اعراب فاقد تابعیت در کویت، شهروندانی بدون حقوق اجتماعی

افرادی که بیش از 5 دهه در خاک کویت زندگی می کنند و از ساده ترین حقوق شهروندی برخوردار نیستند، و در دوران بیداری اسلامی کوشیدند با برگزاری تظاهرات خیابانی صدای خود را به جهانیان برسانند و کسب تابعیت را مطالبه کنند که با سرکوب گارد ضد شورش مواجه شدند.
بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد بارها تاکید کرده که پرونده اعراب بدون تابعیت باید طی 10 سال آینده خاتمه یابد .
دولت کویت کوشیده است با تشکیل سازمان مستقلی به ریاست وزیر کشور راهی برای معالجه این بحران پیدا کند، همچنین تلاش صورت گرفته تا با مذاکره کشورهای سودان و جزایر کومور راهی بیابد تا این کشورها به این افراد تابعیت دهند؛ نمایندگان مجلس الامه کویت نیز با محکوم کردن این اقدام اعلام کردند که بدون ها کالای قابل خرید و فروش نیستند و زمان برده فروشی و برده داری تمام شده است .
آنها تاکید کردند، هرگاه دولت مسأله بدون ها را تمام کند به مسأله افراد دو تابعیتی خواهد پرداخت و این داستان همچنان ادامه دار باقی خواهد ماند.
وزارت خارجه آمریکا و بسیاری از سازمان های مدافع حقوق بشر نیز امتناع کویت از به رسمیت شناختن این افراد را غیر منطقی دانسته و تاکید کردند که انسان فاقد هویت وجود خارجی ندارد و دولت کویت موظف است هرچه زودتر به این بحران مزمن پایان دهد .

*** سازمان مرکزی رسیدگی به اوضاع افراد مقیم بدون تابعیت
دولت کویت به منظور رسیدگی و حل و فصل مشکل اعراب بدون تابعیت تشکیلاتی تحت عنوان «سازمان مرکزی رسیدگی به وضعیت افرادی که به صورت غیر قانونی مقیم کشور هستند» (الجهاز المرکزی لمعالجه اوضاع المقیمین بصوره غیر قانونیه) در مورخ 19 اکتبر 1992 ایجاد کرد .
شیخ محمد الخالد الحمد الصباح معاون اول نخست وزیر و وزیر کشور کویت ریاست هیأت مدیره این سازمان را به عهده دارد . صالح الفضاله نیز رئیس اجرایی این سازمان است.
اعضای هیأت مدیره این سازمان عبارتند از؛ صالح الفضاله رئیس اجرایی، عبداللطیف الروضان دبیرکل هیأت دولت، خالد سلیمان الجارالله قائم مقام وزیر خارجه، سپهبد سلیمان فهد الفهد قائم مقام وزیر کشور، سپهبد ستاد محمد خالد الخضر جانشین فرمانده کل ستاد ارتش، مساعد العسعوسی مدیر عامل سازمان ثبت احوال و سپهبد نجیب ابراهیم العثمان افسر بازنشسته.
تعدادی از کارشناسان و مشاوران حقوقدان نیز در این سازمان فعالیت دارند .
این تشکیلات موظف است ضمن شناسایی و بررسی مدارک اعراب بدون تابعیت تلاش کند به افراد واجد شرایط به مرور زمان تابعیت کویت اعطا کند.
سازمان مذکور تعداد «بدون» هایی که دولت کویت رسماً آنها را «افراد مقیم به صورت غیر قانونی» نامیده یکصد و پنج هزار و 702 نفر هستند .
این سازمان همچنین در اطلاعیه ای اعلام کرد که تابعیت اصلی 64 درصد از بدون ها تاکنون مشخص شده است .
این سازمان ادعا می کند که 67 هزار و 484 نفر از بدون ها دارای شناسنامه های غیر کویتی هستند که 42 هزار و 833 نفر از آنها عراقی، 16 هزار و 387 نفر عربستانی، چهار هزار و 792 نفر سوری، هزار و 324 نفر ایرانی، 940 نفر اردنی، 634 نفر عمانی، 329 نفر بحرینی، 127 نفر اماراتی، 42 نفر فلسطینی، 29 نفر قطری، 28 نفر پاکستانی و 19 نفر نیز مصری هستند و تعداد 38 هزار و 218 نفر هم هنوز شناسایی نشده است .
اشغال کویت از سوی رژیم سابق عراق در سال 1990 سبب مهاجرت هزاران تن از بدون ها به خارج و ترک کویت شده است.
آماری که دو ماه قبل از حمله ارتش بعثی عراق به کویت اخذ شده نشان می دهد تعداد بدون ها 220 هزار نفر بوده که در پی خروج آنان از کویت و بازگشت به موطن اصلی خود، این تعداد در سال 1995 به 121 هزار نفر کاهش یافته است ، در حالی که براساس نرخ رشد جمعیت آنان در سال مذکور باید به 275 هزار نفر می رسید .
سازمان یاد شده طی فعالیت 24 ساله گذشته کلیه اسناد و مدارک این افراد را گردآوری کرده و برای آنان پرونده تشکیل داده است. 34 هزار نفر از بدون ها قبل از سال 1965 در کویت اقامت داشته و چند هزار نفر نیز بعد از سال 1965 در این کشور اقامت گزیده اند .

