لزوم توسعه ارتباط تئاتر با دیگر هنرها/ تئاتر؛ جهانی بر مبنای گفت‌وگو می‌سازد

به گزارش خبرنگار ایلنا، علی مرادخانی (معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) تئاتر را صحنه زندگی خواند و گفت: سینما در بیان اغراق دارد و تلویزیون تحقیر می‌کند، اما تئاتر صحنه واقعی زندگی است. از این منظر باید ارتباط تئاتر با دیگر هنرها را به واسطه هنرهای مختلف توسعه داد.

او یکی از راهکارهای مهم در تئاتر را در زمینه دیپلماسی فرهنگی و اقتصاد هنر گفتگوهای متقابل خواند و گفت: ما می‌توانیم با جوامعی که دیالوگ کمتری با آنها داریم از طریق تئاتر صحبت کنیم. از مرکز هنرهای نمایشی برای برنامه‌ریزی این نشست تشکر می‌کنم. با برگزاری چنین برنامه‌هایی می‌توانیم به شناختی اساسی از تئاتر کشورهای منطقه خودمان دست یابیم. امیدوارم در آینده در این رابطه فعالیت‌های مناسبی داشته باشیم و بازهم این‌گونه برنامه‌ها ادامه یابد.

مرادخانی با بیان اینکه تئاتر واقعیات زندگی را مطرح می‌کند، گفت: تئاتر در بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها، دانشگاه‌ها و سایر شئون زندگی وجود دارد و تاثیرگذار است و از لحاظ شناخته و معرفتی به داد مردم می‌رسد.

او با تاکید بر اینکه تئاتر هنری است که در میان هنرهای دیگر رخ می‌نماید، گفت: شکل‌دهی یک مرکز بین‌المللی برای تبادل آثار ممتاز هنری بسیار مؤثر است.

مهدی شفیعی (مدیرکل هنرهای نمایشی) نیز در این نشست گفت: این حضور و کوشش نشانه مهمی از اهتمام کشورهای حاضر جهت پیمودن راهی فرهنگی برای ارتباطی موثر و بهره گرفتن از توان و قدرت هنر در ساختن دنیایی بهتر است. زیر چتر هنر و با امکانات بی‌نظیر موجود دنیای گرانقدر تئاتر امکان سخن گفتن درباره ارزش‌های انسان ساز و بهبود بخشیدن به دنیای امروز و فردا فراهم می‌شود. امروزه و در شرایط پرمخاطره جهان و منطقه و آلوده شدن جهان با هراس جنگ و کشتار منطق هنر باید دربرابر خشونت و فقدان احساس و عقلانیت بایستد. روشن است که گفتگو در چارچوب روابط فرهنگی همواره بهترین امکان برای نزدیک کردن ملت‌ها و حل و فصل مسائلی است که تفاوت‌ها و تناقض‌های ناشی از منافع، روابط و رفتار انسانی پدید می‌آورد. مرزهای سیاسی محدوده‌های معینی هستند که جداسازی کشورها را در نقشه‌ی جهان ممکن و عرصه‌های تأمین منافع اقتصادی و سیاسی کشورها را تعیین می‌کنند، اما کوشش هنرمندان در جهان هنر نشان داده که علیرغم تمایز و یگانگی هر فرهنگ ملی، هنرمندان توانسته‌اند بر فراز مرزهای سیاسی بایستند و امکان گفتگو و تبادل ارزش‌های انسانی را برای همه ملت‌ها فراهم کنند و فارغ از همه خواست‌های سیاسی و تمایزها و تفاوت‌ها در منافع ، بر شباهت‌های بسیار و اشتراکات ارزشمند انسانی میان ملت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون تأکید می‌کنند. جهان هنر میدانی است که انسان‌ها با هر نژاد و ملیتی با هم روبرو می‌شوند نه رویارو.

وی افزود: تئاتر به عنوان یک میراث جهانی و با قدمتی کهن به زبان مشترک انسان‌ها تبدیل شده است و در جهان امروز یکی از موثرترین امکانات برای گفتگوی فرهنگی میان ملتهاست. تئاتر جهانی بر مبنای گفتگو می‌سازد و دریچه‌های متنوعی را برای نگریستن به ماهیت زندگی و جهان انسانها در جغرافیاهای متنوع اجتماعی و فرهنگی می‌گشاید. تئاتر امکان گفتگو را به عنوان امری ذاتی در خود دارد و فرصتی است مغتنم تا در حین لذت بردن از زیبایی هنر درباره وضعیت بشر و امکانات وجودی‌اش و گفتگو کنیم و بیندیشیم. توسعه تئاتر راهگشای توسعه‌های دیگر فرهنگی و اجنماعی است و گسترش روابط از راه تئاتر چه در داخل و چه در خارج کشور برای ما راه توسعه ارتباط بینافرهنگی و بین‌المللی را می‌گشاید.

