مناطق حفاظت شده لرستان پناهگاه 25 درصد تنوع زیستی ایران

به گزارش ایرنا اختلاف ارتفاع ، تنوع اقلیمی وآب و هوایی، طبیعت بکر وکوه های سر به فلک کشیده ، رودخانه ها ،آبشارها ،چشمه های خروشان و تالاب های غنی همگی ظرفیت های خدادادی برای سرزمین بکر لرستان هستند که مامن و زیستگاهی مناسب برای تونع زیستی گیاهی و جانوری این استان فراهم کرده اند.

**منطقه حفاظت شده اشترانکوه
این منطقه با وسعت بیش از 106 هزار هکتار در سال 1349 منطقه حفاظت شده اعلام شده است.
اشترانکوه از تنوع زیستی گیاهی و جانوری بسیار بالایی برخوردار است به طوری که تاکنون 600 گونه گیاهی و 274 گونه جانوری دراین منطقه شناسایی شده‌اند که از 600 گونه گیاهی شناسایی شده در منطقه حفاظت شده استرانکوه 68 گونه آن انحصاری منطقه است.
پوشش گیاهی منطقه شامل گونه‌های بلوط ایرانی، ارس بادام کوهی، گلابی وحشی، زالزالک، گون، درمنه، بومادران، آویشن، سریش ایرانی، لاله واژگون، کما، کلاه میرحسن، پونه اشترانکوهی، میخک اشترانکوهی، محلب، شیرخشت لرستانی، موسیر، پیچک، فرفیون کپه‌ای است.
مهمترین جانداران این منطقه قوچ و میش، بز پازن، خرس قهوه‌ایی، پلنگ ایرانی، گربه وحشی، کفتار، روباه معمولی، گرگ، کبک دری، کبک، عقاب طلایی، دلیجه، بحری، شاهین، چکاوک، سهره،ی طلایی، سهره‌ی پیشانی سرخ، سهره‌ی نوک بزرگ، چلچله دمگاه سفید، سار صورتی، سار، خوتکا، لک‌لک سفید، جی جاق، بزمجه بیابانی، لاک‌پشت مهمیزدار است.
همچنین گونه های آگامی صخره‌ای فلش درشت ، کور مار، افعی شاخ‌دار، سوسمار مار چشم، لاسرتا، اسکینگ در این منطقه وجود دارد.

***منطقه حافظت شده سفیدکوه خرم‌آباد
این منطقه با مساحتی برابر با 69 هزار و 500 هکتار ابتدا در سال 1347 به عنوان شکار و تیراندازی ممنوع تحت حفاظت قرار گرفت و بعد در سال 1369 به منطقه حفاظت شده ارتقا یافت.
سفیدکوه با داشتن وضعیت توپوگرافی خاص و رودخانه‌های پرآب نظیر کریه و کشکان یکی از زیستگاه‌های با ارزش جانوران در غرب ایران محسوب می‌شود.
272 گونه گیاهی و 138 گونه جانوری در این منطقه شناسایی شده‌اند از جمله گیاهان سفید کوه می‌توان به بلوط ایرانی، بلوط دارمازو، پسته وحشی، محلب، گیلاس وحشی، شیرخشت لرستانی، زیتون، زالزالک، بادام کوهی، آلوچه، نسترن وحشی، بومادران، کلاه میرحسین7 فرفیون زگیل‌دار، گوش بره طناز، سریش ایرانی، لاله واژگون، گنگر صحرایی، خاکسیر، نیلوفر، مریم گلی و انواع گون‌ها اشاره نمود.
سنجاب ایرانی، بز و پازن، خرس قهوه‌ای، پلنگ ایرانی7 گربه وحشی، رودک، کبک دری، تیهو، کبک، بلدرچین، کرکس کوچک، شاهین، یلوه جنایی، کرکس، عقاب طلایی، مار قیطانی، تیرمار خراسانی، گرزه مار، مار فلس درشت، جکوی مدیترانه‌ای، لاک‌پشت‌های برکه‌ای و مهمیزدار، تنوع زیستی بسیار بالا، چشم‌اندازهای زیبایی از جنگل و مراتع کوهستانی، رودهای پرآب، آبشارهای فراوان و راه‌های دسترسی مناسب، زمینه فعالیت‌های علمی، پژوهشی و گردشگری را در منطقه فراهم نموده است.

