احترام به شعور مخاطب؛ اصل اساسی انتشار کتاب

به گزارش گروه تحلیل تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، یکی از نکات مغفول واقع شده در تهیه و تدوین کتب از سوی برخی از ناشران کتاب، بحث مخاطبان و خوانندگان است. تجربه و دانش انتشارات موفق در تمامی ادوار در نظرگرفتن مخاطب و احترامی است که از طرف آنان به خوانندگان گذاشته شده است.
در شرایط امسال نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که بحث گرانی کاغذ به صورتی همه گیر شامل حال بازار به صورت کلی شده بود، بودند ناشرانی که توانستند همچنان خوب بفروشند. این ناشران البته در مقایسه با گذشته خود شاید درصدی کمتر فروختند اما در مقایسه با امروز ناشرانی دیگر، فروشی بیشتر و بهتر داشتند. ناشرانی که انگار گرانی هم نمی تواند بر ریزش مخاطبان و خوانندگان جدی و حرفه ای شان اثر گذارد.
نگاهی بر آثار تولید شده توسط این نوع از انتشارات، حاکی از نوعی تفاوت در بازار کتاب است. کتاب هایی که به نظر می رسد به لحاظ ظاهر و محتوایی یک پله بالاتر از دیگران قرار دارند.
شاید به عقیده برخی از صاحبان صنعت نشر و ناشران، مخاطب تفاوت در خیلی از زمینه ها را احساس نکند اما یکی از مهمترین علل موفقیت یک انتشارات همین در نظر گرفتن سلیقه و شعور مخاطب است. قطعا بررسی و مطالعه چرایی این موضوع و بهره گیری از شیوه این ناشران می تواند سهم موثری در بهبود وضعیت نشر و کتابخوانی داشته باشد.

**احترام به شعور مخاطب اصل اساسی
«ساق روانی» مدیر موسسه انتشاراتی به پژوهشگر ایرنا گفت: اگر بخواهیم وضعیت فروش امسال را با سال گذشته مقایسه کنیم، این مقایسه نمی تواند خیلی دقیق باشد چرا که تورم، افزایش قیمت کتاب ها و افزایش پنج برابری قیمت کاغذ باعث شده است که قیمت کتاب ها رشد فراوانی داشته باشد. به همین دلیل کتابی که سال گذشته قیمت روی جلدش 20 هزار تومان می شده است امسال شاید 48 هزار تومان قیمت می خورد؛ در نتیجه من اگر امسال یک کتاب بفروشیم باز از دو تا کتاب سال گذشته بیشتر فروخته ام؛ یعنی اگر تورم و افزایش قیمت به این شکل نباشد، آن زمان می شود مقایسه دقیقی نسبت به سال گذشته ارائه داد.
«ولی آنچه در کل می توانم بگویم این است که نسبت به سال گذشته، به لحاظ تعدادی کمتر فروخته ایم. بحران کاغذ باعث شده که نتوانیم عناوینی که مدنظر داشتیم و کار کرده ایم را کامل چاپ و باقی را تجدید نشر کنیم».
این ناشر در پاسخ به این سوال که دلیل موفقیت و شناخته شدن و فروش انتشاراتش در طی سال های گذشته چه چیزی بوده است، گفت: نشر ما در فلسفه و عرفان و علوم اجتماعی و زبان و ادبیات و رمان فعال است. مخاطبین ما هم در همه این حوزه ها هستند و دنبال کننده طیف متنوعی از کتاب های جدی فلسفه هایدگر و ویتگنشتاین و ارسطو تا مجموعه کتاب های پلیسی ای که منتشر می کنیم. ما به دنبال این هستیم که در هر زمینه ای که ورود می کنیم کیفیت کار خوب باشد. مخاطبینی جدی داریم چون ناشر هم به صورت جدی به دنبال این است که کتاب هایش هم از نظر ظاهر و هم از نظر کیفیت و محتوی دقت داشته باشد.
«آن چیزی که در این انتشارات همیشه مورد توجه ما بوده است این است که به شعور و سلیقه مخاطب احترام بگذاریم و کیفیت کتاب را مد نظر داشته باشیم یعنی هم کتاب خوب منتشر کنیم و هم خوب کتاب را منتشر کنیم. این که کتاب ها اگر ترجمه است، مترجم خوبی داشته باشد و اگر تالیف هست، تالیفاتی جان دار باشند. کماینکه که خیلی از کتاب های ما جایزه کتاب سال و کتاب فصل را گرفته اند. به همین دلیل تنها چیزی که مد نظر ما است احترام گذاشتن به دانش و فهم خواننده است. شاید دلیل پرشمار بودن مخاطبان ما این است که آنها متوجه این تلاش ما شده اند. و تشخیص داده اند که تلاش ما بر چه مبنایی است».
وی در توضیح منظورش از خوب کتاب منتشر کردن، گفت: منظور از خوب منتشر کردن کتاب، این است که طراحی زیبا باشد، جلد جذاب و مطلوب باشد؛ صرف خوب بودن محتوای کتاب کافی نیست و کیفیت ترجمه و ویرایش اهمیت دارد تا این که متن مطلوب باشد.
وی در انتها در تشریح علت دست گذاشتن روی یک سری کارهای کلاسیک تری چون کتاب های «آگاتا کریسی» یا «آرتور کانن دویل» برای انتشار را علاوه بر شناخته شده بودن در تمام دنیا، سهولت انتشار به دلیل نداشتن محتواهایی حاوی روابط جنسی و خشونت بی پرده ای عنوان کرد که در کارهای جدید و سالهای اخیر بیشتر رواج یافته و کار را برای انتشارات فارسی زبان دشوار و بعضا غیرممکن ساخته است.