مدیرکل هنرهای نمایشی همچنین با اشاره به سابقه نمایش در تاریخ تمدن ایران بیان کرد: هنر نمایش در تاریخ چند هزار ساله تمدن ایران دارای قدمتی دیرینه در جستجوی مفاهیم والای زندگی و حائز منابعی منابعی ارزشمند از گونه‌های متنوع اجرایی است. قدمت آیین‌ها و سنت روایتگری نمایشی در ایران به بیش سه هزار سال می‌رسد. در میان این گونه‌های متنوع می‌توان به تعزیه اشاره کرد که برای مهمترین هنرمندان و پژوهشگران تئاتر جهان به عنوان یک هنر غنی شناخته شده است. علاوه بر این سنت قوی نمایش‌های سنتی اما بیش از یک قرن است که تئاتر ایران شیوه‌های مدرن را در نمایشنامه‌نویسی و اجرای تجربه می‌کند. برای قرار گرفتن در یک در یک افق جهانی و کسب کیفیت مطلوب بیان نمایشی سالیانی است که در ایران نظام آموزشی دانشگاهی و آکادمیک وجود دارد و در حال حاضر بخش عمده‌ای از هنرمندان مولد تئاتر در ایران دانش‌آموختگان دانشگاهی هستند. حضور بین‌المللی آثار تئاتری و حضور جدی و موفقیت هنرمندان تئاتری ایرانی در فستیوال‌ها و رویدادهای تئاتری بین‌المللی گواه کوشش هنرمندان و نهاد دولتی حامی تئاتر، مرکز هنرهای نمایشی، برای حضور تئاتر ایران در یک افق جهانی است. با این وجود تئاتر امروز ایران رو به سوی کسب جایگاهی مطلوب‌تر در عرصه بین‌المللی دارد.

شفیعی ادامه داد: وجود نهادهای تئاتری و فستیوال‌های بین‌المللی چندگانه‌ای که امروز در خلال این نشست به شما معرفی خواهد شد، به همراه نسل‌های حرفه‌ای باسابقه تئاتر و نسل جوان و پرشور تحصیل کرده، ملاک‌های مهم نمایانگر تئاتر رو به توسعه ایران به شمار می‌روند. افزایش روز افزون تولیدهای نمایشی و پیدایش تنوع بسیار در این تولیدات افق امروز تئاتر ایران را روشن و چشم‌انداز آینده را امیدوارکننده نشان می‌دهد.علاوه بر امکانات موجود دولتی تئاتر، گسترش روزافزون تئاتر خصوصی و مستقل برای تئاتر ایران شرایط تازه و قابل اعتنایی ایجاد کرده است.

او درباره لزوم اهمیت ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای گروه‌های تئاتری ایرانی نیز اظهار داشت: برای حمایت از گروه‌ها و تولیدهای تئاتری علاوه بر مرکز هنرهای نمایشی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مهمترین متولی تئاتر، نهادهای دولتی دیگری نیز حضور دارد که در سالیان اخیر برای توسعه تئاتر در ایران کوشیده‌اند. این استعداد حمایت‌کننده دولتی علاوه بر تلاش برای رونق تولید تئاتر در ایران می‌کوشد تا فرصت‌های تازه‌ای را برای حضور بین‌المللی تئاتر ایران در منطقه فراهم کند. این کوشش هم معطوف به نمایش ویژگی‌های فرهنگی تئاتر ایران در کشورهای منطقه و هم متوجه ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای گروه‌های تئاتری ایرانی در مسیر تورهای تئاتری است. متقابلا تئاتر ایران نیز مشتاق حضور گروه‌ها و آثار تئاتری هنرمندان منطقه برای آشنایی بیشتر با قابلیت‌های فرهنگی و تکنیکی و فراهم کردن فرصت اقتصادی تور تئاتر برای گروه‌ها و کمپانی‌های تئاتر کشورهای منطقه در سراسر ایران است. وسعت پهناور جغرافیای ایران با و جود بیش از سی استان ظرفیت قابل توجهی برای تورهای اجرایی تئاتر است و جمهوری اسلامی ایران این قابلیت را به عنوان یک امکان قابل توجه به تئاتر منطقه پیشنهاد می‌دهد.

