اراک به کشور معرفی شده است.

وی ادامه می دهد: البته در سال های گذشته نیز عکاسان ملی و بین المللی خوبی در استان بوده اند؛ ولی علت پررنگ شدن حضور کنونی عکاسان استان ورود آن ها به حیطه خبر و خبرگزاری  به طور حرفه ای بوده است.

فراهانی تاکید می کند: همین امر موجب شد تا عکاسان استان و خصوصا اراک با جدیت بیشتر و قوی تر از قبل به عکاسی بپردازند و آثار و گزارش های تصویری خود را ارائه دهند.

وی با بیان اینکه اتفاقات خبری و سوژه های سیاسی در استان مرکزی کم است، تصریح می کند: کم بودن سوژه هایی از این دست نسبت به تهران و شهرهای بزرگ تر باعث شده تا عکاسان خبری اراک در کنار وظیفه اطلاع رسانی شان به سوژه های فرهنگی و هنری و میراث شهر بیشتر بپردازند و آثارشان رنگ و بوی هنری بگیرد.

برخی از سیاست ها جلوی آزادی عمل عکاسان را گرفته است

فراهانی بیان می کند: همین امر موجب شده تا بسیاری از ظرفیت های استان و اراک که شاید تا قبل از این به آن توجه نشده بود، معرفی شود؛ البته ناگفته نماند برخی از سیاست ها نیز در برخی موارد جلوی آزادی عمل و کار عکاسان در برخی حیطه ها را گرفته است.

وی عملکرد ضعیف برخی روابط عمومی ها را نیز از مشکلات عکاسان خبری استان عنوان و بیان می کند: اینکه روابط عمومی های استان، بین عکاسان خبری استان خود و تهران تفاوت قائل می شوند و مثلا در برنامه های با مهمانان کشوری اجازه عکاسی به ما نمی دهند ولی عکاسان مهمان به راحتی می توانند عکاسی کنند یکی از ضعف های عمده روابط عمومی های استان است.

فراهانی می گوید: همچنین در خیلی از موارد که اتفاقی چون تصادف، یا حادثه روی داده باشد، از حضور عکاس و عکاسی جلوگیری می کنند که این برخورد غیر حرفه ای است، در حالی که می بینیم در دنیا و کشورهای دیگر عکس بعنوان یک رسانه جایگاه و عکاس احترام ویژه ای دارد.

وی برگزاری نمایشگاه را در معرفی عکس و عکاس در جامعه مهم می داند و می گوید: متاسفانه هزینه برگزاری یک نمایشگاه برای عکاس بسیار بالاست و نیاز به حمایت دارد تا بتواند عکس های خود را عرضه کند.

آموزش عکاسی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد

فراهانی با بیان اینکه آموزش عکاسی خصوصا عکاسی خبری باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، اضافه می کند: در کنار آموزش عکاسی به علاقمندان باید نقد عکس نیز مورد توجه قرار بگیرد، یعنی به هنرجو یاد داد که یک عکس چرا خوب یا بد است و در یک عکس تمام جنبه های درست و نادرست را به او نشان داد.

وی ابراز امیدورای کرد که عکاسی استان به جایگاه واقعی خود برسد و عکاسان بتوانند آثار خود را بهتر و بیشتر از قبل ارائه دهند.

هنر بهترین زبان برای بیان مسائل است

سید مهرداد شریفی نیز با بیان اینکه هنر عکاسی یک هنر کاربردی است، می گوید: عکاسی یک هنر صرف نیست بلکه یک هنر کاربردی است و نقش موثری در جامعه دارد.

وی ادامه می دهد: عکس هنر- رسانه است و تعامل عکاس و مخاطب در آن مشهود است یعنی عكس پيوند ميان اثر، هنرمند و مخاطب را ايجاد مي كند  که موجب پيوند بين انديشه هاي ذهني و پيچيدگي هاي موضوعي عكس، هنرمند و مخاطب مي گردد.

شریفی با بیان اینکه با می توان به موضوع های مهم پرداخت، می افزاید: هنر بهترین زبان برای بیان مسائل است و عکاسی به دلیل رئال بودن در بیان و ارتباط گیری گویاتر است.

وی ادامه می دهد: عکس در بیان مسائل عمیق تر است و با همه موجز و مختصر بودنش می تواند در کسری از ثانیه عمق مسئله را در آن احساس کرد، برای همین در انتقال مفاهیم اجتماعی ابزاری موثر است.

فرهنگ بصری در جامعه ما پایین است

شریفی با بیان اینکه عکس در جامعه کنونی ما خصوصا در اراک جایگاه مناسبی ندارد، اضافه می کند: فرهنگ بصری از زیر شاخه های فرهنگ و این فرهنگ هم اکنون در جامعه و شهر ما پایین است.

وی اضافه می کند:  یکی از دلایل پایین بودن فرهنگ بصری این است که چشم مردم به زیبایی عادت نکرده است بعنوان مثال در  بیلبوردهای تبلیغاتی و یا نمای شهر هیچ شاخصه زیبایی شناسی رعایت نمی شود و چشم مردم به این وضعیت عادت کرده است.

مدرس عکاسی با بیان اینکه پا نگرفتن فرهنگ شهرنشینی یک دیگر از این دلایل است، اضافه می کند: در جامعه ما نسبت به  کشورهای توسعه یافته، شاخصه های فرهنگی کم تر مورد توجه قرار می می گیرد.

