سه شنبه ۱۰ فروردین ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۵۷

نگاهی کوتاه به برخی از مهم‌ترین تحولات ایران در سال 1399

در سال 1399 جمهوری اسلامی ایران شاهد رخدادهای مهمی در حوزه‌های مختلف علمی، سیاسی و نظامی بود.

مقدمه
در سال 1399 جمهوری اسلامی ایران شاهد رخدادهای مهمی در حوزه‌های مختلف علمی، سیاسی و نظامی بود. از جمله این تحولات می‌توان به نام‌گذاری سال نود و نه از سوی مقام معظم رهبری با عنوان سال «جهش تولید»، آغاز به کار مجلس یازدهم، پرتاب ماهواره نور، اعزام نفت‌کش‌های ایرانی به ونزوئلا، شکست آمریکا در شورای امنیت در به تصویب رساندن قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران، ترور شهید فخری‌زاده و برگزاری رزمایش‌های متعدد اشاره کرد. در کنار این رویدادها دو موضوع ادامه تحریم‌ها و بحران همه‌گیری ویروس کرونا نیز از رویدادهای مهم سال 1399 بشمار می‌آیند که به نظر می‌رسد در سال آینده نیز ادامه داشته باشند.
سال جهش تولید
مقام معظم رهبری به رسم نام‌گذاری سال‌ها در چند دهه اخیر، سال 1399 را سال «جهش تولید» نامیدند. این نام‌گذاری از آن حیث که سال 1398 به نام سال «رونق تولید» مزین شده بود این سؤال را مطرح می‌کرد که نام‌گذاری سال جدید چه تفاوتی با سال قبل دارد؟ در این خصوص باید گفت جهش در تولید مرحله‏ دیگری از ارتقا سطح اقتصاد و ارتقا سطح رونق تولید است. در رونق تولید، چرخه تولید کشور از حالت انفعال خارج شده و دستگاه‏های مختلف سعی می‏کنند این چرخه را به حرکت واداشته و زمینه رشد آن را فراهم کنند. اگر در رونق تولید هدف اصلی به حرکت درآوردن تولید و اقتصاد کشور است، در جهش تولید افزایش میزان سرعت چرخه اقتصاد هدف اصلی است. از موضوعاتی که در خصوص شعار سال 1399 باید به آن توجه داشت بحث شیوع ویروس کرونا و همچنین تحریم‌های آمریکا است که سبب شد تحقق کامل این شعار کمی با چالش مواجه شود، موضوعی که با همت تولیدکنندگان داخلی به حاشیه رانده و همان‌گونه که رئیس جمهور در چندین سخنرانی‌ خود به آن اشاره داشتند، در بسیاری از تولیدات مانند صنعت فولاد رشد چشمگیری را شاهد بودیم.
شروع به کار مجلس یازدهم
هفتم خردادماه سال جاری یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی آغاز به کار کرد. با شروع به کار مجلس یازدهم ریاست دوازده ساله علی لاریجانی بر قوه مقننه پایان و محمدباقر قالیباف به عنوان رئیس مجلس انتخاب شد. از مهم‌ترین اقدام‌های مجلس یازدهم تصویب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» است. مجلس شورای اسلامی با تصویب این قانون هشدار داد که در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای ۱+۴ و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع موانع صادرات و فروش نفت ایران، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از دو ماه پس از تصویب این قانون، توقف خواهد شد. در این قانون آمده است سازمان انرژی اتمی به تولید اورانیوم با غنای ۲۰% اقدام و سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند و همچنین سازمان مذکور موظف است نیاز کشور برای مصارف صلح‌آمیز به اورانیوم با غنای بالای ۲۰ درصد را به طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند. همچنین در بند دیگری از این قانون آمده است که دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعاهد طرف از جمله کشورهای ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) توافق هسته‌ای در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. این قانون از 5 اسفند ماه 1399 اجرایی می‌شود. همچنین در کنار این قانون، بررسی بودجه سال 1400 نیز از دیگر اقدام‌های مهم مجلس یازدهم است.
پرتاب اولین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران
یکی از تحولات مهم سال 1399 در عرصه علمی و نظامی پرتاب ماهواره «نور» به عنوان اولین ماهواره نظامی ایران در سوم اردیبهشت ماه به فضا بود. پرتاب این ماهواره مصادف با رجزخوانی‌ توئیتری "دونالد ترامپ" رئیس جمهور سابق آمریکا علیه قایق‌های تندرو ایرانی انجام شد. رئیس جمهور سابق آمریکا در خصوص این رویداد مهم سعی کرد، خود را خونسرد نشان داده و طی یک کنفرانس خبری بیان کرد: «آن‌ها را از خیلی نزدیک زیر نظر داریم. از خودشان در مورد ایران بیشتر می‌دانیم!» اما شورای امنیت ملی آمریکا نتوانست خشم خود را از این اقدام مهم جمهوری اسلامی پنهان کند. به همین دلیل بار دیگر بحث را به برنامه موشکی ایران کشاند و مدعی شد: ایران نباید به توسعه موشک‌های بالستیک قاره‌پیما بپردازد.
