16آذر در انتظار روحانی/ دانشجویان چگونه به استقبال روسای جمهور پیشین رفتند؟

سید صادق روحانی: روز 16 آذر روز دانشجوست و حسن روحانی هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران بنا دارد به جمع دانشجویان برود و در میان آن​ها سخنرانی کند. او پیش از این یک بار دیگر در قامت رئیس جمهور به دانشگاه رفته بود و آن مربوط به آئین بازگشایی دانشگاه​ها بود( ایــنـــجـــا ). مراسم آغاز سال تحصیلی که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد اگرچه حاشیه​هایی هم داشت( ایـــنـــجـــا ) اما یک مراسم رسمی بود نه یک مراسم دانشجویی. تنها دو تشکل توانستند بیانیه​های خود را بخوانند و حتی حضور دانشجویان و اساتید دانشگاه در سالن هم با ضوابط خاصی بود. اما مراسم 16 آذر یک مراسم کاملا داشنجویی است. هم برگزار کنندگان آن و هم مخاطبان آن. در سال​های پیش در این مراسم اتفاقات زیادی افتاده است. سنت حضور روسای جمهور در مراسم 16 آذر دانشگاه را سید محمد خاتمی بنیان نهاد. تا پیش از او روسای جمهور با دانشگاه و دانشجویان در ارتباط بودند اما نه به شکل یک سنت سالانه و یک ارتباط رو در رو.  اگر وقایع روزهای نخستین انقلاب و سخنرانی​ها بنی صدر در دانشگاه را به حساب نیاوریم در دوران جنگ، کشور بیشتر در گیر حمایت از جبهه ها بود و خیلی از دانشجویان نیز به جبهه​ها اعزام می​شدند. اما پس از جنگ و در دولت​های پس از آن توجه به دانشگاه و دانشجویان بیشتر شد.

حضور هاشمی رفسنجانی در دانشگاه

آیت الله هاشمی رفسنجانی یکبار در سال 1373و در دوره ریاست جمهوری خود در اجتماع دانشجویان بسیجی دانشگاه​های علوم پزشکی کشور حضور یافت. او در این سخنرانی تاکید کرد که حضور بسیجیان در دانشگاه‌ها نوید حضور اسلام و انقلاب در آینده کشور است و دانشجویان بسیجی باید به همگان ثابت کنند که بسیج در همه صحنه ها از جمله صحنه علم و دانش نیز سرآمد است. این سخنرانی حاشیه​ای نداشت و شبیه دیگر سخنرانی​های رسمی رئیس جمهور بود. هاشمی همچنین یکبار هم در دانشگاه امیرکبیر حضور یافت و در جمع دانشجویان این دانشگاه سخنرانی کرد.

خاتمی و حضور مستمر در دانشگاه

پس از انتخابات سال 76 و روی کار آمدن دولت اصلاحات فضا کاملا تغییر کرد. بخش قابل توجهی از حامیان خاتمی را دانشجویان تشکیل می​دادند. نخستین حضور خاتمی در دانشگاه باز می​گردد به سال 1377 در دانشگاه صنعتی شریف. این سخنرانی در حالی انجام می​شد که پرونده قتل داریوش فروهر و همسرش موضوع داغ آن روز​ها بود و سایه خود را بر این سخنرانی انداخته بود. وی در صحبت​های خود گفت: بنده با قاطعیت این جنایت را پیگیری می‌کنم و این عملی محکوم است. وی عنوان کرد که برای شناسایی عاملان قتل فروهر و همسرش تا آخر جلو خواهد رفت.

