شاخص های انتخاب دبیر کل اوپک و جایگاه ایران

به گزارش ایرنا از مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز اعلام کرد: قبل از ایجاد اوپک، کمپانی های بزرگ نفتی در عرصه بین المللی سعی بر این داشتند که یک انحصار تام الاختیار بر صنعت نفت جهان داشته باشند.

همچنین میزان عرضه و تقاضا را از طریق قدرت خود تعیین و تبیین کنند، آنها با تحمیل قیمت های تشکیلاتی و فرمایشی برای عرضه و تقاضای نفت که بدون تردید همیشه در جهت حفظ منافع خود و کشورهایشان بود، بازار جهانی نفت را در اختیار و کنترل داشتند.

درخلال این دوره زمانی «امپریالیسم»،کمپانی ها ازدخالت درامور سیاسی داخلی کشورهای میزبان خودداری نمی کردند و موجب تغییراتی در آن می شدند تا بتوانند تسلط خود را در کشورها حفظ کرده و برقدرت خود بیافزایند.

طی سال های 1950 ، کمپانی های نفتی دوباره قیمت تعیین شده نفت را کاهش دادند و برای مدت 10 سال آن هم در زمانی که قیمت دیگر کالاها به طور مداوم افزایش می یافت، آن را ثابت نگه داشتند.

امتناع کمپانی ها برای در نظر گرفتن منافع کشورهای صادرکننده نفت، خشم این کشورها را برانگیخت و آنها را برآن داشت تا در سازمانی به نام مجمع کشورهای صادرکننده نفت

«اوپک» برای پیشبرد منافع مشترکشان به دور هم جمع شوند. همان اوپکی که بعدها به صورت یک نیروی بزرگ در صنعت جهانی نفت ظهور کرد. در ابتدا کشورهای عضو تلاش داشتند، قیمت های نفت را ثابت نگهدارند و از بازکاهش مجدد آن جلوگیری کنند. روش این سازمان بدین ترتیب صرفا دفاعی بود . اما متناسب با افزایش تجربه، شکل گیری بیشتر این سازمان و قدرت اعضا، روش اوپک به تدریج تغییر کرده و در مسیری پیش رفت که به جای متوسل شدن به اقدامات انفرادی، دست به اعمال ابتکار در امور نفتی ، مذاکره و معامله های دسته جمعی زدند.

کوشش مداوم کشورهای بزرگ صنعتی در تشکیل یک سازمان در مقابل اوپک که قادر به جلوگیری از سیاست های اوپک در اعمال ابتکار در امور نفتی باشد، خود قطعا شاهدی بر قدرت اوپک در جهان امروز است. این گونه مانورها بجای آنکه صنعت نفت را پایدار سازند منجر به متزلزل شدن آن می شود زیرا با ایجاد تنش بین تولیدکنندگان نفت و خریداران آن، موجب تزلزل بازار جهانی نفت و نابودی صنعت نفت شده و بجای تضمین امنیت در عرضه و تقاضای ان موجب قطع جریان نفت خواهد شد.

همان طور که در گزارش بیان شد، از آنجا که سازمان کشورهای صادرکننده نفت با هدف ایجاد هماهنگی و وحدت در خط مشی های تولیدات نفتی کشورهای عضو و همچنین تعیین و تبیین بهترین شیوه ها برای تامین منافع فردی و جمعی اعضاست؛ بنابراین می توان گفت هر زمان کشورهای عضو اوپک به صورت یکپارچه وارد عمل شدند و وحدت میان خود را حفظ و اساسنامه های سازمان را رعایت کردند در پیشبرد یک هدف واحد جلو رفته اند و در رسیدن به اهداف جمعی و منافع کشورهای خود تا حد زیادی موفق بوده اند و در مواردی که این اهداف را رعایت نکرده اند ، در بازارهای جهانی با کاهش قیمت نفت و افت جایگاه مواجه شده اند.

انتخاب دبیرکلی کارآمد که نقش بسزایی در پابرجایی اعتماد و ایجاد اطمینان بیشتر به مصرف کنندگان جهانی نفت به منظور تامین پایدار انرژی مورد نیاز آنها دارد، از اهمیت فوق العاده آی برخوردار است.

بنابراین کشورهای عضو باید به صورت جمعی و بدون در نظر گرفتن اختلافات، در انتخاب دبیر کلی شایسته ، هماهنگ و متحد شوند.

رسیدن به پست دبیرکل سازمان اوپک برای کشور ایران نیز از اهداف مهم است زیرا انتخاب دبیر کل از ایران نه تنها باعث ارتقای وجهه ایران در عرصه بین المللی خواهد شد ، بلکه اداره دبیرخانه اوپک در اختیار ایران قرار می گیرد و لذا تحقیقات در دبیرخانه به سمتی هدایت می شود که مورد نظر ایران است اما با توجه به اختلافات موجود میان ایران و آمریکا از یک سو و رقابت برخی کشورهای عربی با ایران از سوی دیگر، دستیابی به این سمت را برای ایران با مشکلاتی مواجه کرده است.

گزارش مذکور در ادامه به راهکارهایی که پیش روی ایران برای دستیابی به سمت دبیرکل اوپک وجود دارد اشاره می کند و می افزاید:

- اتخاذ راهکارهایی برای افزایش ظرفیت تولید نفت ایران به منظور حفظ سهمیه تولید نفت در اوپک باشد.

-هدایت روند انتخاب دبیر کل به سمت چرخشی (اعم از تاریخی یا الفبایی) ، در این شرایط است که احتمال پذیرفته شدن ایران در نوبت اول یا نوبت های بعدی بیشتر خواهد شد.

- تلاش به منظور متقاعد کردن دیگر کشورهای عضو اوپک برای قبول نامزد معرفی شده ایران،

سیام**1348**1535