موسویان: حل مساله ی هسته یی ایران کلید حل بحران های خاورمیانه است

یکی از موضوع های مهم در دستور کار نشست امسال امنیتی مونیخ که از روز گذشته یازدهم بهمن ماه آغاز شده است، بحث بر سر مذاکرات هسته ای ایران و پیامدهای آن بر فضای امنیتی در عرصه ی بین المللی است.

در این نشست که ده ها تن از مقام های ارشد سیاسی کشورها و نهادهای بین المللی و کارشناسان مسایل امنیتی حضور دارند، «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ی کشورمان نیز حضور دارد.

طبق برنامه ی اعلام شده، میزگرد تخصصی بررسی توافق هسته ای ژنو با حضور وزیران امور خارجه ایران و سوئد روز یکشنبه برگزار می شود.

به گفته ی «وولفگانگ ایشینگر» رییس نشست امنیتی مونیخ، رایزنی ها برای حضور نمایندگانی از آمریکا و همچنین اتحادیه اروپا برای حضور در این میزگرد مشترک همچنان ادامه دارد و ممکن است نفراتی به «ظریف» و «کارل بیلدت» در این میزگرد اضافه شود.

وزیر امور خارجه ایران علاوه بر سخنرانی در جمع سران و شخصیت های شرکت کننده در این نشست بین المللی به پرسش های مطرح کارشناسان، صاحبنظران و سیاستمداران حاضر در سالن پاسخ خواهد داد.

با هدف بررسی اهمیت نشست امنیتی مونیخ و همچنین ارزیابی حضور ایران در این نشست، گروه پژوهش های خبری ایرنا با سید حسین موسویان عضو پیشین تیم مذاکره کننده ی هسته ای ایران و سفیر پیشین کشورمان در آلمان به گفت و گو نشست و نظر وی را در این ارتباط جویا شد.

موسویان با اشاره به موضوع هسته ای ایران به عنوان یکی از دستورکارهای نشست امنیتی مونیخ گفت: من فکر می کنم در نشست امنیتی مونیخ، در رابطه با موضوع هسته یی ایران، بیشتر نگاه به جلو حاکم خواهد بود؛ این مساله به دلیل امیدی است که بر اثر توافق نامه ی اولیه ایجاد شده است. البته نگرانی هایی هم در مورد توافق نامه نهایی جامع، در جامعه ی جهانی و همچنین در طرف ایرانی وجود دارد. من فکر می کنم شرکت کنندگان در این نشست به عناصر سازنده برای حل و فصل نهایی بحران هسته یی ایران خواهند پرداخت. اما در مورد بحران هسته یی، واقعیت این است که در 10 سال گذشته، مهمترین قدم جدی که برای حل و فصل مسالمت آمیز بحران هسته ای برداشته شد، توافق ژنو بود و این توافق، عناصر کلیدی را برای حل و فصل نهایی این بحران تعریف کرده است.

وی در عین حال به دشواری مسیر پیش رو درباره ی توافق نهایی هسته یی اشاره کرد و خاطر نشان کرد: مذاکرات پیش رو به طور شدیدی با چالش همراه خواهد بود و مذاکره کنندگان هر دو طرف، روزهای فوق العاده دشواری را در پیش دارند؛ نخست به دلیل ماهیت بسیار پیچیده ی سیاسی، امنیتی و حقوقی مذاکرات هسته یی و دوم به خاطر موضوع های حاشیه یی که حتی ممکن است از متن مذاکرات مهمتر باشد. در هر دو طرف مخالفان وجود دارند و عده یی نیز مانند برخی کشورهای عربی، منافقین، لابی صهیونیست به دنبال این هستند که به هر قیمتی مذاکرات هسته یی و در همین راستا مذاکرات ایران و آمریکا به شکست منجر شود تا تحریم های جدید علیه ایران اعمال شود و جهان به سمت تقابل و جنگ با ایران سوق داده شود. بنابراین 6 ماه آینده، برای صلح و امنیت منطقه و بین المللی بسیار سرنوشت ساز خواهد بود و من امیدوارم که مذاکرات هسته ای به نتیجه نهایی برسد.

سفیر پیشین ایران در آلمان با ابراز امیدواری نسبت به پیامدهای مثبت حضور ظریف در نشست امنیتی مونیخ گفت: من به صورت کامل خوشبین هستم که سخنرانی ظریف، بازتاب مواضع و همچنین رایزنی های وی، سازنده و کمک کننده برای حل و فصل بحران هسته یی ایران خواهد بود.

