دانش ما از زمین لرزه قدیمی و ناچیز است

به گزارش روز شنبه ایرنا از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بهروز عمرانی که در «دومین همایش تخصصی توانمندسازی میراث معماری و شهری در برابر زلزله» سخن می گفت، افزود: ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی، شرایط اقلیمی و وضعیت زمین شناختی از جمله کشورهای حادثه خیز جهان محسوب می شود و از لحاظ جغرافیایی در منطقه ای واقع شده که صفحه‌های تکتونیک به همدیگر برخورد و باعث ایجاد تغییراتی در پوسته زمین می شود.
وی گفت: گرچه فلات ایران با داشتن توالی بسیار طولانی استقرارهای انسانی و بیش از صدها هزار اثر باستانی قابلیت بالقوه زیادی برای مطالعات دیرین لرزه شناسی دارد اما متاسفانه دانش ما در زمینه زلزله‌های قدیمی بسیار ناچیز است.
عمرانی خاطرنشان ساخت: شاید یکی از دلایل این امر نبود توجه کافی به مبحث زلزله به هنگام فعالیت‌های باستان شناختی و عملیات پیگردی در مرمت بناهای تاریخی باشد.
وی با بیان اینکه به نظر می رسد بخش اعظم سکونتگاه‌های ما در جوار گسل‌ها تشکیل شده اند، افزود: به عنوان مثال یکی از گسل‌های اصلی زاگرس در منطقه بین دینور و نهاوند وجود دارد که محوطه‌های گودین و گیان در این گسل واقع شده اند، در گودین 3 - 2 (در حدود 1600 ـ 1650 ق.م) تمامی استحکامات و بناهای مسکونی با کف سنگ فرش و حیاط به طور ناگهانی ویران شده اند.
وی تصریح کرد: شمار فراوان گورها و نبود آشکار استقرارهای بعدی نشان از تغییرات سیاسی ـ اقتصادی دارد که پس از زمین لرزه مورد بحث قرار گرفت.
عمرانی، از دیگر کانون‌های زلزله خیز منطقه زاگرس را شهر حلوان قدیم (سرپل ذهاب امروزی) عنوان کرد که در سده چهارم و ششم هجری قمری زلزله‌های ویران گر در آن اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه شهر حلوان در حاشیه شهر کنونی سرپل ذهاب واقع است افزود: در زلزله سال گذشته کمترین آسیب به شهر سرپل ذهاب وارد آمد اما تقریبا تمام واحدهای ساختمانی مسکن مهر ویران شد و بیشتر تلفات انسانی در این واحدهای مسکونی رخ داد.
عمرانی تصریح کرد: متاسفانه مسئولان از این تجربه تاریخی درس نگرفته اند و مجددا در همین محدوده تخریب شده در حال بازسازی و احداث واحدهای مسکونی جدید هستند.
وی گفت: در طول تاریخ بیش از یک هزار ساله شهر تبریز، علیرغم افزایش سطوح جمعیتی تمایلی به همجواری با گسل فعال شمال تبریز نداشته اند و زلزله های مکرر سال های 3، 5 و 7 هجری به مردم این شهر در خصوص پرهیز ساخت و ساز در جوار این گسل فعال آموخته بود.
عمرانی گفت: اما غفلت از اصول مهندسی بومی و نیز تمرکز بخش اعظم ساخت و ساز و صرف سرمایه ملی در جوار این گسل اکنون باز در حال شکل گیری بوده و این در حالی است که فعالیت مجدد گسل یاد شده نیز دور از انتظار نیست.
سرپرست پژوهشگاه با بیان اینکه بناها و بافت تاریخی نکته‌هایی بسیاری برای بازگویی دارند گفت: در بررسی پس از زلزله ماسوله مشخص شد که کنج ساختمان‌ها با استفاده از چوب کام و زبانه پوشانده شده بود و اتفاقا پس از زلزله گوشه‌ها و ساختمان ها سالم باقی مانده بودند.
وی گفت: در تبریز نیز در طول تاریخ به تجربه با ترفندهای متعدد از جمله سبک سازی و کاربرد کلاف‌های چوبی به ایستایی بنا مبادرت ورزیده و کماکان علیرغم زلزله‌های سهمگین به حیات خود از یک سو و تداوم حیات اقتصاد فلات ایران به جهت واقع شدن در مسیر جاده ابریشم از سوی دیگر پرداختند.
وی ابراز امیدواری کرد: در جریان دومین همایش تخصصی توانمندسازی بناها و شهرها در برابر زلزله علاوه بر کاربرد شیوه های مرمتی و بهسازی لرزه ای به موضوع رفتار تاریخی هوشمندانه ساکنان فلات ایران، چرایی افول و سقوط سکونت گاه ها و درس آموزی از این تجارب اهتمام لازم شده است.
فراهنگ**3377**3009