**نباید مخاطب را دست کم گرفت
طاهری مولف و مترجم در حوزه سینما نیز ضمن انتقاد از هجمه ورود افراد با زمینه های مختلف دانش و تخصص به حیطه ترجمه آثار سینمایی بیان داشت: بازار ترجمه در حوزه سینما خیلی بهم ریخته است و بعد از آن شاید فلسفه و ادبیات این گونه باشد. یک مشکل بزرگ این است که به محض این که افراد دو ترم زبان می خوانند، فکر می کنند که مترجم هستند چون سینما و فیلم حیطه عام تری هستند که خیلی با ادبیات فرق دارند و با دانش کمتر ممکن می شوند؛ یعنی شما با دو ترم زبان خواندن نمی توانید اثر ادبی ترجمه کنید ولی فیلم رسانه ای در دسترس تر و در اختیار بسیاری از افراد هست؛ به واسطه همین در دسترس بودن، افراد علاقه بیشتری دارند تا شروع به ترجمه در حوزه سینما کنند و اولین کارهایشان را در این زمینه انجام دهند.
«حتی گاهی متن هایی را داریم که اصطلاح های ساده را که با دیکشنری می توان معنی آن را پیدا کرد، اشتباه ترجمه کرده اند. به نظرم این قضیه در ایران بسیار به یک هیجان دامن زده است که خیلی ها به سمت ترجمه آثار سینمایی رفته اند. سینما در ایران حوزه نخبه ای نیست؛ ادبیات هم همینطور است اما سینما خیلی بیشتر به این صورت است. سینما به نظرم رسانه ای بسیار در دسترس است که درب آن بسیار بیشتر از سایر حوزه ها به روی همه باز است و ترجمه های غلط و مغلوط در این حوزه بیشتر است».
وی افزود: ما مخاطبان خودمان را پیدا کرده ایم تعدادشان خیلی زیاد نیست ولی می دانیم که هستند و کارها را می خوانند. اولش اینگونه نبود و رفته رفته به اینجا رسیدیم. برخلاف این که به نظر می رسد بیشتر کسانی که سینما را دنبال می کنند، علاقه مند به سینمای بدنه (هالیوود و سینمای تجاری) هستند اما اینگونه نیست؛ به خصوص نسل جوانتر نسلی بسیار باهوشند و می دانند دنبال چه هستند. اتفاقا بیشتر مخاطبان ما در خارج از تهران و در شهرستان ها و حتی شهرستانهای بسیار کوچکی هستند که شاید خیلی به اطلاعات خاصی دسترسی ندارند. با این وجود اما بسیار مطلع و آگاه هستند. و یکی از دلایل موفقت ما همین در نظر گرفتن مخاطبانمان بوده است.
«طیف مخاطبان ما خیلی گسترده هستند و از آدم هایی بدون کوچکترین تحصیلاتی به صورت عام تا دانشجویان و هنرجویان دانشکده های سینمایی را در بر می گیرد؛ دانشجویانی که بعضا بسیار از نظام آموزشی دلزده هستند و علایقشان را در جایی دیگر جستجو می کنند. ما خیلی وقت ها که داریم کار می کنیم و تالیف و ترجمه انجام می دهیم، شاید فکر کنیم بیشتر از مردمی که قرار است اثر را بخوانند دانش داریم درصورتی که اصلا اینگونه نیست و اصلا نباید مخاطب را دست کم گرفت».
پژوهشم**9480**1552