عضو پیشین تیم مذاکره کننده ی هسته یی ایران ضمن ابراز بدبینی نسبت به حل و فصل بحران ها در افغانستان، عراق، سوریه و فلسطین، گفت: تنها بحرانی که امید برای حل و فصل مسالمت آمیز و برد-برد در ارتباط با آن و در آینده ی نزدیک وجود دارد، مناقشه ی هسته یی ایران است. اگر این بحران با مدیریت صحیح مذاکره کنندگان و در واقع دو طرف مناقشه به نتیجه ی مثبتی برسد، درها برای همکاری ایران با جامعه ی جهانی و قدرت های جهانی و منطقه یی برای حل و فصل سایر بحران های منطقه باز می شود. بنابراین، به نظر من مساله هسته یی ایران نقش مهمی برای آینده ی بحران های منطقه ی خاورمیانه دارد.

موسویان در گفت و گوی خود با ایرنا به مسایل دیگری از جمله بحران سوریه و افق پیش روی آن، امنیت سایبری و چالش ها و فرصت های پیش روی امنیت جمعی در جهان اشاره کرد.



در ادامه متن کامل گفت و گوی ایرنا با حسین موسویان آمده است؛

***ایرنا: جناب آقای موسویان همانگونه که اطلاع دارید نشست امنیتی مونیخ از روز جمعه 11 بهمن به مدت سه روز آغاز به کار کرده است. به طور کلی اهمیت این نشست سالیانه را چطور ارزیابی می کنید؟ این نشست چه جایگاهی در حوزه ی مسایل امنیت بین الملل دارد؟

**موسویان: نشست امنیتی مونیخ در واقع یکی از مهمترین نشست های بین المللی است که در ارتباط با امنیت جهانی برگزار می شود و سطح شرکت کنندگان آن نیز به طور معمول نسبت به دیگر نشست ها در سطح بالایی قرار دارد. موضوع هایی که همواره در این نشست مطرح می شود و درباره ی آنها بحث و بررسی صورت می گیرد، مهمترین موضوع های روز امنیت بین الملل است که جامعه ی بین المللی خیلی سریع باید به آنها رسیدگی بکند. بنابراین اعلام مواضع کشورها در نشست امنیتی مونیخ و رایزنی هایی که در سطح بالای مقام های شرکت کننده در آن صورت می گیرد، گویای اهمیت این نشست است.



***ایرنا: آن طور که اعلام شده است، یکی از دستورکارهای اصلی نشست امنیتی مونیخ، بحران سوریه است. به نظر شما وضعیت سوریه چه پیامدهای امنیتی و در چه ابعادی داشته است؟ با توجه به حجم درگیری ها در سوریه و پیچیدگی های آن، چگونه می توان این بحران را مهار کرد؟

**موسویان: بحران هایی که در 10 سال گذشته در افغانستان و عراق وجود داشته، حاکی از آن است که افراط گرایی و دهشت افکنی (تروریسم)، تهدید اصلی امنیت بین الملل است. بحران سوریه، متاسفانه این کشور را تبدیل به پایگاهی برای حضور دهشت افکنان (تروریست های) سلفی افراطی از سرتا سر جهان، حتی از کشورهای اروپایی و غربی کرده است و در واقع سوریه هم اکنون بهشت دهشت افکنی القاعده و سلفی های تندرو است. اما امروز قدرت های جهانی و کشورهای منطقه دریافته اند که بحران سویه در حال توسعه به سایر کشورها است و به شکل تقریبی در حال تبدیل به حالتی غیرقابل مدیریت است که از دل آن نیز، تهدید اصلی که دهشت افکنی و افراط گرایی است، ممکن است سرتا سر خاورمیانه و به تبع آن همسایگان خاورمیانه را فرا بگیرد و تهدید بزرگی برای آنها باشد؛ البته در شرایط کنونی هم تهدید نخست به حساب می آید که می تواند جنبه ی عملی به خود بگیرد و دهشت افکنی و خشونت، سرتا سر کشورهای اروپایی، روسیه، همسایگان خاورمیانه و حتی آمریکا را فرا بگیرد. به همین دلیل طبیعی است که در چنین نشستی، مناقشه ی سوریه اگر بااهمیت ترین موضوع نباشد، یکی از مهمترین موضوع های مورد بحث و بررسی باشد.



***ایرنا: به بحث خشونت و افراط گرایی اشاره کردید؛ همان طور که مطلع هستید، به تازگی مجمع عمومی سازمان ملل متحد، قطعنامه ی جهان علیه خشونت و مبارزه با افراط گرایی را که بر اساس پیشنهاد «حسن روحانی» رییس جمهوری ارایه شده بود، با اجماع تصویب کرد. ارزیابی جنابعالی از این قطعنامه چیست؟

**موسویان: به نظر من ابتکار خوب و واقع بینانه یی بود. ابتکاری بود که متناسب با تهدید روز جهانی در بالاترین مجمع جهانی عرضه شد. استقبال بسیار خوبی از آن صورت گرفت و تصویب با اجماع این قطعنامه، حاکی از استقبال جامعه ی جهانی از این ابتکار بود. به نظر من مهمتر از این، پیام آن برای دنیا بود که ایران آمادگی مشارکت جدی با جامعه ی جهانی برای مبارزه با دهشت افکنی، افراط گرایی و خشونت دارد.