مدیرکل هنرهای نمایشی اضافه کرد: ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم منطقه خاورمیانه در مسیر توسعه دیپلماسی فرهنگی، با اندیشه ایجاد یک شبکه ارتباطی و تبادلی هنر تئاتر میان کشورهای منطقه، ابتکار ایجاد همگرایی میان نهادهای دولتی و هنرمندان تولیدکننده تئاتر را مدنظر قرار داده و با پیشنهاد گردهمآیی مدیران کشورهای منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا شرایط را برای گفتگو درباره ایجاد یک جامعه تئاتری بزرگتر و جستجوی امکاناتی تازه برای خلق تشکلی بین‌المللی و منطقه‌ای فراهم کرده است. بنابراین نشست کنونی، مرکز هنرهای نمایشی ایران علاوه بر معرفی توانایی و ویژگی هنر تئاتر ایران به میهمانان گرامی، بنیانگذاری این شبکه ارتباطی را در قالب یک تشکل و یا نهاد بین‌المللی و منطقه‌ای پیشنهاد می‌دهد. طرح این پیشنهاد در جلسات صبح و بعد از ظهر امروز برای گفتگو و تبادل‌نظر در دستور کار قرار دارد تا با مشورت و اعلام نظر نمایندگان کشورهای حاضر در جهت ایجاد و توسعه همکاری منطقه‌ای نهادهای دولتی متولی و حامی در تبادل دانش، تجربیات و آثار تئاتری به عنوان اولین گام برداشته شود. بر این اساس در متن این پیشنهاد همکاری‌ها در تبادل آثار نمایشی در قالب اجرای عمومی و جشنواره‌ای، فعالیت‌های آموزشی و علمی و پژوهشی میان نهادهای تئاتری کشورهای منطقه پیش بینی شده است. جزییات بیشتر و نحوه همکاری‌ها در جلسه مخصوص آن مطرح و مورد بحث قرار خواهد گرفت.

او در پایان یادآور شد: در سالیان گذشته مرکز هنرهای نمایشی جمهوری اسلامی ایران در جریان فستیوال‌های بین‌المللی که برگزار کرده؛ همواره پذیرای اجراهای تئاتری از کشورهای منطقه بوده است اما، اکنون به صورت ویژه تصمیم دارد تا در سال 2018 و در بخش تئاتر مللِ سی و ششمین دوره از فستیوال بین‌المللی تئاتر فجر، به عنوان مهمترین و بزرگترین فستیوال تئاتری ایران، showcase آثار منتخب تئاتر کشورهای منطقه را برگزار نماید و با میزبانی از هنرمندان و متخصصان هنرهای نمایشی، در جریان این رویداد با برگزاری نشست‌های تخصصی، سخنرانی‌ها و کارگاه‌های آموزشی فضای مناسبی را برای تبادل دانش و تجارب هنری ایجاد و فرصت آشنایی بیشتر هنرمندان را از ویژگی‌های فکری و هنری و وضعیت و ساختار تولید تئاتر در کشورهای منطقه فراهم کند. این امر نشانگر اهتمام جدی و پیشقدم شدن ایران برای تحقق این همگرای تئاتری و ایجاد تشکل یاد شده برای همکاری متقابل در منطقه است.

همچنین حسن ثلیلانی (نماینده ویژه وزیر فرهنگ الجزایر) در این نشست، گفت: تئاتر الجزایر از همان ابتدا چهره خود را به عنوان یک میراث ملی و معنوی نشان داد و بر اصلاح جامعه و مبارزه با استعمار تاکید کرد.

او در ادامه با اشاره به صدور بیانیه ١٩٦٣ درباره صادر کردن تئاتر الجزایر گفت: پیش از آن مساله معرفی الجزایر مطرح شده بود و با بهره‌گیری از تىاتر و نمایش آن درچند کشور دوست قرار بود این اتفاق بیفتد. تا نهضت مبارزه و قیام الجزایر در مقابل استعمار فرانسه نشان داده شود. این نهضت گسترش یافت و جشنواره‌هایی برای تئاتر الجزایر در سال‌های بعد از آن راه‌اندازی شد و به تدریج ساختار ملی تئاتر الجزایر بازسازی شد. امروز ١٥ سالن در الجزایر وجود دارد که سالانه هرکدام یک نمایش برای کودکان و یک نمایش برای بزرگسالان ارائه می‌کند. فعالیت‌های تئاتر چه در حوزه فنی و چه غیرفنی امروز مردم را در الجزایر به خود جلب کرده است.

سیدمنصور رحمانی (مدیرکل تئاتر ملی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان) نیز در این همایش به بیان گزارشی از وضعیت تئاتر افغانستان پرداخت و گفت: تالار کابل، استقلال، زینب، رادیو تلویزیون ملی و دانشکده هنرهای زیبا تعدادی از تالارهای تئاتر این کشور هستند. کوچکترین تالار افغانستان ١٥٠ نفر و بزرگترین آن حدود ٨٠٠ نفر ظرفیت دارد. در این میان تئاترهای خصوصی نیز جواز فعالیت دارند و در جشنواره‌ها هم شرکت می‌کنند.

مدیرکل تئاتر ملی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان همچنین از اعزام هنرمندان این کشور به کشورهای خارجی و همچنین دعوت از اساتید هنرهای نمایشی برجسته جهان در دانشگاه‌های افغانستان خبر داد و از تئاتر ملی افغانستان به عنوان یکی از مجهزترین تئاترها یاد کرد.