سال 2013؛ گام های آغازین ایران و جهان در راه بهبود روابط و مناسبات(بخش نخست)

با نگاهی به روابط ایران و دیگر کشورها در سال 2013، شاهد تغییرات شگرفی در این زمینه خواهیم بود. حضور مثبت و پرافتخار ریاست جمهوری و هیات همراه در مجمع عمومی سازمان ملل و سخنرانی و دیدارهای صورت گرفته، بخشی از تلاش ایران به منظور ایجاد تاثیر مثبتی بر جهانیان بود.

در این میان روابط ایران و انگلیس که از دو سال پیش دچار تنش شده بود، شاهد جهشی در ارتقای ارتباطات سیاسی بود.

بر پایه گزارش ها، ایران و انگلیس در حالی سال 2013 را آغاز کردند که روابط دو کشور به پایین ترین سطح خود تنزل کرده بود. سفارتخانه ها در لندن و تهران تعطیل و پرچم کشورهای عمان و سوئد به عنوان حافظ منافع ایران و انگلیس همچنان به جای پرچم های ملی بر فراز سفارتخانه ها در اهتزاز بود.

با اینکه در پایان سال 2013 میلادی سفارتخانه های ایران و انگلیس همچنان بسته ماند اما تحولاتی که پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و بویژه از اواخر تابستان در روابط تهران - لندن روی داد، مناسبات دو کشور را وارد مرحله تازه ای کرد و اکنون کارداران غیرمقیم ایران و انگلیس در روندی ˈگام به گامˈ سرگرم برطرف کردن آخرین موانع برای بازگشایی سفارتخانه های دو کشور هستند.

به عقیده کارشناسان نتایج ملموس این روند گام به گام در اوایل سال 2014 میلادی و با بازگشایی مجدد سفارتخانه ها در لندن و تهران آشکار خواهد شد، بویژه که دو کشور علاوه بر رایزنی های دوجانبه، در چارچوب مذاکرات ایران و گروه 1+5 و نحوه اجرای توافقنامه ژنو نیز در تماس نزدیک هستند و پیشرفت در مذاکرات هسته ای قطعا به تسریع در روند عادی سازی روابط دو جانبه کمک خواهد کرد.

بدون تردید انتخابات اخیر ریاست جمهوری در ایران و بر سر کار آمدن دولت تدبیر و امید دکتر حسن روحانی، نقطه عطفی در تغییر نگاه جهانی به ایران و آغاز روند تنش زدایی و مذاکره بر اساس احترام متقابل با کشورهای مختلف و از جمله انگلیس بود.

نخستین واکنش رسمی انگلیس به انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری ایران عصر روز شنبه 25خرداد (15 ژوئن) و پس از اعلام رسمی نتایج انتخابات صورت گرفت و طی آن سخنگوی وزارت خارجه انگلیس خواستار دور تازه ای از روابط سازنده ایران با جامعه جهانی شد.

حدود یک ماه بعد و در اوایل مرداد ماه ˈویلیام هیگˈ وزیر خارجه انگلیس پس از دیدار با ˈیووال استاینیتزˈ وزیر امور راهبردی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در لندن، گفت: انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری، فرصتی برای ایران است تا روابطی تازه را با جامعه بین المللی آغاز کند.

وی گفت که انگلیس برای بهبود روابط دو جانبه (با ایران) آمادگی دارد اما این موضوع نیازمند اقدام های جدی و محکم است.

ویلیام هیگ 9مرداد (31 ژوییه) نیز به علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه وقت ایران تلفن کرد تا آمادگی لندن را برای بهبود روابط با تهران رسما به اطلاع وی برساند. وزارت خارجه انگلیس در بیانیه ای که پس از این تماس تلفنی منتشر کرد، تایید نمود هیگ در این تماس تلفنی به همتای ایرانی خود اعلام کرده است که لندن آماده برقراری روابط بهتر با تهران به صورت گام به گام و متقابل است.

افزایش تماس ها میان لندن و تهران، گمانه زنی در مورد آینده روابط دو کشور را به یکی از موضوعات مورد علاقه رسانه های دو کشور تبدیل کرد و گزارش ها و تحلیل های متعددی در این باره منتشر شد.

تلویزیون ˈاسکای نیوزˈ از جمله رسانه های انگلیس بود که در آن ایام به این موضوع می پرداخت و گزارش ها و تحلیل هایی را در مورد روند پیشرفت روابط دو کشور پخش می کرد. این تلویزیون اواخر تابستان در گزارشی تاکید کرد که ایران و انگلیس به دنبال احیای روابط دیپلماتیک خود در آینده نزدیک هستند.