اعزام نفت‌کش‌های ایرانی به ونزوئلا
از مهم ترین وقایع سال 1399 رسیدن 5 نفت‌کش جمهوری اسلامی ایران در خردادماه به ونزوئلا در شرایط تحریم بود. اتفاقی که در ماه‌های بعد نیز تکرار شد. آمریکا بارها اعلام کرد جلوی حرکت این نفت کش ها را خواهد گرفت و به روش های مختلف اعتراض و تهدید خود را بیان کرد. در مقابل جمهوری اسلامی ایران نیز با اعلام موضع قاطع خود در اینکه چنانچه برخوردی با این نفت کش ها صورت گیرد قطعاً مقابله به مثل خواهد کرد به آمریکایی ها اعلام کرد از هرگونه ماجراجویی در این قضیه اجتناب کنند. نفت کش های ایرانی با پیمودن مسافت 14هزار کیلومتری طی 72 روز یکی پس از دیگری به مقصد رسیده و محموله های خود را تحویل دادند. نکته حائز اهمیت این موضوع در این است که هر دو کشور جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا تحت تحریم های شدید اقتصادی و سیاسی آمریکا قرار داشته و با این اقدام ایران، بار دیگر توانایی جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تحریم های آمریکا به رخ جهانیان کشیده شد.
شکست آمریکا در شورای امنیت
یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال 1399 که اتفاقی خوشایند برای جمهوری اسلامی ایران بود شکست آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد در به کارگیری مکانیسم ماشه علیه ایران بود. دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا که تمام تلاش خود را کرد تا با اعمال سیاست فشار حداکثری جمهوری اسلامی ایران را به زانو درآورد، به دنبال این بود تا با فعال کردن مکانیسم ماشه، قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران را بازگرداند. اما این رویای وی تحقق پیدا نکرد؛ زیرا اعضای شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه ارائه شده از سوی واشنگتن که به دنبال تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران بود، رأی ندادند. در رأی‌گیری این شورا تنها جمهوری دومینیکن با ایالات متحده همراهی کرد در حالی که دو کشور چین و روسیه مخالف و ۱۱ کشور نیز رأی ممتنع دادند. تحریم‌های تسلیحاتی که شورای امنیت سازمان ملل سال ۲۰۰۷ علیه ایران اعمال کرد، بنابر توافق برجام اواسط مهرماه به پایان رسیده و طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، بخش مهمی از تحریم‌های تسلیحاتی ایران لغو و جمهوری اسلامی از آن زمان می‌تواند با هر کشوری در زمینه خرید و فروش سلاح‌های متعارف وارد معامله شود. امریکا قصد داشت با توسل به مکانیسم ماشه مانع لغو تحریم‌های تسلیحات ایران شود.موضوع مهم این رویداد در این است که در تاریخ ۷۵ساله سازمان ملل سابقه نداشته که آمریکا تا این حد منزوی باشد و به‌رغم همه رایزنی‌ها و فشار‌ها فقط یک کشور کوچک را با خود همراه کند.
ترور شهید محسن فخری‌زاده
جمعه هفتم آذرماه 1399 عوامل استکبار جهانی و صهیونیست‌های جنایتکار بار دیگر علیه فرزندان برومند این مرز و بوم دست به اقدامی تروریستی زده و دکتر محسن فخری زاده، دانشمند صنعت هسته‌ای و دفاعی جمهوری اسلامی ایران و همچنین رئیس سازمان پژوهشی و نوآوری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح را ترور و به شهادت رساندند. مدل ترور و دقت آن نشان دهنده این موضوع است که ترور دکتر فخری زاده، تروری معمولی و کار یک سازمان غیرحرفه ای نمی تواند باشد. این مدل ترور باید از سوی سازمان اطلاعاتی حرفه ای که به‌طور معمول ستاد آن در موسادِ رژیم صهیونیستی است، برنامه ریزی شده باشد. جمع آوری اطلاعات دقیق و جامع از مسیر حرکت شهید فخری زاده، انتقال و جاسازی مواد منفجره، استفاده از سلاح بسیار پیشرفته، رصد ماهواره‌ای و... نشان می‌دهد برنامه ریزی دقیق و درازمدت تا رسیدن به هدف انجام شده است. از نکات دیگری که در خصوص ترور رئیس سازمان پژوهشی و نوآوری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح باید در نظر داشت این است که وقوع ترور شهید فخری‌زاده پس از برگزاری "نشست نئوم عربستان" و دیدار مخفیانه "بنیامین نتانیاهو"، "مایک پمپئو" و "محمد بن سلمان" انجام شده و به همین علت برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که این ترور نتیجه توافق در این نشست بوده است.

