رشد قلیان سراها در ملارد/محفلی که سلامتی را به مَسلَخ می برد

خبرگزاری مهر، گروه استان ها-ناصر رمضانی:شیوع استعمال قلیان در طول سالیان اخیر به میزانی گسترش‌یافته که از یک تفنن و گذران وقت، به بحرانی جدی و تهدیدآمیز برای سلامت و بهداشت عمومی تبدیل‌شده است.

با نگاهی اجمالی به آمارهای منتشرشده در رسانه‌ها به عمق مخاطرات این تنگ‌های شیشه‌ای و زغال‌های قرمزرنگی که بر سرقلیان نهاده می‌شود، پی خواهیم برد.

متأسفانه استعمال قلیان مرز محلات، روستاها، شهرستان‌ها و استان‌های کشور را درنوردیده و در بسیاری از نقاط این مرز و بوم همچون مناطق کوهستانی، دشت‌ها، جنگل‌ها، سواحل دریاها، پارک‌ها، بوستان‌ها، رستوران‌های بین‌راهی و...می‌توان نمونه‌های متعددی از جوانان و نوجوانانی را مشاهده کرد که گرداگرد یکدیگر، سینه‌های خود را از دود پُر می‌کنند.

دودهایی که هرکدام با رایحه‌ای خاص همچون آدامس، نوشابه، سیب، پرتقال، نارگیل، توت‌فرنگی، لیمو و عناوین متعدد دیگری از عصاره میوه‌های گوناگون در ریه جوانان و نوجوانان جا خوش می‌کننددودهایی که هرکدام با رایحه‌ای خاص همچون آدامس، نوشابه، سیب، پرتقال، نارگیل، توت‌فرنگی، لیمو و عناوین متعدد دیگری از عصاره میوه‌های گوناگون در ریه جوانان و نوجوانان جا خوش می‌کنند.

شاید آن زمانی که مردم زمانه قجرها، قلیان‌ها را شکستند تا حدی که تنگ‌های بلورین در کاخ سلطان قاجار نیز از این اقدام مصون نماند، کسی گُمان نمی‌کرد که روزی در این مرز و بوم، دختران و پسران نوجوان نیز آن‌چنان به این تنگ و تنباکو و زغال‌های گداخته دل ببندند که حتی هشدار کارشناسان و متخصصان حوزه بهداشت و سلامت مبنی بر لزوم اجتناب از استعمال قلیان نیز راهی به‌جایی نَبَرد.

البته تفاوت‌هایی میان تنباکوی سنتی آن دوران با آنچه امروز تحت عنوان تنباکوهای میوه‌ای بر سرقلیان‌ها نهاده می‌شود، وجود دارد، تفاوتی که تنها می‌توان آن را با عباراتی همچون بد و بدتر مورد تحلیل و بررسی قرارداد.

آنچه در حال حاضر به‌عنوان موج مصرف قلیان در میان جوانان و نوجوانان مطرح است، مخاطره‌ای جدی به شمار می‌رود که باید برای مقابله و مهار آن مُجِدانه تلاش شود.

خطراتی که شهرستان ملارد نیز از آن مصون نمانده و سایه آن بر سلامت جوانانِ مناطقی همچون سرآسیاب، مارلیک، ملارد قدیم و حتی برخی مناطق روستایی همچون خوشنام و...سنگینی می‌کند.

سن مصرف قلیان رو به کاهش است

شیما خاوندی، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به لزوم یکپارچگی و همسویی تمامی دستگاه‌های مسئول برای مقابله و مهارِ موج مصرف قلیان در جامعه اظهار داشت:مصرف قلیان به معضلی جدی در کشور تبدیل‌شده که شهرستان‌های حاشیه‌ای و مهاجرپذیر نیز همچون بسیاری از نقاط این مرز و بوم با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

وی افزود: نظام آماری در کشور آن‌چنان‌که باید دقیق و صحیح نیست، لذا با همه این اوصاف بر مبنای مطالعات و بررسی‌های انجام‌شده، به‌صورت تخمینی و گمانه‌زنی قریب به ۳۰ تا ۴۰  درصد دختران و ۵۰ تا ۶۰ درصد پسران استعمال قلیان را تجربه کرده‌اند که از این میزان برخی به‌صورت مستمر، عده‌ای به‌صورت تفننی و برخی برای نخستین بار به استعمال این ماده دخانی مبادرت ورزیده‌اند.

خاوندی گفت:بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، ۱۵ درصد جوانان ایرانی قلیان می‌کشند و بالاترین میزان  استعمال این ماده دخانی در سنین زیر ۳۰ سال گزارش‌شده است.

حذف قلیان از بسته تفریحی خانوارها در ملارد با جدیت پیگیری می‌شود

مجتبی شاهقلیان معاون فرماندار ملارد نیز از دیگر مسئولان این شهرستان است که به‌ضرورت مقابله و مهار شیوع مصرف قلیان تأکید دارد.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به لزوم اجرای تدابیر فرهنگی و آموزشی برای مقابله با این نارساییِ اجتماعی عنوان کرد:نباید از این واقعیت غافل بود که مصرف قلیان از قدیم‌الایام در فرهنگ ایرانیان وجود داشته که البته این موضوع نافی مضرات و مخاطرات استعمال تنباکو نیست، زیرا قدمت و دیرینه بودن امری، دالِ بر درستی و عقلانی بودن پدیده‌ها یا برخی رفتارهای اجتماعی نبوده و لذا می‌طلبد ظرافت‌های فرهنگی و اجتماعی لازم برای مهار این نارسایی مدنظر قرار گیرد.

