عربستان؛ آغازی بر پایان سیاست های تهاجمی ؟!

به گزارش ایرنا، موضوع از هنگامی کلید خورد که دولت عربستان سعودی، پس از 3 سال و اندی حمایت آشکارا از جریان اصلی تروریسم در منطقه، از وضع قانونی جدید علیه افرادی که در خارج از کشور با تروریست ها همکاری می کنند، خبر داد و اعلام کرد که این افراد دربازگشت به کشور از 3 تا 20 سال حبس دریافت می کنند.

همزمان، موجی از انتقاد و حمله به مفتیانی که جوانان عربستانی را برای جنگ در سوریه و سایر نقاط منطقه، تحت عنوان جهاد تشویق و تحریک می کنند، براه افتاد.

و دست آخر فاش شدن خبر مرخصی استعلاجی بندر بن سلطان رییس دستگاه اطلاعاتی عربستان و پیگیر پرونده سیاست ها و برنامه های دولت سعودی در بحران های خاورمیانه و نیز زمزمه های برکناری سعود الفیصل، وزیر خارجه این کشور بود که دستمایه تحلیل ها و تفسیرهایی درباره احتمال تغییر رویکرد ریاض گردید.

برخی تحلیلگران منطقه، با نگاه مثبت، به رویکرد جدید در ریاض پرداخته اند و معتقدند این کشور سرانجام پی برده که سیاست های گذشته اش در قبال منطقه، بویژه در سوریه بی نتیجه بوده است.

برخی نیز این احتمال را داده اند که این رویکرد احتمالا مربوط به فشارهایی است که از جانب آمریکا به این کشور وارد می شود تا سیاست های خود را تعدیل کند.

یک احتمال هم این است که کبر سن پادشاه عربستان که حالا با صدها شاهزاده مدعی روبه روست، عامل این تغییر رویکرد بوده است، بویژه آنکه چالش های فعلی ریاض در منطقه، تاثیرات منفی در شرایط این کشور هنگام تغییر و تحول بعد از مرگ پادشاه، خواهد داشت.

البته، این تغییر رویکرد و رفتار که تا اینجا سطحی به نظر می رسد، سوالات زیادی هم مطرح می کند؛ از جمله اینکه ˈآیا دولتمردان ریاض از پشت پرده های تصمیم گیری در غرب و بخصوص آمریکا و برنامه احتمالی آنان، خبری بدست آورده اند؟ یا اینکه سیگنال هایی دریافت کرده اند مبنی بر اینکه طوفان بهار عربی به سمت آنان تغییر جهت داده است؟

آیا نگرانی ریاض ارتباطی با روند تحولات مربوط به رابطه ایران و غرب دارد؟

اما تحلیل های بدبینانه نسبت به این تغییر رویکرد هم هست؛ بویژه آنکه سیاست های منطقه ای ریاض تا اینجا از بغداد تا بیروت شکست خورده و هیچ حاصلی نداشته است.



** بمب های متحرک

سعودی ها حالا با بازگشت هزاران جنگجویی به کشورشان روبه رو خواهند بود که شاهزادگان باد آن را کاشتند و اکنون به طوفان تبدیل شده است. این جنگجویان ˈآموزش دیده و جنگ تجربه کردهˈ هر کدام یک بمب ساعتی متحرک محسوب می شوند که آینده آل سعود را نیز می توانند تهدید کنند.

بر اساس آخرین آماری که منتشر شده، 12 هزار شهروند عربستان سعودی در سوریه حضور دارند که بعد از چچن، دومین صادر کننده تروریست به این کشور به حساب می آید. این علاوه بر جنگجویان عربستانی است که در عراق می جنگند و آمار دقیقی از آنان در عراق وجود ندارد.



** خروج از باتلاق سوریه و ترمیم چهره تخریب شده ریاض

شاید بتوان علت دیگری که منجر به تغییر رفتارها در ریاض شده را گرفتاری این کشور در باتلاق سوریه دانست.

این کشور سرمایه گذاری عظیمی در سوریه کرده است. اگرچه درباره قطر آمار تخمینی حمایت های مالی حدود 3 میلیارد دلار است، اما از حمایت های مالی سعودی رقم دقیقی وجود ندارد. با این حال، هنگامی که بحث حمله به سوریه مطرح بود، این کشور بطور علنی اعلام کرد که هزینه های تمام عملیات نظامی را خواهد پرداخت.

علاوه بر این، چهره این کشور در نگاه افکار جهانیان، بخاطر حمایت های بی دریغ از گروههای تروریستی - که جنایات هولناکی را در سوریه، عراق و لبنان و سایر کشورهای خاورمیانه و حتی روسیه ، مرتکب شده اند- به شدت تخریب شده است، بطوری که حتی آمریکا مهمترین پشتیبان بین المللی ریاض، نمی تواند آن را نادیده بگیرد.

حمایت ریاض از شبکه های مخوف تحریک دینی، طایفی و مذهبی، با بکارگیری یک شبکه گسترده رسانه ای که مهمترین هدفشان نفرت افکنی است، فضای مشمئز کننده ای برای این کشور در حوزه روابط بین الملل ، ایجاد کرده است.

شبکه های اجتماعی، مملو از رفتارهای وحشیانه و ضد انسانی جنگجویانی است که تفکر و سیاست سعودی را در عراق، سوریه و لبنان، نمایندگی می کنند و عملکردشان هر روزه در مقابل چشم جهانیان رژه می رود.