*** پیگیری و حمایت آمریکا و سازمان های حقوق بشر از بدون ها
رسیدگی به اوضاع بدون ها و لزوم رعایت حقوق اجتماعی آنان همواره از چالش ها و مشکلات کویت با سازمان های مدافع حقوق بشر بوده است .
گزارش سالانه حقوق بشر که از سوی وزارت امور خارجه آمریکا منتشر می شود یک بخش اصلی به وضعیت اعراب بدون تابعیت و میزان بهبودی اوضاع آنان اختصاص دارد .
مسئولان سفارت آمریکا در کویت نیز به طور مرتب با صالح الفضاله رئیس سازمان مذکور ملاقات و جویای وضعیت بدون ها و آخرین اقدامات دولت در مورد میزان خدمات رفاهی و تعداد واجدین شرایط برای کسب تابعیت می شوند .
فضاله در ماه آوریل گذشته وابسته سیاسی سفارت آمریکا در کویت را به حضور پذیرفت و گزارشی از نقشه راه سازمان برای رسیدگی به اوضاع بدون ها و تسهیلات و مزایای ارائه شده از سوی هیأت دولت برای آنان را به اطلاع وی رساند.
الفضاله تاکید کرد که حق آموزش و بهداشت رایگان برای بدون ها تضمین شده و دولت همواره بدون ها را به لزوم اعلام تابعیت واقعی تشویق می کند که این تلاش ها سبب شده است طی 5 سال گذشته در حدود 8 هزار نفر وضعیت خود را روشن کرده و شناسنامه دار شده اند .
وی به مسئول آمریکایی تاکید کرد که اعطای تابعیت کویتی یک حق حاکمیتی است و هیچ کشور دیگری نمی تواند در آن دخالت کند و اعطای تابعیت کویتی را به ما تحمیل نماید ، هر چند طی 20 سال گذشته پرونده های بسیاری از اعراب بدون تابعیت مورد رسیدگی قرار گرفته و به دریافت تابعیت کویتی نایل شده اند .
بسیاری از سازمان های مدافع حقوق بشر نیز همواره مسائل اعراب بدون تابعیت را از محورهای اصلی کار خود می دانند و آنان را سرخپوستان جزیره العرب می شمارند که حقوقشان همچنان تضییع شده است .