خاتمی سال بعد هم به دانشگاه رفت و اینبار دانشگاه علم و صنعت میزبان او بود. سخنرانی او در این دانشگاه زیر سایه وقایع کوی دانشگاه انجام شد.  خاتمی گفت که «عده ای میخواستند دانشجویان را مظهر خشونت معرفی کنند اما خوشبختانه جامعه دانشگاهی ما با تدبیر و شکیبایی راه خود را از آشوبگران جدا کرد. از روند پیگیری پرونده کوی دانشگاه شخصا راضی نیستم، و انتظار دارم با سرعت عمل و دقت بیشتری این پرونده بررسی شود که متهمان بعد از مدتی طلبکار نشوند و دانشجویان نیز بدهکار نشوند.» همچنین خاتمی در واکنش به جمله یکی از دانشجویان که گفت « خاتمی، آخرین امید رسیدگی به مسئله کوی دانشگاه است»، گفت: «من از شما می‌خواهم که این دیدگاه را اصلاح کنید؛ شما نباید منتظر قهرمان باشید.»

این حضور خاتمی حواشی خاص خودش را داشت. عده ای از دانشجویان تصویر بزرگی از کارت عضویت خاتمی در بسیج را در دست داشتند و در مقابل عده دیگری هم شعار می​دادند: « انحصار حیا کن، دانشگاه را رها کن»

اولین باری که دانشجویان رئیس جمهور را «هو» کردند

سال 79 دانشگاه تربیت مدرس میزبان رئیس دولت اصلاحات بود و حواشی این سخنرانی به مراتب بیش از سال گذشته آن بود. در این مراسم که عده‌ای با تصاویر خاتمی و مصدق در میان جمعیت حضور داشتند، رئیس جمهور گفت: «ما هنوز بلد نیستیم چگونه یکدیگر را تحمل کنیم، باید مواظب باشیم که وقتی یک گروه با رأی اکثریت روی کار می‌آید، اقلیت را کنار نزند و نیز اقلیتی که در انتخابات رأی نیاورده با هر شیوه ای قصد کنار زدن اکثریت را نداشته باشد.» خاتمی به حضار در سالن گفت: «امروز هرگونه سخن از تغییر در قانون اساسی که به تغییر نظام تعبیر شود، خیانت به ملت و اصلاحات است.» وی در پاسخ به کسانی که درباره قتل‌های زنجیره‌ای شعار می‌دادند " خاتمی، خاتمی، افشا کن، افشا کن"؛ گفت: «چیز پنهانی نیست که افشا شود، و این توقعات هم نابجاست... قتل‌های زنجیره ای یک غده سرطانی بود که در دستگاه امنیتی ما قرار داشت که تا آنجا که به بنده مربوط می‌شد، عاملان قتل ها شناخته شدند، و غده سرطانی از وزارت اطلاعات حذف شد که اگر همراهی رهبر انقلاب در این زمینه نبود تلاش ما به جایی نمی‌رسید.» در این مراسم برخی از اظهارات رئیس جمهور با واکنش منفی حاضران روبرو شد و آنان برخی سخنان رئیس جمهور را هو کردند.

آخرین حضور خاتمی ، یک خاطره تلخ

سال 83 که آخرین حضور خاتمی در دانشگاه در کسوت ریاست جمهوری بود پرحاشیه​ترین حضور وی نیز بود. از آنجا که برای سخنرانی رئیس جمهور سالن نسبتا کوچکی را نسبت به جمعیت استقبال کنندگان پیش بینی کرده بودند، در حین سخنرانی، هجوم دانشجویانی که بیرون سالن بودند باعث شکسته شدن شیشه های درب سالن شد. این اتفاق خود هیجاناتی را بوجود آورد. عده ای از دانشجویان در هنگام سخنرانی خاتمی فریاد می‌زدند «بسه دروغ، بسه دروغ!»؛ که خاتمی پاسخ داد «شما باید منطقی باشید.» بعد از سخنان نماینده برخی از تشکل‌های دانشجویی، عده ای از دانشجویان فریاد زدند «‌مرگ بر دیکتاتور. خاتمی! تو به ما پشت کردی» که خاتمی پاسخ داد: «نه! هنوز رویم به طرف شماست.» خاتمی ادامه داد: «باید دموکراسی را قبول داشته باشیم. فقط دیکتاتورها هستند که غیر خودشان را قبول ندارند... ما باید عقاید مختلف یکدیگر را تحمل کنیم ... »‌؛ که عده ای شعار دادند: «باز دروغ، باز دروغ!». رئیس جمهور گفت: «اگر بنای شما بر این است که من حرف نزنم من پا می‌شوم و می‌روم. اگر به من حق می‌دهید که حرف بزنم لطفا ساکت باشید و هر کس نمی خواهد برود بیرون تا کسان دیگر بیایند داخل». خاتمی همچنین گفت: «حالا نوبت من است»؛ عده ای شعار دادند «بازم حرف، بازم حرف». خاتمی گفت: «انشاءالله بعد از من کسانی خواهند آمد که خوب عمل خواهند کرد.»

