پژوهشگر نروژی: لذت خواندن در کودک ارتباطی با محتوای داستان ندارد

به گزارش خبرنگار مهر، دومین همایش دوسالانه «ادبیات کودک و مطالعه کودکی» با عنوان «کودکی، ادبیات و لذت‌های خواندن» به همت شورای کتاب کودک و با حمایت و میزبانی موسسه خانه کتاب و همچنین با مشارکت ۲ سازمان مردم نهاد نروژی در حوزه ادبیات کودک و همچنین حضور قابل توجه کارشناسان و علاقه‌مندان به این حوزه، صبح امروز چهارشنبه ۵ آبان در سرای کتاب در تهران گشایش یافت.

کریستین اویاسر مدیر موسسه نروژی کتاب کودک به عنوان نخستین سخنران این دو سالانه ابتدا در سخنانی  ضمن معرفی موسسه متبوعش گفت: موسسه نروژی کتاب کودک در سال ۱۹۷۹  تاسیس شد و از سال ۲۰۰۸ تمرکز اصلی خود را بر حوزه ادبیات کودک به عنوان یک قالب هنری گذاشت.

وی افزود: این مساله متاثر از کنوانسیون حقوق کودک مصوبه سازمان ملل بود که بر سه محور پژوهش، اطلاع رسانی و آموزش بنا شده است. بخش آموزشی موسسه ما شامل دو بخش است؛ آموزش خلاق برای نویسندگان و آموزش های عام برای کتابداران و تمام کسانی که با کتاب های حوزه کودک سر و کار دارند.

اویاسر ادامه داد: ما در فعالیت های پژوهشی موسسه نروژی کتاب کودک مجله ای با  عنوان «ادبیات کودکان» منتشر می کنیم که مقالات آن به زبان انگلیسی چاپ می شود و دسترسی به آن آزاد و از طریق سایت سازمان ما  امکان پذیر است.

به گفته مدیر موسسه نروژی کتاب کودک در کنوانسیون مورد اشاره سازمان ملل که در سال ۱۹۸۹ به تصویب رسیده است، به این نکته اشاره شده که کودکان حق برخورداری از زمان آزاد، بازی و مشارکت کامل در حیات و زندگی هنری و فردی خود و همچنین دسترسی آزاد به محصولات فرهنگی و هنری برای بهره گیری در فعالیت های مرتبط دارند.

وی ادامه داد: عنوان برنامه پژوهشی که موسسه نروژی کتاب کودک در حال حاضر روی آن متمرکز شده است، «ادبیات کودک و تجربه هنری» است. عنوان اختصاری این برنامه «کوله پشتی فرهنگی» است که از همان کوله پشتی که دانش آموزان زمان رفتن به مدرسه کتاب هایشان را داخل آن می گذارند گرفته شده است. بر اساس این برنامه در هر سال تحصیلی، هر دانش آموز باید حداقل با یک هنرمند در هر عرصه ای در محیط مدرسه خود دیدار داشته باشد و تاثیری که از این دیدار و ارتباط با این هنرمندان ایجاد می شود، مورد مطالعه قرار می گیرد.

اویاسر با طرح این سوال که وقتی از تجربه خواندن در حوزه ادبیات کودک سخن می گوییم، از چه سخن می گوییم؟ گفت: ساختار ادبیات کودک به گونه ای است که مشخصا باید برای استفاده آنها باشد. لذت خواندن برای کودکان شامل معنادادن به کلمات و درگیر شدن آنها با داستان و هم ذات پنداری آنها با قهرمان داستان و حس کردن همان چیزی است که قهرمان داستان حس می کند.

به گفته این پژوهشگر نروژی حوزه ادبیات کودک، از خلل این درگیر شدن کودکان با ادبیات است که جهان داستانی آنها شکل می گیرد، کودک همچنین باید با خواننده ای که به صورتی پنهانی در متن و تصویر در یک اثر داستانی مندرج شده است، ارتباط برقرار کند.

مدیر موسسه نروژی کتاب کودک در ادامه به ذکر ویژگی های روانشناختی و اثرات یک کتاب مطرح حوزه ادبیات کودک با عنوان «برونو» بر مخاطبان خود گذاشته است، اشاره و تاکید کرد:داستان برونو نشان می دهد و اثبات می کند چگونه بچه ها وارد یک واقعه ذهنی می شوند و از آن خارج می شوند. کودکان معمولا از طریق ساختن قهرمان در ذهن شان برای حل مشکلات، راه حل پیشنهاد می کنند. این دقیقا همان چیزی است که آنها در بازی هم به آن می رسند. بازی کردن اساسا یک بایدِ فرهنگی است که از کودکی آغاز می شود و در ادامه زندگی فرد ادامه می یابد و در شرایط خاص، موجبات حل مسائل را سبب می شود.

اویاسر گفت: در حالت بازی، خود انتقادی کودکان کمتر می شود و برعکس، شجاعت آنها بیشترمی شود احساس می کنند تعهد بیشتری نسبت به مسائل دارند ضمن اینکه لذت و هیجان و شور و شوق در راه حل مسائل در آنها لحظه به لحظه بیشتر می شود. پژوهش ها ثابت کرده زمانی دو کودک در حال بازی با یکدیگر هستند، شعف و شادی که در آنها پدید می آید به مراتب بسیار بیشتر از زمانی است که یک کودک به تنهایی سرگرم بازی است.

وی همچنین گفت: ساختار اصلی در ادبیات کودک امروزه به گونه ای است که خواننده و همان مخاطب خردسال، خود در ساخت داستان مشارکت می کند. به این ترتیب او جایگاه دو گانه ای پیدا می کند و هر مقدار عمق این جایگاه بیشتر باشد، لذت خواندن در او بیشتر است. نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشیم این است که لذت خواندن اساسا ارتباطی با محتوای متنی که خوانده می شود ندارد محتوا ممکن است شاد یا غمگین باشد اما خواننده با راه یابی به پیچ و خم های داستان، تلاش خود را برای حل نهایی مساله داستان انجام دهد.

مدیر موسسه نروژی کتاب کودک با بیان اینکه هر مقدار فرایند معنادهی در یک اثر داستانی بیشتر باشد، لذت خواندن آن اثر داستانی بیشتر می شود، گفت: اگر بخواهیم کودک را به یک خواننده تبدیل کنیم باید متوجه باشیم که ساختار ادبیات در ذهن او اینگونه است که متن باید به گونه ای باشد که او را درگیر داستان کند و البته این کاری زمان بر است. در این زمینه بازی کردن، خواندن و تجربه مواجهه با اثر هنری به خصوص در هنرهای اجرایی مانند تئاتر، برای پیوند دادن کودکان با کتاب و مطالعه اهمیتی دو چندان دارد.