** بحران فتوا در سعودی

گشاده دستی سعودی ها در بحران سوریه، علاوه بر حمایت های سیاسی، مالی، لجستیکی، از جنبه ایدئولوژیک هم به یک افتضاح تبدیل شده است. آنان مفتیان خود از جمله محمد العریفی و ناصر العمر و سایر مفتیان در منطقه مانند یاسر الاعجونی را که در تندروی و افراط سر آمد هستند، مورد حمایت همه جانبه قرار دادند تا در تحریک جوانان سنی عربستان و سایر کشورهای منطقه و جهان، دست بالایی داشته باشند.

العمر، همان مفتی عربستانی و وابسته به دربار سعودی است که فتوای معروف جهاد نکاح با محارم را صادر کرد.

یاسر الاعجونی هم روحانی سلفی اردنی است که تجاوز به زنان علوی و غیر سنی را گناه ندانست و محمد العریفی هم روحانی سلفی عربستانی است که فتوای معروف جهاد نکاح را صادر کرد و بعدها فتوای جدیدی صادر کرد که به جنگجویان تروریست در سوریه اجازه می داد زنان غیر سنی اسیر را با هدف کامجویی ، دست به دست کنند.

مجموعه این فتاوا، هزاران جوان سنی، از جمله گروههایی از دختران و زنان جوان را از سراسر جهان، بویژه از منطقه خاورمیانه و آسیا و قفقاز به سوریه سرازیر کرد. حالا براساس آمارهایی که رسانه های عربستانی منتشر کرده اند، دستکم 3 هزار شهروند عربستانی در سوریه دستگیر و تعدادی از آنان نیز کشته شده اند و درمیان کشته شدگان سعودی دستکم 7 زن گزارش شده است.

مفتیان که مستقیم با بندر بن سلطان کار می کنند، در تحرکات و تحریکاتشان آنقدر پیش رفته اند که صدای همه را در خود عربستان هم درآورده است. بطوری که اخیرا شیخ عبدالعزیز ال شیخ مفتی عربستان در تلویزیون این کشور به این مفتیان حمله کرده و آنان را عامل فریب جوانان عربستان و کشته شدن آنان در سوریه دانست.

مجموعه این رفتارها منجر شده تا کشورهای آسیب دیده از سیاست های منطقه ای ریاض، با پوشه هایی مملو از اسناد و مدارک به مجامع بین المللی متوسل شوند. عراق، سوریه و در خارج از منطقه، کشور روسیه، از ریاض شکایت کرده اند و عراقی ها اخیرا مدارک و اسناد معتبری را در خصوص دخالت های عربستان و نقش این کشور در بحران و خونریزی، به سایر کشورهای عضو اتحادیه عرب ارائه کرده اند.

با همه این نگاه های خوشبینانه ای که از عربستان سعودی برای بازگشت به نقش مثبت در منطقه ایجاد شده، اما هنوز تردیدها را نمی توان نادیده گرفت و هنوز گامی که نشان دهد این کشور قصد دارد نقش مثبت خود را ایفا کند، دیده نمی شود.

از جمله اینکه تهدید جنگجویان به بازداشت و زندانی شدن در هنگام بازگشت از سوریه، آیا به معنای این نیست که آنان را تشویق به ماندن در سوریه می کند؟ بویژه آنکه گروههایی از این جنگجویان در نوبت اجرای اعدام در زندان های عربستان بوده اند که به شرط جنگ در سوریه از مرگ نجات یافته اند.

اما مهمترین تردید را عمران الزعبی وزیر اطلاع رسانی سوریه طرح کرده که ماهیت قانون علیه تروریست ها را زیر سوال می برد. او می پرسد مگر تروریست ها از مبادی رسمی سوریه وارد می شوند که در بازگشت بتوان فهمید آنان در کجا بوده اند؟

الزعبی به گذرگاههای غیررسمی اشاره دارد که کشورهای اردن و ترکیه بر روی تروریست ها باز گذاشته اند و معبر امن این گروهها برای تردد به سوریه است.

عربستان سعودی هنوز نشانه ای از خود بروز نداده که حاکی از بازگشت از سیاست های تهاجمی اش در خاورمیانه باشد. هفته گذشته رسانه های لبنانی اعلام کردند که یک باند بزرگ جاسوسی وابسته به سعودی را شناسایی و دستگیر کرده اند.

در همین روزهایی که دولت عربستان قانون ضد تروریستی وضع کرده، عبدالله المحیسنی شیخ معروف سلفی عربستان، برای بسیج جنگجویان داوطلب اعزام به سوریه ، شماره تلفن هایی را در فضای مجازی (توئیتر) اعلام کرده و جوانان را به پیوستن به النصره و داعش دعوت کرده است.

هنوز القاعده و داعش و سایر گروههای منتسب به ریاض، کشورها و ملت های منطقه را تهدید می کنند. داعش هفته گذشته رسما کردهای عراقی را تهدید کرد و این درحالی است که هیچ گامی از سوی عربستان برای مهار این گروهها برداشته نشده است.

در اینکه دولت سعودی در سیاست های تهاجمی اش از بغداد تا بیروت با شکست روبه رو شده ، نمی توان تردید داشت، اما برای پاسخ به این سوال که هدف دولت سعودی از تغییر جهت گیری های منطقه ای اش چیست و آیا این جهت گیری، نشانه رویکرد ریاض به واقعیت های منطقه و حقیقی است ، یا یک ژست و تاکتیک است؟، باید منتظر روزهای آینده ماند. البته شاید بتوان ، مرخصی استعلاجی بندربن سلطان و زمزمه های تغییر سعود الفیصل، آغازی بر پایان ماجراجویی های تهاجمی ریاض قلمداد کرد.

از محمد علی حیدری هایی

خاورم**1770**1586