برگزاری رزمایش‌های مختلف
ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال 1399 چندین رزمایش نظامی برگزار کردند. از مهم‌ترین این رزمایش‌ها رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه، رزمایش پهپادی مشترک نیروهای ارتش، رزمایش نیروی دریایی ارتش، رزمایش پیامبر اعظم (ص) 15 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و رزمایش اقتدار 99 نیروی زمینی ارتش بود. در خصوص اهداف برگزاری این رزمایش‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: 1. رزمایش‌ها در جهت نمایش قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی است. 2. رزمایش‌ها نشان داد تحریم‌ها برای جمهوری اسلامی در بعد دفاعی فرصت بود. 3. شبیه‌سازی تهاجم با حمله به دشمن فرضی 4. آمادگی همه‌جانبه نیروهای مسلح 5. اطمینان خاطر به مردم درباره آمادگی نیروهای مسلح برای دفاع از کیان و امنیت کشور
ادامه تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران
یکی دیگر از تحولات سیاسی در سال 1399 ادامه تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران بود. در این سال و تا پایان دوران دونالد ترامپ در ایالات متحده بیش از 30 تحریم علیه ایران وضع شد. دولت ترامپ تحت عنوان فشار حداکثری برای به میز مذاکره کشاندن ایران حتی گاهی تحریم‌های قدیم را تحت عناوین جدید اعمال می‌کرد تا به زعم خود راه دولت بعدی آمریکا را برای بازگشت به برجام و رفع فشار حداکثری سد کند. از جمله مهم‌ترین تحریم‌های وضع شده در سال 1399 می‌توان به تحریم اعمال شده در ۱۷ مهر علیه ۱۸ بانک ایرانی و همچنین تحریم اعمال شده در ۵ آبان ۹۹ اشاره کرد که طی آن وزارت خزانه‌داری آمریکا اشخاص حقیقی و حقوقی کلیدی بخش انرژی و صنعت نفت ایران را هدف قرار داد. این تحریم‌ها شامل وزارت نفت و وزیر نفت ایران، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفت‌کش ایران و ۲۱ شخص حقیقی، حقوقی است. تحریم "علی‌اکبر صالحی" رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و همچنین لغو معافیت‌های همکاری هسته‌ای با ایران از دیگر محدودیت‌های اعمال شده در سال ۲۰۲۰ است. اما با همه این فشارها و تحریم‌ها بازنده اصلی، دونالد ترامپ بود که با شکست در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تلاشش برای به میز مذاکره کشاندن ایران ناکام ماند.
کرونا
