رابطه ایران و آمریکا در دیدگاه و بیانات حضرت امام خمینی (ره)

شماره بیست و سوم کتابچه پرونده موضوعی با عنوان «تبیین دیگاه حضرت امام خمینی (ره) پیرامون آمریکا» که اندیشکده برهان منتشر کرده، در نوشتارهای پژوهشی کارشناسان به بررسی رابطه ایران و آمریکا از دیدگاه امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، می پردازد.

ˈداود غرایاق زندیˈ، کارشناس مسائل سیاسی، در مقاله ای در این کتاب به تبیین رابطه ایران وآمریکا از دیدگاه امام خمینی (ره) می پردازد و می نویسد: رابطه ایران و آمریکا را می توان به سه دور تقسیم کرد؛ دوره اول اواخر قرن نوزدهم تا شروع جنگ جهانی دوم، دوره دوم از زمان اشغال ایران توسط متفقین تا پیروزی انقلاب اسلامی، دوره سوم از آغاز پیروزی انقلاب تا مقطع کنونی.

وی همچنین کیفیت برخورد امام خمینی (ره) با موضوع رابطه با آمریکا را به سه دوره تقسیم کرده و ادامه می دهد، دوره اول نفی رابطه در زمان قیام و مبارزه، دوره صبر و انتظار یا دوران بحبوحه انقلاب اسلامی دوره دوم و دوره تیرگی و سردی روابط ایران و آمریکا دوره سوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است.

به اعتقاد غرایاق زندی در دوره اول امام خمینی (ره) هر گونه رابطه با آمریکا را رد می کردند و واشنگتن را دلیل همه گرفتاری های کشورهای اسلامی می دانستند که برای سوءاستفاده از منابع طبیعی ایران؛ به ویژه نفت جای استعمار انگلیس را پر کرده است.

دوره دوم و بحبوحه مبارزات انقلاب اسلامی دوره گذار از رژیم کهن به نظام جدید است که امام خمینی (ره) به دقت واکنش های آمریکا را زیر نظر دارد. ایشان در جواب خبرنگاری مبنی بر اینکه آیا با رفتن شاه روابط با آمریکا بهبود می یابد، فرمودند: این مسائل بعد از رفتن شاه و تشکیل دولت مورد مطالعه قرار می گیرد.

حضرت امام خمینی (ره) همچنین در پاسخ به سوال خبرنگاری در مورد رابطه یک دولت اسلامی و آمریکا در صورت پیروزی انقلاب می گویند: ˈباید ببینیم آمریکا خودش در آینده چه نقشی دارد. اگر آمریکا بخواهد همان طور که اکنون با ایران برخورد می کند بازهم برخورد کند، نقش ما با او خصمانه است و اگر چنانچه آمریکا به ایران احترام بگذارد ما هم با همان احترام متقابل رفتار می کنیم و با او به طور عادلانه که نه به او ظلم کنیم و نه به ما ظلم کند، رفتار خواهیم کرد و اشکال پیش نمی آیدˈ.

غرایاق زندی معتقد است: اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی امریکا توقعات مورد انتظار حضرت امام را برآورده نکرد و در نهایت خود باعث قطع روابط با ایران شد. سردی روابط ایران و آمریکا با ماجرای گروگان گیری در سفارت آمریکا شروع شد.

بعد از بحران گروگان گیری، آمریکا ماجرای طبس را به وجود آورد که باعث تشدید وخامت روابط ایران و آمریکا شد. در ادامه اقدامات خصمانه آمریکا از جمله محاصره اقتصادی و جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران روابط را تیره تر می کند.

با وجود این بررسی بیانات امام خمینی راجع به آمریکا نشان می دهد ایشان بین رابطه، وابستگی و تسلط تمایز قائل بودند و این امر در نقل قول های به جا مانده از ایشان مشخص است.

ایشان در یکی از سخنان خود گفته اند: ما خواهان قطع رابطه نیستیم، ما خواهان قطع وابستگی های ایران به دول خارجی هستیم که اکنون شاه ایران را وابسته به آمریکا و دولت دیگر کرده است.

به نوشته این کارشناس مسائل سیاسی، امام معتقدند رابطه جریانی دوطرفه بر اساس منافع ملی، احترام متقابل، عدالت، حق تعیین سرنوشت و دور از هر گونه سلطه گری و سلطه طلبی است. ایشان نه تنها در این تعریف اصول و موازین و مقررات حقوق بین الملل را رعایت کرده اند؛ بلکه با وارد کردن مفهوم عدالت آن را در چارچوب های اسلامی قرار دادند.

همچنین امام خمینی (ره) در بیاناتشان به رغم ظلم و ستم های آمریکا در زمان شاه در قبال ملت ایران توبه واشنگتن را قابل پذیرش دانستند و گفتند اگر آمریکا از رفتار سلطه طلبانه خود دست بردارد، روابط حسنه با این کشور را می پذیرند. ایشان رابطه حسنه و رابطه سالم را شامل شروطی از جمله احترام متقابل، اصل تعیین سرنوشت، پرهیز از سلطه جویی و سلطه طبی، حفظ منافع ملی و برقراری عدالت می دانند. در این صورت روابط دو کشور به وابستگی تبدیل نمی شود.

سیام**9157**1535