**اثر طبیعی ملی غار ماهی کور
دو نمونه نادر و منحصر به فرد از ماهیان کور غار، در استان لرستان وجود دارد، که مشابه آنها در هیچ نقطه دیگری از دنیا دیده نشده است.
این نوع ماهی‌ها به دلیل این که در آب‌های زیرزمینی و در تاریکی غارها زندگی می‌کنند به ماهی کور غار معروف هستند.
زیستگاه این دو نوع ماهی در یک غار یا حفره آبی، واقع در زیر کوه چیلنگ در شمال غربی روستای لون، از توابع بخش پاپی در شهرستان خرم‌آباد قرار دارد.
گونه اول ماهی کور غار، با نام علمی iranocypris typhlops از خانواده کپور ماهیان است. این گونه که چهار تا پنج سانتی متر طول دارد دارای دو جفت سبیلک است که یک جفت آن روی لب بالا و جفت دیگر در گوشه دهان قرار دارد.
سر این ماهی تا حدودی پهن است و هیچ اثر خارجی از چشم در آن دیده نمی‌شود.
از سال 1990 به عنوان گونه در معرض گونه آسیب در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از گونه‌ها قرار گرفته است.
گونه دوم ماهی کور غار، با نام علمی paracobits smithi از خانواده سگ ماهیان است که این نوع ماهی علاوه بر این که از داشتن چشم محروم است، رنگدانه و فلس هم ندارد.
سگ ماهی کور ایران از سال 1996 در لیست قرمز گونه‌های در معرض خطر قرار گرفته است.
این نوع ماهی توسط زیست شناسی انگلیسی آنتوان اسمیت کشف و در موزه تاریخ طبیعی انگلستان به نام خود وی ثبت شد.

***منطقه شکار و صید ممنوع قالی کوه الیگودرز
منطقه شکار و صید ممنوع قالی کوه الیگودرز با وسعت 114 هزار و 654 هکتار در سال 1385 به عنوان منطقه شکار و صید ممنوع اعلام شد.
این منطقه از نظر تقسیمات پوشش گیاهی جزء منطقه رویشی زاگرس است ک پوشش گیاهی منطقه شامل گونه‌های بلوط ایرانی، ارس، کیکم، زالزالک، گلابی وحشی، بنه (پسته وحشی) انجیر وحشی، نسترن وحشی، تمشک، شنگ، گون، لاله واژگون، لاله ایرانی و ... است.
کل (پازن کوهی)، بز، خوک وحشی، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کفتار، گرگ، روباه معمولی، خرگوش، تشی، گربه وحشی، دلیجه، کلاغ نوک سرخ، کرکس، سارگپه پا بلند، عقاب طلایی، شاهین، بالابان، کبوتر چاهی، انواع سهره‌ها، شاه بوف، کبک، تیهو، کبوتر جنگلی، قمری، چرخ ریسک بزرگ، سنگ چشم خاکستری، کمر کلی، کمر کلی کوچک، چکاوک مهمترین گونه های جانوری این منطقه هستند.

**منطقه شکار و صید ممنوع تالاب‌های پلدختر
این تالاب‌ها با وسعت 18 هزار و144 هکتار در 6 الی 15 کیلومتری جنوب غربی پلدختر در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده‌اند.
این منطقه دارای 11 تالاب می‌باشد که در گویش محلی گوری نامیده می شوند.
با توجه به قرار داشتن پلدختر در مجاورت استان خوزستان و دارا بودن زمستان‌های معتدل، یکی از مناطق زیبای لرستان و محلی مناسب برای استراحت و زمستان گذارانی پرندگان مهاجر و یگر جانوران وحشی به شمار می‌آید.
در اواخر پائیر و فصل زمستان پرندگانی چون مرغابی، غاز خاکستری، چنگر، سرسبز، اردک سر سیاه، اردک سر حنایی، انواع آبچلیک، تنجه، آنقوت، اردک نوک پهن، خوتکا و دیدومک به این منطقه مخاجرت می‌کنند.
پرندگان بومی منطقه شامل بلبل خرما، کبک، تیهو، سار، سهر طلایی، سنقر تالابی، عقاب طلایی، عقاب صحرایی، سار گپه معمولی هستند.
جانوران بومی تالاب‌های پلدختر خزندگانی چون مار و مارمولک، لاک پشت، قورباغه و ماهی کپور، ماهی سیاه، ماهی کامبوزیا، ماهی آمور، فیتوفاک، زردک و از پستانداران گرگ، خرگوش، روباه معمولی، شغال، و گراز به شمار می روند.
پوشش گیاهی منطقه سرخس آبی، جلبک سبزاسپرس، شقایق، برموس، یونجه، بهارک، قاصدک و ... می‌باشد.