اولین حضور احمدی​نژاد و یک خاطره تلخ

اولین سال ریاست جمهوری نهم، محمود احمدی​نژاد به دانشگاه رفت. اما برخلاف خاتمی که در سال آخر با توهین و مخالفت روبرو شده بود او در همان سال اول شاهد اتفاقات حاشیه​ای زیادی بود. احمدی​نژاد دانشگاه امیرکبیر را انتخاب کرده بود. در این مراسم دانشجویان شعار می‌دادند «دانشجو می‌میرد ذلت نمی‌پذیرد» احمدی‌نژاد گفت: «شعار همه دانشجویان و افتخار آنها این است که دیکتاتوری را در هر لباسی می‌شناسد و سرکوب می‌کند و امروز هم بزرگترین دیکتاتوری آمریکا است که لباس حقوق بشر بر تن کرده است... دانشجویان آگاه ما در همه صحنه‌ها خواهند ایستاد.»

در حالی که تعدادی از دانشجویان به شعارهایی که علیه رئیس جمهور تدارک دیده بودند ادامه می‌دادند، احمدی‌نژاد گفت: «یکی از ویژگی‌های دانشجویان تحمل سخنان دیگران است و شما باید نشان دهید که دانشجو آگاه است، می‌میرد، اما از بیگانه ماموریت نمی‌پذیرد. شما به اندازه کافی حرف زدید و شعار دادید، اما حالا وقت آن رسیده که حرف برادر کوچک خود را که از دانشگاه برای برپایی عدالت قیام کرده، بشنوید.»

در قسمتی از سخنرانی رئیس‌جمهور عده‌ای از دختران دانشجو که علیه رئیس‌جمهور شعار می‌دادند، دوربین صدا و سیما را به زمین پرتاب کرده و شکستند. همچنین در بخش دیگری از مراسم همهمه در سالن برای برهم ریختن برنامه سخنرانی به اوج خود رسید. در بخش دیگری از سخنرانی رئیس جمهور نهم، عده ای عکس هایی از احمدی نژاد را آتش زند که احمدی‌نژاد در واکنش به این مساله گفت:«پیشگامان ما در راه دفاع از آزادی حقیقی و عدالت مانند شهید رجایی جان و تنشان را سوزاندند و افتخار امثال بنده رسیدن به آن جایگاه و سوختن در راه تعالی این ملت است. آمریکایی‌ها بدانند ما اگر هزار بار هم بسوزیم، یک سانتی‌متر از آرمانهایمان عقب‌نشینی نمی‌کنیم.»

این حاشیه​ها در سخنرانی سال اول احمدی​نژاد دیگر تکرار نشد. علت هم این بود که در مراسم بعدی معمولا سالن محل سخنرانی با طرفداران و حامیان دولت پر می​شد. اما این به معنی بی حاشیه بودن این سخنرانی ها نبود. سال 86 یک نمونه از این سخنرانی​هاست. وقتی احمدی​نژاد برای سخنرانی به دانشگاه تهران رفت خیلی از دانشجویان تجمع اعتراضی کردند و علیه او شعار دادند. رئیس جمهور هم به جای سخنرانی در یکی از دانشکده​ها، تالار علامه امینی کتابخانه مرکزی دانشگاه را برای سخنرانی انتخاب کرد.

باید منتظر بود و دید که سخنرانی های حجت السلام روحانی در دوران ریاست جمهوری اش شبیه کدام یک از سه الگوی تجربه شده است و آیا او رویه ای دیگر را در تعامل با تشکل های دانشجویی در پیش خواهد گرفت یا نه.

27219