این تلویزیون انگلیسی با اشاره به حوادثی که دو سال پیش برای سفارت این کشور در تهران روی داد و منجر به تعطیلی سفارتخانه های دو کشور شد، گفت : انگلیس و ایران پس از گذشت حدود دو سال از حمله به سفارت انگلیس در تهران، خواهان بهبود روابط هستند.

تلویزیون اسکای نیوز سپس با اشاره به انتخاب آقای حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران، گفت: پس از این انتخاب، نشانه های آشکاری از گرم شدن روابط تهران و غرب به چشم می خورد.

همزمان با ابراز علاقه مندی مقام های بریتانیایی به بهبود روابط با ایران، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز در مصاحبه ای با تلویزیون اسکای نیوز از آغاز روند بهبود روابط ایران و انگلیس ابراز نگرانی کرد. وی در مورد تحولات اخیر در روابط ایران و انگلیس گفت : این روابط تا زمانی که ایران به طور کامل برنامه هسته ای خود را تعطیل و شعار نابودی اسراییل را متوقف نکرده، نباید برقرار شود.

سخنرانی ها و مصاحبه های نخست وزیر رژیم صهیونیستی درباره ایران در آن روزها دستمایه تمسخر و خنده مخاطبان ایرانی و غیرایرانی بویژه در شبکه های اجتماعی شده بود.

وی در مصاحبه با اسکای نیوز بار دیگر با تکرار برخی ادعاهای مضحک خود در مورد ایران گفت: غرب ممکن است گول حرکات حسن روحانی رییس جمهوری ایران را بخورد

اما به نظر من نباید این اتفاق بیفتد.

وی افزود: ˈما باید از گذشته درس بگیریم و اجازه ندهیم رژیم ایران آمال بی پایان خود را پیگیری کند.ˈ

جرمی کوربین یکی از نمایندگان با سابقه پارلمان انگلیس در مصاحبه ای با ایرنا و درباره علت عصبانیت رژیم صهیونیستی از سیاست های دولت جدید ایران، گفت : اسراییل همیشه ناراحت است. بویژه وقتی در مورد صلح و ثبات صحبت می شود، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل به شدت عصبانی می شود و این گونه مواضع را پرخاشگرانه می داند.

با آغاز مذاکرات بین وزرای خارجه ایران و کشورهای 1+5 در ژنو و پس از اعلام نتایج حاصل از این مذاکرات، وزیرخارجه انگلیس توافق ژنو را یک توافقنامه مهم، ضروری و کاملا قابل توجیه خواند و افزود: اگر ما از این فرصت به وجود آمده برای رسیدن به یک توافق جامع و نهایی با ایران تلاش نکنیم، خودمان مقصریم و مرتکب اشتباه فاحش شده ایم.

هیگ گفت: با توجه به پیچیدگی موضوع و اینکه برای رسیدن به هر توافق دیپلماتیکی طرفین باید تخفیف هایی در مواضع خود بدهند، طبیعی است که این توافق نیز مخالفان و منتقدان خاص خود را دارد.

وی درعین حال خاطرنشان کرد که تلاش برای ضربه زدن و تخریب این توافق از سوی هر کسی که باشد، تحمل نخواهد شد.

هیات پارلمانی انگلیس اکنون در تهران حضور دارد. جک استراو وزیر خارجه اسبق انگلیس و از اعضای سرشناس پارلمان از جمله اعضای هیات انگلیسی در سفر به ایران است. انتظار می رود به فاصله کوتاهی پس از این سفر، هیاتی از اعضای گروه دوستی پارلمانی دو کشور در مجلس شورای اسلامی نیز از لندن دیدار کنند.

به رغم ادامه مواضع دو پهلو و سیاست های کج دار و مریز انگلیس در قبال ایران، به نظر می رسد در مجموع روند آغاز شده در نیمه دوم سال 2013 روندی رو به جلو بوده است و دو کشور در سال جدید میلادی گام های بیشتری را برای بهبود روابط برخواهند داشت.

ویلیام هیگ وزیرخارجه انگلیس در روزهای پایانی سال با انتشار یک پیام ویدیویی این موضوع را مورد تاکید قرار داد که رسیدن به یک توافق جامع با ایران جزو اولویت های اصلی سیاست خارجی این کشور در سال 2014میلادی خواهد بود.

وی دراین پیام گفت: مهم است که در سال 2014 ما همچنان برای چرخیدن چرخ های دیپلماسی برای پایان دادن به منازعه در سوریه و همچنین حصول یک توافق جامع و فراگیر درباره موضوع هسته ای ایران تلاش کنیم.