شریفی ادامه می دهد: بالا بردن سواد بصری و فرهنگی جامعه با برنامه ریزی فرهنگی و مدون چون برگزاری نمایشگاه های مختلفِ تجسمی، بومی سازی و مردمی سازی دغدغه های کشور چون بحث زیست محیطی و بردن مردم در دل این فضاها میسر می شود.

وی نیز در خصوص حرکت رو به جلوی عکاسی در استان می گوید: خوشبختانه در یکی دو سال گذشته شاهد روند رو به رشد در جامعه عکاسی استان بودیم که به نظر من  این اتفاق ریشه در محافل عکاسی جدی و حضور عکاسان و هنرمندانی داشته که دغدغه مدار و دردمند بودند.

شریفی بیان می کند: از طرفی بحث عکاسی دیجیتال نیز در این روند موثر بوده است و این نوع عکاسی کمک به فوتوژورنالیست در کشور بوده است.

وی ادامه می دهد: همین امر موجب شده تا عکاسان وارد این حیطه شده و بستر برای همکاری و رقابت سالم فراهم شود.

شریفی بیشتر عکاسان خبری استان را عکاسان هنری می نامد و می گوید: نمی توان این دو را از هم تفکیک کرد زیرا یک عکاس حتی وقتی دارد یک صحنه تصادف را عکاسی می کند باز دارد کار هنری می کند، زیرا با بینش و تفکر خود عکاسی می کند و همین بر روی عکسی که گرفته تاثیر می گذارد.

در پرداخت سوژه خبری و عکس خبری، ادیتور بسیار تاثیرگذار است

 وی ادامه می دهد: البته در پرداخت سوژه خبری و عکس خبری شخصی بنام ادیتور بسیار تاثیرگذار است، زیرا وی جهت گیری و خط مشی رسانه را در انتخاب عکس ها دخیل می کند.

شریفی دانستن ادبیات حرفه عکاسی را بسیار مهم می داند و اظهار می کند: متاسفانه بخشی از بدرفتاری با عکاسان به دلیل این است که عکاس خبری ادبیات حرفه خود را نمی داند ببینید مثلا در عکاسی از یک تصادف نباید آرامش امدادگران را به هم زد و مانع کار آن ها شد یا در عکاسی از یک تئاتر نباید تمرکز بازیگر را بهم زد. این ها نکاتی است که برخی عکاسان توجه ای به آن ندارند.

این عکاس استان ادامه می دهد: از لحاظ شخصی فضای کاری و اشتغال من از ابتدا فرهنگ و هنر بود و به همین پشتوانه دغدغه های خود و اجتماع را می شناسم و هم اکنون دوربین و عکاسی ابزارِ من برای بیان هرچه بهتر آن شده است.

عکاسی هم مانند سایر هنرها نیاز به کارشناس دارد

وی می گوید: عکاسی سهل و ممتنع است برای همین همه فکر می کنند می توانند آن را  انجام بدهند در حالی که عکاسی نیز مانند سایر هنرها و حرفه های دیگر نیاز به کارشناس دارد.

وی با اشاره به اینکه زبان هنر تغییر کرده است، می گوید: در سال های قبل یک عکاس برای نقد آثار و بازتاب کارش نمایشگاه برگزار می کرد؛ اما هم اکنون اینترنت و فضای مجازی بزرگترین نگارخانه دنیا شده  و یک هنرمند و عکاس می تواند با فشار یک دکمه اثر خود را در سطحی وسیع به نمایش بگذارد.

شریفی تاکید می کند: البته ارائه آثار به شکل نمایشگاه هایی در سطح شهر به جلب توجه مردم به این هنر موثر است، از طرفی ترغیب مردم به عکاسی در خصوص مسائل روز نیز بسیار در اشاعه فرهنگ عکاسی موثر است.

وی عکاسی را هنری رئال می داند و می گوید: هنر عکاسی متاثر از سبک ها نقاشی است و همچون سایر هنرها دارای انواع ژانرها است؛ اما چون به واقعیت نگاه می کند بیشتر جنبه رئال دارد و شاید برای همین است که خیلی ها آن را هنر نمی دانند.

شریفی تصریح می کند: هنرمندان عکاس نیز مانند سایر هنرمندها همیشه به دنبال ساختار شکنی بوده اند و در طول سال ها تحولاتی در آن صورت گرفته که هرکدام نشات گرفته از بینش و تفکر هنرمند بوده است.

عكس نمودي بيروني را به درون كشيده و در لحظه ‏اي قطعي محبوس مي ‏كند. قطعيت لحظه ‏اي عكس و راستگويي عجيب آن، مشوق استفاده آگاهانه از اين رسانه به مثابه وسيله ‏اي تبليغاتي گرديده است. عكس هنري آگاه ‏كننده است و پيچيدگي ثبت تصاوير به موازات همين آگاهي شكل مي[span dir='LTR']‎گيرد.

تصاويري كه توسط عكاسان مختلف از يك سوژه گرفته مي ‏شود با هم متفاوتند. اين تفاوت به آن دليل نيست كه اين افراد از لنز يا مواد شيميايي مختلفي استفاده مي‏ كنند بلكه به دليل آن است كه در ذهن هر كدام از اين افراد تفكري متفاوت با ديگري وجود دارد كه همين تفكر بر روي عكسي كه ثبت مي‏ كنند منعكس مي‏ شود. تأثيرگذاري يك عكس مي‏ تواند از به كارگيري هر اِلمان و عنصري مهم‏تر باشد.

عکس رسانه ای مستقل است امید که با توجه بیشتر به این رسانه در انتقال مفاهیم و پیام هها به مخاطبان راه برای حرکت هنری فرهنگی در کشور بازتر شود.

....

سمیه انصاری فر