***زیستگاه سمندر لرستانی
سمندر لرستانی به عنوان یکی از گونه‌های اندمیک ایران معرفی می شود که پراکنش آن در ایران تنها منحضر به مناطق محدودی در استان لرستان و خوزستان است.
سمندر کوهستانی لرستان یک از زیباترین گونه‌های سمند بوده که به طول 14 سانتیمتر و جزء خزانه ژنتیکی با ارزش فون دوزیستان ایران می‌باشد.
زیستگاه‌های این گونه به تازی در حال شناسایی است و با توجه به این که این گونه تنها در این ناحیه از جهان یافت می شود بنابراین دارای اهمیت فوق العاده ملی و بین المللی است.
سمندر کوهستانی لرستان نخستین بار در سال 1938 توسط kaiser از شمال شهبازان لرستان دیده شد.
این گونه به عنوان یک گونه بومی، منحصرا درمرزهای جنوبی استان لرستان در بخش پاپی و شمال استان خوزستان زندگی می کند اما متاسفانه نوع زندگی و زیستگاه آنها باعث شده تا در معرض آسیب تهدیدات مختلف به خصوص انواع آلودگی در زیستگاه‌های آبی باشند.
از طرفی سهولت دسترسی به این موجودات بی آزار و زیبا سبب دستکاری در جمعیت‌‌های طبیعی این گونه توسط گردشگران، علاقمندان و افراد محلی ناآگاه شده که درسال های اخیر اقدامات قابل توجهی در راستای حراست از این گونه اندمیک و منحصر به فرد انجام شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان می گوید: استان لرستان با وسعت یک وهفت دهم درصد مساحت کشور دارای تنوع زیستی بسیار بالایی است به طوریکه 25 درصد تنوع زیستی کشور شامل 368 گونه جانوری و یک هزار و 700 گونه گیاهی در این استان شناسایی شده است.
مهرداد فتحی بیرانوند با بیان پنج گونه جانوری شامل وزغ لرستانی ،سمندر لرستانی و سه گونه ماهی کور غار به عنوان گونه های جانوری اندمیک در این استان شناسایی شده اند، اضافه کرد: همچنین 70 گونه گیاهی اندمیک نیز در استان شناسایی شده است.
به گفته وی در استان لرستان به دلیل تنوع آب و هوایی ، تنوع اقلیمی و تنوع زیستی ظرفیت ایجاد پارک ملی وجود دارد.
فتحی بیرانوند اضافه کرد : با توجه به استانداردهای بین المللی 10 درصد هر سرزمینی باید تحت پوشش مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست قرار گیرد که به دلیل کم کاریهای سالیان گذشته تاکنون این امر در لرستان محقق نشده است.
وی اظهار کرد: در حال حاضر پرونده تالاب های پلدختر با وسعت 23 هزار هکتار ،منطقه سمند 2 با وسعت 24 هزار هکتار ،80 پهلو با 18 هزار هکتارو منطقه شکار وصید ممنوع قالی کوه با 130 هزار هکتار و چهار شاخ نورآباد و گرین الشتر آماده ارائه به شورای عالی محیط زیست است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان همچنین بیان کرد : در صورت تصویب این مناطق در شورای عالی محیط زیست ، وسعت مناطق تحت مدیریت لرستان بیش از حد استاندارد خواهد بود.
به گفته وی در حال حاضر پیگیری تصویب این مناطق در دستور کار قرار دارد و در دفترهای مربوطه سازمان حفاظت محیط زیست مطرح شده است.
فتحی بیرانوند ادامه داد :با افزایش مناطق حفاظت شده گام بلندی در راستای حفظ و حراست از تنوع زیستی استان برداشته خواهد شد.