*** بخشی از امتیازات دولت کویت به بدون ها
وزیر آموزش عالی کویت از اختصاص 100 سهمیه برای فرزندان اعراب بدون تابعیت برای تحصیل در دانشگاه های کویت در سال تحصیلی جدید خبر داده است .
در حال حاضر 510 بدون در دانشگاه کویت و 468 نفر دیگر در دانشگاه علوم تطبیقی کاربردی درس می خوانند .
در سال 2015 اداره کل راهنمائی و رانندگی کویت دو هزار و 403 گواهینامه رانندگی برای اعراب بدون تابعیت صادر کرد .
در سال 2015 ، دو هزار و 985 گواهی فوت یا ولادت برای بدون ها توسط وزارت بهداری صادر شده است .
از سال 2011 تا پایان آوریل 2016 میلادی هفت هزار و 828 نفر از اعراب بدون تابعیت، شناسنامه واقعی خود را ارائه کرده و پرونده شان در این سازمان ابطال شد.
از مجموع این افراد پنج هزار 126 نفر عربستانی، 795 نفر عراقی، 740 نفر سوری ، 79 نفر ایرانی، 47 نفر اردنی و بقیه تابعیت متفرقه مدارک اصلی خود را نشان داده و از لیست بدون ها خارج شده اند .
طی 4 سال گذشته چهار هزار و 614 نفر از اعراب بدون تابعیت در ادارات دولتی کویت جذب و استخدام شده اند .
بیت الزکات طی شش ماه گذشته مبلغ 6 میلیون و 730 هزار دینار به عنوان اعانه و کمک مالی به سیزده هزار و 414 خانواده بی بضاعت بدونی اهدا کرده است .

*** بدون ها در جستجوی تابعیت
بسیاری از اعراب بدون برای رها شدن از سرگردانی و بلاتکلیفی به کشورهای اروپایی یا اسکاندیناوی پناهنده شده و پس از اخذ تابعیت آن کشور به کویت بازگشته اند .
دولت کویت برای نجات از این مشکل کوشیده تا مسأله اعطای تابعیت را با جزایر کومور مطرح کند و با افتتاح سفارت کومور در کویت زمینه را برای صدور شناسنامه کوموری برای بدون ها فراهم سازد .
عبدالکریم محمد وزیر خارجه کومور در دیدار با مقامات کویتی از آمادگی کشورش برای بررسی این موضوع خبر داد و گفت: ما عضو اتحادیه عرب هستیم و کویت را کشوری برادر و دارای روابط حسنه با کومور می دانیم .
کویت نیز ضمن پذیرش هزینه های مالی این اقدام قرار بود وام های دراز مدت و چند طرح سرمایه گذاری در کشور کومور اجرا کند و به دارندگان تابعیت کوموری اقامت دائم در کویت بدهد .
امارات بابت حل مشکل بدونهای خود و صدور تابعیت کوموری مبلغ 200 میلیون دلار به این کشور پرداخت کرد .
کشور کومور با جمعیت یک میلیونی از کشورهای فقیر و محروم آفریقاست که میزان درآمد 20 درصد جمعیت آن کمتر از دو دلار در روز است و به همین خاطر به فروش تابعیت خود می پردازد .
اظهارات مازن الجراح الصباح مدیرکل تابعیت کویت در مورد مذاکره با جزایر کومور موجب اعتراض بسیاری از نمایندگان مجلس قرار گرفت و این موضوع را به معنای فروش شهروندان کویتی به کشورهای دیگر عنوان کردند .
پارلمان کومور ضمن بررسی اعطای تابعیت به بدونهای کویت هزینه صدور هر سند شناسنامه به بدونها را 15 هزار دلار تعیین کرده است .
بدون ها همزمان با آغاز خیزش های بهار عربی در تونس و مصر و بحرین سعی کردند از این فرصت برای اعمال فشار علیه دولت و احقاق حقوق خود استفاده کنند .

