اختلاف میان مقام های کابل، بستر را برای فعالتر شدن داعش و طالبان در افغانستان مهیا می سازد

چند روزی است که اختلاف در دولت وحدت ملی افغانستان میان «محمد اشرف غنی» رییس جمهوری و «عبدالله عبدالله» رییس اجرایی دولت آشکار شده است. این اختلاف زمانی برجسته شد که عبدالله پنجشنبه گذشته (بیست ویکم مرداد) در جلسه ای اعلام کرد که دولت وحدت ملی بر اساس یک توافقنامه سیاسی تشکیل شده اما رییس جمهوری به این توافقنامه عمل نکرده است و وی از تصمیم های اشرف غنی در انتصاب ها بی خبر است. اشرف غنی نیز در واکنش به سخنان رییس اجرایی دولت، این اظهارنظرها را تاسف بار دانست.
پس از آن بود که یکشنبه بیست و چهارم مرداد نیز پارلمان «جوانان» افغانستان تنها با حضور اشرف غنی برگزار شد؛ رخدادی که حاکی از تداوم اختلاف ها میان این 2 مقام عالی رتبه افغانستان است.
برای روشن شدن ابعاد مختلف این اختلاف ها، چرایی شکل گیری و پیامدهای داخلی و خارجی آن، گروه پژوهش و تحلیل خبری با شفیعی مدرس دانشگاه و کارشناس مسایل افغانستان گفت وگو کرد.
به باور این تحلیلگر، خاستگاه اجتماعی متفاوت اشرف غنی و عبدالله و همچنین، چالش های گذشته در انتخابات این کشور از مواردی است که به این اختلاف ها دامن می زند.
شفیعی بر این باور است که واگرایی اجتماعی و سیاسی در افغانستان به هماوردی های نظامی منجر خواهد شد و هزینه های زیادی را برای این کشور به همراه خواهد داشت؛ گسترش حضور و فعالیت گروه های مسلح افراطی در افغانستان تنها بخشی از این هزینه ها است.
در ادامه متن کامل گفت وگوی ایرنا با شفیعی آمده است؛

***ایرنا: رییس اجرایی دولت افغانستان درباره عزل و نصب هایی که از طرف رییس جمهوری صورت می گیرد، ابراز بی اطلاعی می کند و بر اختلافات خود با اشرف غنی تاکید دارد. به نظر شما این اختلاف ها تا چه اندازه جدی است؟
**شفیعی: من بر این باورم که این اختلاف ها جدی است به این دلیل که نخست، این 2 تن، 2 خاستگاه اجتماعی متفاوت از یکدیگر دارند. دوم اینکه آنان یک نگرانی قبلی نیز در قبال یکدیگر دارند چراکه آقای عبدالله بر این باور است که در انتخابات گذشته پیروز میدان بوده و به دلیل برخی ملاحظات مجبور به واگذاری نتیجه شده است. بنا بر دلیل دوم، عبدالله خود را در تصمیم گیری های دولت فعلی دارای سهم می داند و حتی سهمی بیشتر از اشرف غنی برای خود متصور است. وی معتقد است حضور اشرف غنی در قدرت، محصول انعطاف در دیدگاه او است.
نکته سوم، موضوع تشکیل دولت وحدت ملی است. به این معنی که به اعتبار 2 دلیل یاد شده، دولت وحدت ملی تشکیل شد. تمایل گروه های داخلی و حامیان خارجی آنان بر این بود که افغانستان دوباره به نقطه صفر بازنگردد چون این احتمال وجود داشت که دوباره درگیری های قومی در افغانستان تشدید شود. بنابراین اشرف غنی و عبدالله، مصالحه را زیر عنوان دولت ملی انتخاب کردند و یک پست و شرایط جدیدی را برای عبدالله به وجود آوردند. این پست پیش از این وجود نداشت اما پس از خلق آن، شرح وظایفی برایش تعیین شد.

***ایرنا: بر پایه این شرح وظایف، مسوولیت عزل و نصب ها بر عهده چه کسی است؟
**شفیعی: بخش های اجرایی کار در حوزه عزل و نصب ها به جز افراد رده بالا، بیشتر در شرح وظایف هیات اجرایی به ریاست عبدالله است. این پیش بینی وجود داشت که دولت وحدت ملی افغانستان دولت لغزانی خواهد بود که باید در راستای استحکام آن تدابیر لازم اندیشیده می شد اما نیروهای سیاسی درون سیستم، تمایل های واگرایانه بیشتری نسبت به گرایش های همگرایانه دارند.
اختلاف های موجود میان اشرف غنی و عبدالله البته ارزش آن را ندارد که نوعی واگرایی سیاسی و متاثر از آن یک واگرایی اجتماعی در افغانستان ایجاد شود. واگرایی اجتماعی و سیاسی در افغانستان که به طور حتم منجر به واگرایی های نظامی خواهد شدکه هزینه آن به مراتب بیش از این است که کدام یک از این 2 تن رییس جمهوری باشد. بنابراین این ملاحظه ها حکم می کند که نشست های آینده بیشتر درباره رفع اختلاف ها باشد چرا که دوره آن نیست که تصور شود قدرت از لوله تفنگ بیرون می آید. اگر اینگونه تصور شود، افغانستان برای هیچ یک از مدعیان قدرت باقی نخواهد ماند.