وی اظهار داشت: سالی که گذشت(2013) ارزش و اهمیت دیپلماسی را از جمله در مورد بحران سوریه و موضوع هسته ای ایران به نمایش گذاشت و تلاش های دیپلماتیک ما در این عرصه های دشوار پیشرفت داشت.



**روابط ایران و تاجکیستان

کشور تاجیکستان نیز در سال 2013 به دنبال تقویت ارتباطات خود با ایران بود که این امر منجر به ارتقاء مقام تجاری ایران به عنوان پنجمین شریک تجاری این کشور شد.

تاجیکستان در سال 2013 میلادی برای داشتن روابط ویژه با جمهوری اسلامی تلاش زیادی کرد و سبب شد ایران در مبادلات تجاری و اقتصادی با این کشور در میان 100 کشور جایگاه پنجم را کسب کند که این جایگاه هنوز دوشنبه را قانع نکرده و در حال تلاش برای ارتقای آن برآمده است.

همکاری های اقتصادی دو کشور در چند سال اخیر روند صعودی قابل توجهی به خود گرفته است اگرچه به اعتقاد صاحبنظران و کارشناسان سیاسی و اقتصادی مقام پنجم در میزان مناسبات اقتصادی برای دو کشور دوست و برادر بسیار ناچیز بوده و با توجه به ظرفیت های فراوان دو کشور، نیاز است سطح مناسبات اقتصادی دو طرف بیش از این افزایش یابد.

ˈحسن علی کرمعلی افˈ، معاون اتاق بازرگانی تاجیکستان می گوید:ما از همکاری های بیشتر اقتصادی با ایران استقبال می کنیم زیرا معتقدیم تعاملات اقتصادی با ایران به رشد و توسعه تاجیکستان خواهد انجامید.

کارشناسان تاجیک، نبود راه های مستقیم و مانع تراشی برخی کشورهای منطقه در زمینه حمل و نقل زمینی کالا بین دو کشور را از مشکلات اصلی در راه رشد بیشتر تجارت بین ایران و تاجیکستان ارزیابی می کنند.

راه اندازی توربین دوم نیروگاه سنگ توده-2 که توسط متخصصان ایرانی در تاجیکستان احداث شده، از دیگر رویدادهای مهم مرتبط با کشورمان در تاجیکستان در سال 2013 میلادی است.

با اتمام عملیات فاز دوم سنگ توده 2 توسط مهندسین کشورمان، این نیروگاه به صورت کامل به بهره برداری رسید. با همت متخصصان شرکت ایرانی ˈفرابˈ، متولی اجرای این طرح، امور ساختمانی فاز دوم این نیروگاه پایان یافت و توربین دوم نیز به بهره برداری رسید.

با بهره برداری از توربین دوم با قدرت 110 مگاوات در مجموع نیروگاه ایرانی سنگ توده 2 با قدرت 220 مگاوات و تولید یک میلیارد کیلووات ساعت نیروی برق در سال تا حد زیادی مشکل کمبود برق را در این کشور رفع کرده است.

برای ساخت این نیروگاه ، ایران 180 میلیون دلار و تاجیکستان 40 میلیون دلار سرمایه گذاری کرده اند.

ˈامامعلی رحمانˈ رییس جمهوری تاجیکستان گفت که طی 22 سال استقلال تاجیکستان 300 نیروگاه کوچک و بزرگ در قلمرو این کشور احداث و مورد بهره برداری قرار گرفته که مهم ترین و بزرگترین آن ها نیروگاه سنگ توده 2 است که توسط جمهوری اسلامی ایران ساخته شد.

ایران قصد دارد طرح های بیشتری در تاجیکستان با مشارکت سرمایه گذاران ایرانی صورت دهد. در سال های اخیر تهران همواره تمایل داشته بزرگترین سرمایه گذار خارجی در اقتصاد تاجیکستان باشد. حوزه اقتصادی یکی از مهم ترین جلوه های همکاری میان دو کشور است که مقام های تاجیک از آن استقبال کرده و بر تداوم و گسترش آن تاکید دارند چرا که از این امر به عنوان عاملی برای کاهش وابستگی به انرژی وارداتی و دستیابی به استقلال و رشد اقتصادی بهره می گیرند.

برگزاری همایش بین المللی موسوم به ˈهمکاری های آبی در سال 2013ˈ با حضور جمهوری اسلامی ایران از دیگر وقایع مهم در سالی که گذشت بشمار می رود.

در همایش بین المللی همکاری کشورها در حوزه آب که با ابتکار دولت تاجیکستان و سرپرستی سازمان ملل متحد برگزار شد، 900 مقام دولتی و کارشناس و متخصص از 70 کشور و 50 سازمان بین المللی و منطقه ای حضور داشتند.

گزارش: فریبا السادات مدنی

ایرانم**1485**1542**