باید یک نظریه تکامل تدریجی بانکداری اسلامی را پیگیری کنیم

برنده جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی با بیان اینکه ما نباید نسبت به دانش بشری به ویژه در حوزه جابه‌جایی سرمایه نقدی بی‌توجه باشیم، اظهار کرد: معتقدم در عرصه پرداختن به اقتصاد اسلامی به ویژه بانکداری اسلامی،باید یک نظریه تکامل تدریجی بانکداری اسلامی را پیگیری کنیم.

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین عباس موسویان در آیین اهدای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی به وی که عصر امروز شنبه در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: اگر ما سیر تاریخی بحث بانکداری را در گذشته پی بگیریم، متوجه می‌شویم که در حدود 100 پیش صنعت بانکداری در کشورهای مسلمان ایجاد شد و متفکران مسلمان در مواجهه با آن رفتاری دوگانه داشتند. یکی اینکه این صنعت منافعی دارد و دیگر آنکه این صنعت همراه با ربا است.

وی افزود: در تدبیر این مساله در طول 100 سال نظریه‌پردازی‌های مختلفی را شاهد بوده و هستیم و از آن جمله می‌توان به «رشیدرضا»، «شیخ محمد عبده» و «سیدجمال‌الدین اسدآبادی» اشاره کرد.

این پژوهشگر در عرصه اقتصاد اسلامی گفت: به طور مثال «رشیدرضا» می‌گوید با یک تجدیدنظر باید در تعریف خود در ربا تجدیدنظر داشته باشیم، زیرا براین اساس بهره بانکی با ربا یکسان می‌شود و باید علما با تفسیرهای جدید نگاه اسلام به بانکداری را تلطیف کنند.

موسویان یادآور شد:تلطیف نگاه اسلام به بانکداری در طول سالیان پس از آن به شکل مناسبی در جامعه جا نیفتاد و همچنان نیز این نظریه ادامه دارد.

وی گفت: نظر دیگری که وجود داشت این بود که خواستند تا با تفسیر معاملات بانکی در عرصه تعریف نظام اسلامی از بانکداری وارد شوند که بر این اساس از فرض با بهره بودن،این معاملات را خارج کنند و با تدوین حقوقی، معاملات بانکی مرسوم آن را توجیه کنند که از کسانی که این نظر را ترویج کرد، «سیدمحمد طنطاوی» بود.

این پژوهشگر در عرصه اقتصاد اسلامی اظهار کرد: برخی نیز این نظر را داشتند که باید در این زمینه براساس ضرورت و اضطرار بانکداری ربوی بر این موضوع توجه داشت و از این طریق بانکداری غربی را توجیه کنیم.

موسویان گفت: در حدود 40 الی 50 سال پیش بود که افرادی چون آیت‌الله صدر و نجات‌الله صدیق نظریه بانکداری بدون ربا را مطرح کردند که براساس آن ربا از معاملات بانکی حذف می‌شد و از این طریق مشکل اصلی بانکداری غربی در رابطه حقوقی در مورد بانکداری ربوی را حل کنند.

وی گفت: براین اساس بود که گونه‌ای از سپرده و تسهیلات بانکی براساس قراردادهای شرعی تا حدودی جا افتاد و مدل‌های بانکداری بدون بهره در ایران و دیگر کشورهای اسلامی شکل گرفت.

این پژوهشگر در عرصه اقتصاد اسلامی اظهار کرد: از دو دهه گذشته بانکداری بدون ربا را کافی ندانستند و بانکداری اسلامی را مدنظر قرار دادند که در این زمینه مقالات متعددی از حرکت از بانکداری بدون ربا به بانکداری اسلامی تدوین شده است.

موسویان گفت: دو نظر در رابطه با بانکداری اسلامی مطرح است که یکی براساس بانکداری غربی قرارداده می‌شود تا براساس آموزه‌های اسلامی چه سلبی و چه ایجابی آن را بتوانیم بازسازی کنیم.دیدگاه دیگر این است که براساس نظام اقتصادی اسلام، نظامی را براساس نظام بانکداری ترسیم کنیم که اخلاق و روابط در آن براساس نظام اقتصادی باشد.

این پژوهشگر در عرصه اقتصاد اسلامی گفت: آنچه که من مطرح کردم این است که ما نمی‌توانیم دانش بشری در دوران گذشته به ویژه آنچه مرتبط با جابه‌جایی سرمایه نقدی می‌شود را نادیده بگیریم.

موسویان گفت: آموزه‌های اقتصادی اسلامی براساس نظامی اقتصادی با روابط خاص خود است که به نیازهای جامعه توجه دارد و تعاریف، مفاهیم و روابط خاص خود را نیز به همراه دارد و با توجه به نیازهای جامعه و توانایی بالفعل کردن مباحث نظری و مباحث کاربردی است.

وی افزود: من معتقدم که ما باید یک نظریه تکامل تدریجی بانکداری اسلامی را از نقطه شروع بانکداری بدون ربا به عنوان حداقل‌ها و ترسیم و بازسازی بانکداری اسلامی براساس آموزه‌های اقتصادی اسلامی به عنوان یک مرحله گذار تا رسیدن به نظریه بانکداری اسلامی در چارچوب نظام اقتصاد اسلامی را پیگیری کنیم.

انتهای پیام