** 16 پاسگاه محیط بانی در سطح مناطق حفاظت شده این استان وجود دارد
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان افزود: با توجه به تشکیلات مناطق چهارگانه محیط زیستی و ارتقا سطح حفاظت مناطق ، دولت تدبیر و امید توجه ویژه ای به راه اندازی پاسگاه های محیط بانی حفظ و حراست گونه های گیاهی و جانوری در این مناطق داشته است.
وی با بیان این که در سه سال گذشته 6 پاسگاه محیط بانی در این استان ساخته شده است ، اضافه کرد: در حال حاضر یک پاسگاه محیط بانی توسط خیرین در شهرستان دوره چگنی در حال احداث است.
به گفته وی سه پاسگاه محیط بانی نیز برای تالاب های تنوردر و بیشه دالان جانمایی شده است.
وی ادامه داد : در حال حاضر نیز برنامه ریزی برای ساخت پاسگاههای محیط بانی منطقه حفاظت شده خرم آباد ،یافته ،تالاب های پلدختر ،پناهگاه حیات وحش سفیدکوه ،شول آباد و بیشه دالان در دست اقدام است.

** 723 متخلف زیست محیطی در لرستان دستگیر شده است
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون برای حفاظت از گونه های جانوری، 723 متخلف زیست محیطی در این استان دستگیر شده است.
فتحی بیرانوند با بیان این که در این ارتباط 548 پرونده تخلفاتی در این استان تشکیل شده ، اظهار کرد : متخلفین از سه میلیارد و 159 میلیون و 900 هزار ریال خسارت به محیط زیست استان تاکنون 901 میلیون و 750 هزار ریال وصول شده است.
به گفته وی در راستای حفظ و حراست از محیط زیست لرستان از ابتدای سال جاری تاکنون 11 قبضه اسلحه غیر مجاز و 87 قبضه اسلحه مجاز و یک قبضه اسلحه جنگی در سطح این استان کشف و ضبط شده است.

** کمبود محیط بان درمناطق حفاظت شده لرستان
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان می گوید: با توجه به طبیعت بکر و مستعد لرستان و تنوع آب و هوایی در این استان زندگی گیاهی و جانوری قابل توجهی وجود دارد.
نبی الله قائد رحمت با اشاره با اینکه در حال حاضر در سطح استان تنها 107 محیط بان فعالیت می کنند، افزود: در میانگین جهانی به ازای هر یک هزار هکتار یک میحط بان باید فعالیت کند در حالی که در لرستان به ازای هر چهار هزار هکتار یک محیط بان وجود دارد.
وی اضافه کرد: در راستای رفع این مشکل و دستیابی به استاندارد جهانی در سطح استان اقدامات لازم انجام شده و در صورت تامین اعتبار و استخدام نیرو مشکل کمبود محیط بان استان برطرف خواهد شد.
قائدرحمت همچنین گفت: در سال های اخیر یکی از رویکردهای سازمان حفاظت محیط زیست بالا بردن ضریب مناطق تحت حفاظت است که این امر مستلزم حضور امکانات و نیروی انسانی می باشد.
وی افزود : با توجه به میانگین جهانی هر محیط بان باید از پنج هزارهکتارحفاظت کند که این میانگین در لرستان به 10 هزار هکتار رسیده است که با استاندارد جهانی فاصله زیادی دارد.
وی اظهار کرد: باتوجه به صعب العبور بودن مناطق استان لرستان میانگین حراست از هر سه هزار هکتار یک محیط بان می خواهد و در این استان 400 محیط بان مطابق استانداردهای جهانی کمبود وجود دارد.
7274/6060
خبرنگار:مریم نریمانی**انتشاردهنده: محمد علیدوستی