همه چیز درباره وضعیت مبهم سهام عدالت/ با سود سهام عدالت چند سنگک می شود خرید؟!

آبان ماه سال ۱۳۸۵ بود كه محمود احمدی‌نژاد واگذاری نوعي سهام به نام سهام عدالت را به مردم با هدف «کاهش فقر» اعلام کرد. وي واگذاری اين سهام را تحولی بزرگ می‌دانست که مبنای آن توزیع عادلانه ثروت دولت بین اقشار مختلف جامعه بود. سهام عدالت نوعی یارانه است که طبق نظر دولت نهم و دهم، از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار می‌شود. 

دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرده بود. بنا بر طرح سهام عدالت، بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین به قشرهای کم‌درآمدتر فروخته می‌شود. آیین‌نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام‌عدالت در تاریخ ۹ بهمن ۸۴ و پس از اصلاح متن اولیه که خود در ۲۳ آبان ۸۴ مصوب هیات وزیران شده بود، به تصویب این هیات رسید. تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در همین روز بر عزم راسخ دولت احمدي‌نژاد در عملی ساختن این پروژه صحه گذاشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال ۱۳۸۵ در چهار استان به تعدادی از مشمولان اين طرح اعطا شد. در مرحله اول واگذاری، سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان اين طرح داده شد. ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه‌های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت گردد.

صدای صاحبان سهام عدالت درآمد

حالا بعد از گذشت ده سال از اجراي اين طرح ولي هنوز هم وضعيت اين سهام واضح و روشن نيست و حتي برخي از دارندگان اين سهام نيز كه همان زمان براي دريافت آن اقدام كرده بودند، در مورد وضعيت سهام خود سردر گم هستند. «بالاخره نفهمیدیم، پول بدهیم به دولت، یا پول بگیریم از دولت!» اين جمله‌اي است كه برخي دارندگان سهام عدالت بعد از مراجعه به سامانه سازمان خصوصي سازي كشور و مشاهده صورتحساب سهام عدالت خود مي‌گويند. دولت در این صورتحساب به دارنده سهام عدالت اعلام کرده که «اکنون شما به‌مبلغ 532 هزار تومان دارایی دارید که ارزش واقعی آن به‌مراتب بالاتر است، در صورت تمایل می‌توانید با پرداخت 468 هزار تومان مالک کل سهام تخصیص‌یافته شوید. به این منظور کلید صدور قبض را فشاد دهید». 

این همان نکته‌ایست که ماجرا را بيش از پيش مبهم مي‌كند. در اين جمله بدون آنکه واقعا نیازی به پرداخت 468 هزار تومان در این مرحله باشد، از مردم خواسته در صورت تمایل به داشتن کل سهام قبض را پرداخت کنند؛ در حالی که باید تاکید می‌شد، «پرداخت این مبلغ اجباری نیست». 49 میلیون نفر مشمول سهام عدالت در کشور وجود دارند و اگر نصف دارندگان سهام عدالت با اين تفكر كه پرداخت اين مبلغ اجباري است، نسبت به پرداخت قبض و واریز 468هزارتومان باقی‌مانده اقدام کنند، رقمي حدود 12 هزار میلیارد تومان مي‌شود.

اختلاف دولت و مجلس راجع به سود سهام
وضعيت سهام عدالت و سود حاصل از آن براي هرشخص به ‌گونه‌اي است كه با وجود اينكه ۱۰ سال است دولت‌ها وعده می‌دهند کام اقشار کم‌درآمد جامعه را با سهام عدالت شیرین می‌کنند، اختلاف بین دولت و مجلس درباره سود این سهام تنها به اندازه مبلغ سه نان‌سنگک ختم می‌شود. سه‌شنبه هفته پیش بود که مراسم رونمایی از سامانه سهام عدالت با حضور معاون اول ريیس جمهور، وزیر امور اقتصادی و دارایی، ريیس سازمان خصوصی‌سازی، ريیس‌کمیسیون اقتصادی مجلس و مسئولان دیگر در سالن اجلاس سران برگزار شد. در آن مراسم اعلام شد که سهام‌داران عدالت می‌توانند از طریق سامانه این سهام به صورتحساب خود دسترسی داشته باشند. در آن صورتحساب مشخص شده است که ۵۳۲هزارتومان سود از ۶۰شرکت سرمایه‌پذیرگرفته شده و توسط سازمان خصوصی‌سازی به خزانه دولت واریز شده‌است و مردم می‌توانند این مبلغ را تا سقف یک میلیون تومان پر کنند. عده‌ای از مشمولان سهام عدالت که نه از سهام سر در می‌آورند و نه از صحبت‌های مسئولان، بعد از گذشت ۱۰ سال هاج و واج مانده‌اندکه حالا بعد از گذشت این مدت یک صورتحساب که ارزش نقدی ندارد، به چه دردشان می‌خورد. 