***ایرنا: پس از چند دهه بی ثباتی در افغانستان، 2 سال است که شکل گیری دولت وحدت ملی سبب ساز ثبات نسبی در این کشور شده است. پیامدهای داخلی و منطقه ایِ ادامه یافتن اختلاف ها، چه خواهد بود؟
**شفیعی: واقعیت این است که افغانستان یک جامعه چندقومیتی است و متاسفانه هنوز این قومیت ها به یک وجدان و روح جمعی زیر عنوان ملت افغانستان تبدیل نشده اند. از طرفی، برخی کشورهای همسایه نیز سوءاستفاده های زیادی از این وضعیت می کنند. در جنوب افغانستان نخست انگلیس و بعد هم پاکستانی ها با کلیدواژه «پشتونیسم» تلاش کرده اند به ناآرامی های این کشور دامن بزنند.
شرایط بین المللی نیز به گونه ای است که هر لحظه احتمال خروج نیروهای بین المللی حاضر در افغانستان وجود دارد. بنابراین هر اختلافی که عمیق شود، می تواند به منزله بازگشت به نقطه صفر در این کشور باشد؛ وضعیتی که بیشترین زمینه را برای حضور داعش و طالبان ایجاد می کند. اگر نیروهای سیاسی موجود در افغانستان وحدت را حفظ نکنند، تهاجم داعش و طالبان به این کشور رویدادی بدیهی به نظر می رسد. حتی ادامه اختلاف ها میان این 2 تن، تکه تکه شدن این کشور را درپی خواهد داشت. بنابراین تاکید می کنم که در پرتو وجود دشمنی بزرگتر، نباید موضوع های جزیی اختلاف زا شوند.

***ایرنا: دولت وحدت ملی پس از انتخابات سال 2014 افغانستان با میانجیگری مقام های آمریکایی شکل گرفت. در مساله اختلاف میان اشرف غنی و عبدالله، موضع آمریکایی ها چیست؟
**شفیعی: آمریکا در افغانستان هم حضور و نفوذ دارد و هم تحولات را مدیریت می کند. باید به منطقه ای که افغانستان در آن واقع است، توجه کرد. افغانستان به عنوان کشوری در جنوب آسیا و آسیای مرکزی که بخشی از آن هم در خاورمیانه قرار دارد، در منطقه ای واقع شده که آمریکایی ها در آن حضور موثر نداشته اند. اکنون پس از حدود 20 سال برنامه ریزی، آمریکایی ها توانسته اند در افغانستان مستقر شوند. تلاش واشنگتن این است که ضمن حفظ وضع موجود، نیروهای آمریکایی نیز در آنجا بمانند اما برای احساس شدن ضرورت حضور آنان، بی میل هم نیست که درگیری هایی ایجاد شود.
بنابراین، این اختلاف ها تا اندازه ای که از مهار نیروهای آمریکایی خارج نشود، زمینه را برای حضور و تلاش برای تثبیت نفوذ آمریکا فراهم می سازد. اگر آمریکایی ها از افغانستان خارج شوند به طور قطع، دولت موجود نمی تواند به دلیل اختلاف های داخلی و تهدیدهای موجود علیه این کشور، موقعیت خود را حفظ کند.

***ایرنا: در صورت تشدید اختلاف ها میان اشرف غنی و عبدالله، ورود مستقیم آمریکایی ها به این موضوع تا چه میزان محتمل است؟
**شفیعی: به طور حتم این اتفاق خواهد افتاد و آمریکایی ها نخواهند گذاشت که افغانستان از کنترلشان خارج شود؛ آن هم نه بخاطر افغانستان بلکه به دلیل منافع خودشان اقدام خواهند کرد.

***ایرنا: مناسب ترین رویکرد برای ایران در این رخداد چه خواهد بود؟
** شفیعی: به نظر من سیاست ایران هم باید در راستای توصیه هایی برای رفع اختلاف های درونی این کشور باشد چرا که پس از سال ها جنگ و خونریزی، جامعه افغانستان به ثباتی نسبی دست یافته است. در شرایط کنونی، رهبران سیاسی افغانستان و کشورهای منطقه نباید اجازه دهند که درگیری های گذشته تکرار شود.
پیامدهای این درگیری ها افزون بر ایجاد ناامنی در افغانستان، دامن کشورهای منطقه را نیز خواهد گرفت و باعث افزایش مهاجرت، قاچاق مواد مخدر و بسیاری از ناامنی های دیگر خواهد شد. این تاثیرها متوجه جامعه بین المللی نیز خواهد بود همچنان که در سال 2001 حمله به برج های دوقلو از همان جا کلید خورد، به این معنی که با برنامه ریزی در افغانستان، این رویداد اتفاق افتاد.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**1969** 9283**9279