معاون فرماندار ملارد عنوان کرد:به نظر بنده رویکرد انتظامی و امنیتی با استعمال قلیان منطقی نیست و نباید دستگاه انتظامی خود را برای چنین موضوعی هزینه کند.

شاهقلیان گفت:در کارگروه سلامت، بارها بر لزوم مقابله با قلیان و قلیان سراها تأکید کرده‌ایم، اما اجرای طرح‌های مرتبط با این موضوع باید با نقش‌آفرینی مجموعه بهداشت و ارگان‌های مرتبط با حوزه سلامت عملیاتی شود و در همین راستا شبکه بهداشت و درمان ملارد برای برخورد با قلیان سراها مُکَلَف شده است.

وی افزود:اجرای طرح برخورد با قلیان سراها از سوی عوامل بهداشت و درمان و عدم ورود مستقیم دستگاه انتظامی، مانع تلقی امنیتی و انتظامی از سوی افکار عمومی می‌شود و افراد و گروه‌های مصرف‌کننده به این موضوع پی خواهند برد که اجرای چنین طرح‌هایی باهدف حفظ سلامتی عمومی عملیاتی می‌شود.

معاون فرماندار ملارد عنوان کرد:مصرف قلیان، استعمال دخانیات و تنباکو، عملی غیرمنطقی و مخاطره‌آمیز محسوب می‌شود اما اقدامی مجرمانه به شمار نمی‌رود که با نگاه امنیتی و انتظامی درصدد مدیریت و کنترل آن باشیم.

شاهقلیان گفت:بخش قابل‌توجهی از جوانان با نگاه تفننی و تفریحی با استعمال قلیان  خود را مشغول می‌سازند که حذف آن از سبد تفریحی خانوارها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌رود.

وی افزود:شبکه بهداشت و درمان شهرستان ملارد تحت عنوان تخلف صنفی، طرح جمع‌آوری قلیان‌ها را پیگیری می‌کند و البته در صورت بروز تنش، مقاومت و عدم تمکین توزیع‌کنندگان قلیان در این شهرستان، به‌ناچار دستگاه انتظامی ورود خواهد کرد که امیدواریم با احترام به قانون، هیچ‌گاه به اقدام عوامل انتظامی نیاز نشود و طرح اشاره‌شده به نحو شایسته‌ای در این شهرستان اجرایی شده که قطعاً ثمرات آن برای بهداشت و سلامت فردی و عمومی مطلوب اثر خواهد بود.

غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان ملارد با جدیت پیگیری شود

بامطالعه نظریات کارشناسان و پژوهشگران حوزه اجتماعی، به این واقعیت پِی می‌بریم که انگیزه‌های تفریحی یکی از دلایل اصلی گرایش جوانان و حتی نوجوانان به استعمال قلیان محسوب می‌شود.

قاعدتاً در چنین شرایطی، غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان از ضروریاتی است که باید تمامی دستگاه‌های مسئول شهرستانی برای حصول آن تلاش کنند.

البته طرح‌ها و اقداماتی در طول سال و بخصوص تعطیلات تابستانی از سوی متولیانِ فرهنگی و اجتماعی شهرستانِ ملارد اجرایی و عملیاتی می‌شود اما در برگیری این طرح‌ها در مقایسه با جمعیت جوان این شهرستان که بنا بر اظهارات برخی مسئولان، ۳۰ درصد از جمعیت ساکن در این خطه را به خود اختصاص داده، کافی به نظر نمی‌رسد.

ضعف‌های زیرساختی و تنوع فرهنگی در شهرستان ملارد که ریشه آن را باید در دو دهه گذشته جستجو کرد، اجرای طرح‌های غنی‌سازی اوقات فراغت را با دشواری‌ها و پیچیدگی‌های جدی همراه می‌سازد، اما باید باهم افزایی تمامی دستگاه‌ها و بخصوص نهادهای فرهنگی و اجتماعی، امکانات و الزامات مرتبط با آن فراهم شود تا در کنار آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح در مهار چنین نارسایی‌ها و مشکلات فرهنگی و اجتماعی، به موفقیت‌های هر چه بیشتری دست‌یافت، در غیر این صورت صرفاً با اجرای طرح‌های مقابله با توزیع و استعمال قلیان نمی‌توان به نتیجه دلخواه دست‌یافت و نتیجه‌ای جز زیرزمینی شدن استعمال این نوع از مواد دخانی در پی نخواهد داشت.

اجرای طرح‌های بازدارنده در مهار و کنترل چنین ناهنجاری‌هایی بی‌تأثیر نخواهد بود اما نمی‌توان از آن به‌عنوان اقدامی کافی یادکرد که اگر چنین بود، با اجرای طرح‌های سلبی و بازدارنده، معضل اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر به‌طور کامل مرتفع و برچیده می‌شد و پیشینه و تجارب کسب‌شده از گذشته اثبات می‌کند باید با نگاهی فراگیر، همه‌جانبه و البته ایجابی و اجتماعی به مصاف چنین پدیده‌های نامیمونی رفت.

و سخن آخر اینکه اشتغال‌زایی از دیگر مؤلفه‌های تعیین‌کننده در مهار و کنترل ناهنجاری و نارسایی‌های اجتماعی به شمار می‌رود که هر آنچه در آن به توفیقات بیشتری نائل شویم نه‌تنها در کنترل و مهار شیوع مصرف قلیان بلکه در بسیاری دیگر از چالش‌های اجتماعی و فرهنگی موفق خواهیم بود، زیرا تجربه ثابت کرده بیکاری بسترساز بسیاری از لغزش‌ها و انحرافاتی خواهد بود که جامعه را با بحران‌های جدی و عمیقی مواجه خواهد ساخت.