***ایرنا: یکی دیگر از موضوع های در دستور کار نشست امسال امنیتی مونیخ، ایران و مساله ی هسته یی و به طور مشخص توافق تازه ی ایران و گروه 1+5 است. به طور کلی مرتبط کردن برنامه ی صلح آمیز هسته یی ایران با امنیت جهانی به ویژه در سایه ی تحولات اخیر را چگونه ارزیابی می کنید؟ از سوی دیگر تا چه اندازه می توان به توافق هسته یی تازه برای حل و فصل نهایی آن امیدوار بود؟

**موسویان: من فکر می کنم در نشست امنیتی مونیخ، در رابطه با موضوع هسته یی ایران، بیشتر نگاه به جلو حاکم خواهد بود؛ این مساله به دلیل امیدی است که بر اثر توافق نامه ی اولیه ایجاد شده است. البته نگرانی هایی هم در مورد توافق نامه نهایی جامع، در جامعه ی جهانی و همچنین در طرف ایرانی وجود دارد. من فکر می کنم شرکت کنندگان در این نشست به عناصر سازنده برای حل و فصل نهایی بحران هسته یی ایران خواهند پرداخت. اما در مورد بحران هسته یی، واقعیت این است که در 10 سال گذشته، مهمترین قدم جدی که برای حل و فصل مسالمت آمیز بحران هسته ای برداشته شد، توافق ژنو بود و این توافق، عناصر کلیدی را برای حل و فصل نهایی این بحران تعریف کرده است.

البته مذاکرات پیش رو به طور شدیدی با چالش همراه خواهد بود و مذاکره کنندگان هر دو طرف، روزهای فوق العاده دشواری را در پیش دارند؛ نخست به دلیل ماهیت بسیار پیچیده ی سیاسی، امنیتی و حقوقی مذاکرات هسته یی و دوم به خاطر موضوع های حاشیه یی که حتی ممکن است از متن مذاکرات مهمتر باشد. در هر دو طرف مخالفان وجود دارند و عده یی نیز مانند برخی کشورهای عربی، منافقین، لابی صهیونیست به دنبال این هستند که به هر قیمتی مذاکرات هسته یی و در همین راستا مذاکرات ایران و آمریکا به شکست منجر شود تا تحریم های جدید علیه ایران اعمال شود و جهان به سمت تقابل و جنگ با ایران سوق داده شود. بنابراین 6 ماه آینده، برای صلح و امنیت منطقه و بین المللی بسیار سرنوشت ساز خواهد بود و من امیدوارم که مذاکرات هسته ای به نتیجه نهایی برسد.



***ایرنا: قرار است محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ی کشورمان در نشست مونیخ حضور داشته باشد. در سایه ی تحولات اخیر در عرصه ی داخلی و خارجی، ارزیابی جناب عالی از حضور نماینده ی ایران در این نشست چیست؟

**موسویان: آقای ظریف یکی از دیپلمات های بسیار ورزیده ی ایران است و از سرمایه های وزارت امور خارجه و دیپلماسی ایران بعد از انقلاب محسوب می شود. وی نشان داده که در مجامع و محافل بین المللی همیشه حضور موفقی داشته است. من به صورت کامل خوشبین هستم که سخنرانی ظریف، بازتاب مواضع و همچنین رایزنی های وی، سازنده و کمک کننده برای حل و فصل بحران هسته یی ایران خواهد بود.



***ایرنا: از نظر شما در فضای بحران زده ی خاورمیانه، ایران چگونه و بر اساس چه مکانیزم و ساز و کاری می تواند نقش آفرینی بیشتری در مهار ناامنی منطقه و کمک به استقرار بیشتر امنیت و ثبات داشته باشد؟