در این میان عده‌ای از اقشار کم‌درآمد جامعه که مشمول سهام عدالت نشدند از این و آن می‌پرسند که سهام عدالت چیست؟ عده‌ای وقتی می‌بینند قرار است بعد از ۱۰ سال وعده دولت‌ها، به جای آنکه سود سهام عدالت کام‌شان را شیرین کند، باید مبلغی هم به حساب خزانه بریزند و بعد ببینند چه اتفاقی در آینده رخ خواهد داد، صدچندان تعجب‌می‌کنند. در این میان بین دولت و مجلس درباره‌ سود سهام عدالت اختلاف وجود دارد. آن‌طور که سازمان خصوصی‌سازی پیش‌بینی و اعلام کرده این سهام سالانه حدود ۹۰هزارتومان برای مشمولانش سود به همراه دارد. 

این در حالی است که ريیس کمیسیون اقتصادی مجلس چند روز پيش در نطق میان دستورش برای چندمین بار از پشت تریبون مجلس اعلام کرد این رقم نه ۹۰ هزار تومان بلکه تنها ۳۶ هزار تومان در سال است. وی گفت که «اگر این ۳۶ هزار تومان سود سالانه را بر ۱۲ تقسیم کنیم، مبلغ آن معادل ۳۰۰۰ تومان و برابر خرید دو نان سنگک می‌شود». در عین حال اگر فرض را بر همان ۹۰هزار تومان بگذاریم، سود ماهانه این سهام ۷۵۰۰ تومان می‌شود که این مبلغ معادل خرید پنج نان‌سنگک است. 

بارها از تریبون‌های مختلف بین مقامات سازمان خصوصی‌سازی و مجلس بابت تفاوت دو نان سنگک و پنج نان سنگک، کشمکش‌هایی لفظی پیش آمده و شاید خیلی‌ها ندانند این صحبت‌ها تنها برسر اختلاف مبلغی معادل با خرید سه نان سنگک است. مبلغی که افراد کم‌درآمد جامعه ۱۰ سال منتظر برآورده شدنش بودند. آن‌طورکه تاکنون مشخص شده قرار است در جلسه‌ای قبل از پایان سال ۱۳۹۵ این موضوع در کمیسیون اقتصادی مجلس مورد بحث و بررسی قرارگیرد و جزيیات بیشتری در این مورد مشخص شود. در آن جلسه، علی طیب‌نیا – وزیر امور اقتصادی و دارایی‌ و پوری‌حسینی – ريیس سازمان خصوصی‌سازی، به مجلس خواهند رفت و در نهایت باید دید که این جلسه با چه نتیجه‌ای روبه‌رو خواهد شد.

کلاه‌برداری به شیوه سهام عدالت!
حال در اين شرايط و با توجه به اينكه وضعيت سهام عدالت يك وضعيت مبهم است، عده‌اي در اين ميان به دنبال سودجويي و كسب درآمد از اين طريق هستند. در همين باره مشاور رییس سازمان خصوصی سازی اعلام كرده بود: طی چند روز گذشته افرادی مدعی شده‌اند که می توانند با گرفتن مبلغی برای مردم، سهام عدالت ثبت‌نام کنند. مردم به هیچ عنوان به اطلاعیه‌های اینچنینی توجه نکنند و هر اطلاعاتی که راجع به سهام عدالت می خوانند را از طریق سایت wwwsamanese.ir به دست آورند یا با شماره تلفن ۸۳۳۳۸ که مختص پاسخ گویی به مردم درباره سهام عدالت است، تماس بگیرند.جالب اينجاست كه پروژه‌اي كه در ابتداي اجراي آن اين همه سروصدا به پا شد و شايد بتوان‌گفت عده‌اي را اميدوار كرده بود كه به‌گونه‌اي ممكن است فقر و فلاكت در جامعه كنترل شود، بيشتر به يك سراب و خيال واهي مي‌ماند. سوالي كه در اين ميان پيش مي‌آيد، اين است كه ماهيت اين سهام عدالت چيست؟ آيا سود 36هزارتوماني و يا حتي 90 هزار توماني در طول يك سال مي‌تواند در راستاي از ميان برداشتن فقر در جامعه و توزيع عادلانه ثروت حركت كند؟ ثبت‌نام‌كنندگان اين سهام بايد بعد از ده سال دل به چه چيزي خوش كنند؟ به پرداخت 468 هزار تومان براي اينكه سهم 500هزارتوماني را به نام خود كنند؟ در طول اين 10سال مگر اين سهم به نام چه كسي بوده است كه در حال حاضر بايد با پرداخت مبلغي به نام دارنده آن شود؟ اميدواريم تا قبل از پايان سال 95 وضعيت اين سهام تا حدي روشن شود.