*** گزارش رسانه های خارجی از تظاهرات بدون ها
در پی این اقدام پلیس کویت به صف تظاهرکنندگان بدون تابعیت که خواستار برخورداری از حقوق شهروندی بودند، معترضان سرکوب شدند.
به گفته شاهدان و فعالان حقوق بشر، صدها تظاهر کننده بدون تابعیت در شهرهای الجهره واقع در شمال غربی و صلیبیه در غرب پایتخت کویت تجمع کردند که پلیس آنها را متفرق کرد. اکثر بدون ها در این دو منطقه سکونت دارند.
شاهدان همچنین اعلام کرد پلیس ضد شورش با تعقیب تظاهر کنندگان در خیابان ها ده ها نفر از آنها را بازداشت کرد.
انجمن دفاع از حقوق بشر کویت اعلام کرد سه تیم نظارتی این انجمن بازداشت شده اند و فقط یکی از این تیم ها آزاد شده است.
رسانه های محلی نیز اعلام کردند ماموران پلیس همچنین مانع فعالیت بسیاری از روزنامه نگاران شدند.
این در حالی است که در سرکوب تجمع بدون تابعیت ها بسیاری از آنها زخمی و حدود پنجاه نفر از آنها نیز بازداشت شده بودند.
وزارت کشور کویت تعداد زخمی ها را 21 نفر از جمله تعدادی از نیروهای امنیتی اعلام و تصریح کرد که 5 نفر از مصدومین در بیمارستان بستری شده اند . وزارت کشور کویت هشدار داد دیگر اجازه نخواهد هیچ تجمعی انجام شود.
تظاهرات اعتراض آمیز بدون ها به‌رغم هشدارهای جدی وزارت کشور کویت به معترضان و وعده مقام‌های دولتی برای حل و فصل مشکلات آن‌ها برگزار شد.
آغاز مرحله بیداری اسلامی در کشورهای عربی موجب شد که کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه کویت برای مقابله با هرگونه اعتراض اعراب بدون تابعیت به شدت تجمعات آنها را سرکوب کرد. در سال 2014 تظاهرات اعتراض آمیز بدونها به اوج خود رسید و پلیس ضد شورش آنها را متوقف کرد.
عاملان اصلی این قیام از سوی ماموران امنیتی نیز شناسایی شده و پس از محاکمه به زندان محکوم شدند که عبدالحکیم الفضلی سردسته بدون ها به 14 سال زندان محکوم شد.
بدون ها شهروندانی هستند که هیچ شناسنامه ای برای اثبات هویت و تابعیت خود ندارند؛ تعامل دولت با این افراد در کشور زادگاهشان کویت، موجب شده است که آنها به دنبال مهاجرت و دستیابی به گذرنامه دیگر کشورها باشند. دولت کویت به تعدادی از این افراد در موارد خاص مانند ادای مناسک حج یا معالجه و درمان گذرنامه یکبار مصرف به نام ماده (17) صادر می کند .
نشریه انگلیسی فایننشال تایمز در این رابطه می نویسد : انقلاب های عربی موجب شده است که افراد فاقد تابعیت به تلاش برای دستیابی به شناسنامه ، هویت و حقوق شهروندی امیدوار شوند، چراکه رژیم های عربی در منطقه خلیج فارس برای آرام نگه داشتن اوضاع و کاستن از نارضایتی ها ، تلاش می کنند از طریق مشوق های مالی حتی به صورت مقطعی مردم را راضی نگه دارند.
در برخی از این کشورها این مشوقها برای کارمندان دولتی تا 120 درصد افزایش داشته است ولی ساکنان بدون تابعیت در این کشورها از این مشوق ها بی بهره مانده اند.
این روزنامه انگلیسی تأکید کرد: نگرانی رژیم های عربی پس از انقلابها ، موجب شد افراد فاقد تابعیت بیشتر در معرض اقدامات و فشارهای امنیتی قرار بگیرند و حتی گاهی این شهروندان به عنوان بیگانه و دشمن معرفی شدند .

***حضور بدون ها درکویت مانند آتش زیر خاکستر
افزایش روز افزون جمعیت بدونها در کشور یک میلیون نفره نفت خیز کویت روز به روز به چالش تهدید کننده امنیت و ثبات این کشور تبدیل می شود .
اعراب بدون تابعیت در بسیاری از نهادهای دولتی مانند گارد ملی، پلیس، ارتش و سایر ادارات دولتی استخدام شده و از تبعیض و تفاوت میان خود و دارندگان تابعیت کویتی احساس رنج می کنند زیرا بیشتر آنان در این آب و خاک به دنیا آمده و خود را یک شهروند تمام عیار کویتی می دانند ولی در سرشماری اوایل دهه 60 میلادی ثبت نام نشدند.
خاورم/1859**1144