**موسویان: در صدر بحران های بین المللی، بحران افغانستان است که امید چندانی به حل و فصل سریع آن وجود ندارد. همچنین در 10 سال گذشته هم موفقیت های چشمگیر و تعیین کننده ای در این کشور برای برقراری صلح و ثبات پایدار وجود نداشته است. مورد دیگر، بحران عراق است که مشابه افغانستان است. مساله ی دیگر، بحران فلسطین و اعراب و اسراییل موسوم به «فرایند صلح» است که در این زمینه آمریکا و اروپا هم حتی اینک قانع هستند که با وجود نخست وزیری همچون نتانیاهو، هیچ امیدی برای حل و فصل این بحران وجود ندارد. در ادامه، بحران سوریه قرار دارد که پیچیده تر از دیگر بحران ها است و همه نسبت به آینده ی این بحران بدبین هستند. تنها بحرانی که امید برای حل و فصل مسالمت آمیز و برد-برد در ارتباط با آن و در آینده ی نزدیک وجود دارد، مناقشه ی هسته یی ایران است. اگر این بحران با مدیریت صحیح مذاکره کنندگان و در واقع دو طرف مناقشه به نتیجه ی مثبتی برسد، درها برای همکاری ایران با جامعه ی جهانی و قدرت های جهانی و منطقه ای برای حل و فصل سایر بحران های منطقه باز می شود. بنابراین، به نظر من مساله هسته یی ایران نقش مهمی برای آینده ی بحران های منطقه ی خاورمیانه دارد.



***ایرنا: یکی دیگر از موضوع های مطرح در نشست امنیتی، موضوع امنیت سایبری (Cyber Security) است. به نظر شما گنجاندن این موضوع در دستور کار این نشست مهم، چه معنایی دارد؟ به طور کلی فضای مجازی در دهه های اخیر چه تحولی در معنا و مفهوم امنیت و ناامنی ایجاد کرده است؟

**موسویان: جنگ سایبری در واقع با عملیات سایبری علیه تاسیسات نظامی ایران در افکار عمومی جهان مطرح شد و این باعث شد که متخصصان و کارشناسان، بیشتر به ابعاد این نوع جنگ بپردازند و امروز یک اجماع جهانی در این ارتباط وجود دارد که جنگ سایبری خطرناک تر از جنگ کلاسیک است و کشورهای زیادی مجهز به قدرت سایبری شده اند و هنوز هم هیچ راهکار و چارچوبی برای کنترل بحران احتمالی که بر اثر جنگ سایبری، ممکن است میان کشورها به وجود آید، پیش بینی نشده است. بنابراین به نظر من کمال هوشمندی بوده است که این موضوع در نشست امنیتی مونیخ، در دستور کار قرار داده شده است؛ زیرا جامعه ی جهانی به یک کنوانسیون و معاهده برای کنترل بحران پیش رو در مورد جنگ سایبری احتمالی میان قدرت های منطقه ای و جهانی نیازمند است.



***ایرنا: با توجه به اینکه تحقق امنیت جمعی همواره بزرگترین هدف نشست امنیتی مونیخ بوده است، به نظر شما ضروری ترین و کاربردی ترین رویکردی که کشورها با اتخاذ آن می توانند به برقراری امنیت جمعی در جهان امیدوار باشند، چیست؟ در این راستا رویکرد جدید ایران مبنی بر تعامل سازنده و احترام متقابل را تا چه اندازه موثر می دانید؟

**موسویان: واقعیت این است که مهمترین بحران های بین المللی در منطقه ی خاورمیانه قرار دارد و همه ی قدرت های بزرگ از جمله آمریکا، اروپا، روسیه به همراه قدرت های منطقه ای همچون ایران، ترکیه، عربستان و مصر در این بحران ها درگیر هستند. بنابراین من فکر می کنم که در هر نشست بین المللی از جمله نشست امنیتی مونیخ، این موضوع ها و بحران های جاری در خاورمیانه در اولویت قرار دارد و البته درگذشته هم در اولویت بوده است. به یاد داشته باشیم که اینجا (خاورمیانه) مرکز صدور انرژی جهان است و نقش ایران هم غیر قابل انکار است؛ البته با یک تفاوت نسبت به گذشته و آن هم اینکه قدرت های جهانی اینک دریافته اند بعد از 34 سال تحریم، فشار و جنگ، ایران اگر با ثبات ترین کشور این منطقه نباشد، یکی از باثبات ترین کشورهای خاورمیانه است و این قدرت ها متوجه شده اند که پس از بیش از سی سال حمایت از متحدان خود در منطقه، به صورت تقریبی بیشتر متحدان آنها آسیب پذیر هستند یا همچون مصر در بحران به سر می برند. بنابراین این آمادگی در جهان وجود دارد که یک نگاه نو به ایران به عنوان قدرت واقعی، باثبات و پایدار در منطقه ی خاورمیانه و یک شریک مطمین برای صلح و امنیت حهانی داشته باشد و این البته احتیاج به اعتمادسازی و یک نگاه نو از دو طرف از جمله ایران دارد و این طور نیست که فقط از طرف مقابل باشد و ایران هم باید یک نگاه جدید نسبت به منطقه و جهان داشته باشد.



*گفت و گو از: مسعود گودرزی

پژوهش**2079**2054