ویروس کرونا با نام رسمی «کووید- 19» اواخر آذر 1398 در شهر «ووهان» چین مشاهده شد و در ادامه نیز به بیش از 200 کشور جهان سرایت کرده است. این ویروس پیامدهای بی‌شماری برای جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی و فرهنگی برجای گذاشته است. تا اوایل اسفندماه سال جاری(زمان نگارش این مطلب) بیش از یک میلیون و ششصد هزار نفر در ایران به این ویروس منحوس مبتلا و بیش از 60 هزار نفر در اثر ابتلای به کرونا جان خود را از دست داده‌اند. از هنگام شیوع ویروس کرونا در دنیا، بسیاری از شرکت‌های داروسازی، روند تحقیقات خود را بر روی این ویروس ناشناخته آغاز و تلاش کردند دارویی در جهت مقابله با آن تهیه کنند. جمهوری اسلامی ایران در 9 دی‌ماه 1399 از اولین واکسن کرونا تولیدی خود رونمایی کرد. دکتر نمکی وزیر بهداشت جمهوری اسلامی در حاشیه رونمایی از واکسن ایرانی کرونا و مرحله فاز انسانی تست واکسن بر روی داوطلبان گفت: «در تلاش هستیم که با کمک معاونت علمی و فن‌آوری، شرکت‌های دانش بنیان، انستیتو پاستور ایران، مؤسسه واکسن سازی رازی و بخش خصوصی، واکسن‌های جدید را تولید کنیم.» وی در ادامه افزود: «تاکنون پلتفرم‌های مختلفی را برای مقابله با کرونا طی کرده‌ایم که یکی از پلتفرم‌ها واکسنی بود که امروز (9 دی‌ماه) فاز انسانی آن انجام شد. همچنین پلتفرم دیگر در انستیتو رازی در حال انجام است و تست‌های حیوانی آن انجام شده و مجوز تست انسانی به زودی دریافت می‌کند.» دستاوردهای دو مؤسسه واکسن‌سازی انستیتو رازی و واکسن‌سازی رازی به خوبی توانایی جمهوری اسلامی ایران را در ساخت واکسن ویروس کرونا به اثبات رسانده است. در همین رابطه یک شبکه چینی پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران را در موضوع تولید واکسن کرونا شگفت‌انگیز خوانده و اعلام کرد ایران غیرممکن را ممکن کرده است.
در کنار موفقیت جمهوری اسلامی در ساخت واکسن یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها در دوران همه‌گیری کرونا که توسط مقام معظم رهبری مطرح شد بحث رزمایش کمک به نیازمندان تحت عنوان «کمک مؤمنانه» است. این موضوع نشان داد مردم در جمهوری اسلامی ایران برعکس سایر کشورها در برهه‌های حساس به جای غارت مغازه‌ها و احتکار، به ندای رهبر خود لبیک گفته و به یاری نیازمندان شتافته تا همگان بتوانند از این بحران عبور کنند.
در مجموع به طور کلی جمهوری اسلامی ایران تا به امروز عملکرد مناسبی را در مقابله و مهار ویروس کرونا نسبت به سایر کشورها داشته است. علی‌رغم این که بسیاری از کارشناسان زمستان سیاه با روزانه بیش از 1000 نفر فوتی در اثر کرونا را پیش‌بینی می‌کردند اما در سایه مجاهدت‌های کادر درمان و همراهی مردم فهیم ایران این میزان از 400 نفر فوتی در روز به زیر 100 نفر رسیده است. این آمار هرچند بازهم نگران کننده است اما شاهد کاهش چشمگیر میزان فوتی‌ها بوده‌ایم.

نویسنده: مسعود پورعلی

منبع: ماهنامه بصائر، چاپ معاونت سیاسی سازمان عقیدتی سیاسی آجا، شماره ۴۱۵

#تحولات ایران در سال 1399 |