تاکتیک پنهان؛استراتژی آشکار

بودن یا نبودن اسد در قدرت.آیا مسئله این است؟.
شاید این سوالی مهم باشد - که هست- اما تا به آن اندازه که روسیه آینده منافع و امنیت راهبردی خود در خاورمیانه و شرق مدیترانه رابه آن گره زده باشد؟.بسته به اینکه از موضعی تاکتیکی یا استراتژیک به دیپلماسی روسیه نگاه کنیم،پاسخ ها یکسان نیست.بیشتر به این دلیل که درارزیابی سیاست روس ها در منطقه ؛تفاوت های معناداری میان تاکتیک نظامی جنگ در سوریه و استراتژی سیاسی و امنیتی دفاع ازمنافع سنتی روسیه در خاورمیانه و شرق مدیترانه مشاهده می شود. تحولات سیاسی 2 ماه اخیر متاثر از انعطاف - اگر نگوییم تغییر - مواضع ژلاتینی کرملین دربرابر بشار اسد و مذاکره با مخالفان، این تفاوت های تناقض گونه را بیش از پیش آشکارکرده است.
اریک رولو معتقد بود در خاورمیانه یک چیز را باید مد نظر داشت. " معمولا شایعه ها درست تر از واقعیات هستند. کافی ست برای تایید آنها منتظر تکذیب شان باشید".
از اوایل ماه اکتبر و همزمان با آغاز عملیات 29 سپتامبرارتش روسیه در سوریه، میان محافل دیپلماتیک اروپایی مقیم اتریش گزارش های تایید نشده ایی مبنی بر برقراری تماس های محرمانه میان دیپلمات های روس با مخالفان بشاراسد در وین و ژنو طی ماه های اوت و سپتامبر منتشر شد. هرچند تایید مستقل این گزارش هاآن زمان مشکل بود،اما اظهارات یک مقام ارشد وزارتخارجه اتریش مبنی بر اینکه "وین معمولا جای خوبی برای مذاکرات صلح است" انجام این تماس هاتلویحا تایید شد.
موضوع ارتباط روسی حتی در حد همین شایعات به خودی خود تعجب برانگیز بود. منابع دیپلماتیک غربی مقیم مسکو ناباورانه با تمرکز برفعالیت های دیپلماتیکی روسیه طی ماه های اگوست و سپتامبربه دنبال تایید این شایعات ودر صورت صحت ،فهم این نکته بودند" آیا مسکو با اطلاع و هماهنگی دمشق با مخالفان اسد تماس گرفته؟"و اگر با اطلاع بوده، "بشار اسد چرا و به چه دلیل با این اتفاق نادر کنار آمده است؟".اما اگر اینگونه نیست،کرملین در انتهای کدام نتیجه گیری، ابتکار عمل سیاسی "سوریه با حضور مخالفان" را پنهانی فعال کرده است؟.پوتین و لاوروف بی محابا از ضرورت گفتگو با مخالفان به قول آنها سازنده سخن می گویند و ماریا زاخاروا سخنگوی وزارتخارجه روسیه تاکید کرده" برای مسکو ماندن اسد یک اولویت نیست".یک مقام مسئول وزارتخارجه روسیه در امور خاورمیانه عربی به شرط عدم افشای نام و موقعیتش می گوید". برای کرملین موضوع آقای اسد یک چیز است وحفظ سوریه وتثبیت موقعیت روسیه در خاورمیانه دو چیز دیگر.البته همه چیز بستگی به طرف های مقابل دارد. آنها باید شرایط را آنگونه که هست ببینند نه آنطور که انتظار دارند".
اما شرایط جدید آیا زمان ماندگاری اسد را طولانی تر خواهد کرد؟.نمی دانیم!گرچه ارزیابی تاکتیک های روسیه تا اندازه ایی مشکل است اما تعجب آور، درک استراتژی آنها خیلی پیچیده نیست.آنگاه که مشاهده می کنیم هدف اصلی مسکو از فعال کردن پروسه سیاسی گفتگوی موثر با مخالفان، اعلام علنی این نکته است که انجام عملیات نظامی بدون هدف قابل حصول سیاسی ،نه تنها تامین کننده اصول راهبردی مسکو در سوریه نیست ،بلکه کمکی به تامین وحفظ منافع استراتژیک روسیه در خاورمیانه نخواهد کرد.همزمان با تحولات جاری، این دیدگاه در میان تحلیل گران سیاسی مطرح شده که وسعت حضور و عملیات نظامی روسیه در سوریه نمی تواند صرفا به دلیل حمایت از آقای اسد صورت گرفته باشد و موضوع از 2 زاویه دیگر قابل تامل است. نخست،آمادگی برای جلوگیری ازبروز هر گونه شرایط غیر قابل پیش بینی در آینده سیاسی سوریه. دوم حفظ منافع و دفاع از فلات امنیتی روسیه در شرق مدیترانه .استراتژیست معروف عرب عبدالباری عطوان سردبیر سیاسی الرای الیوم می گوید" وضعیت فعلی نشان می دهد پایتخت های غربی و عربی در محاسبات خود از استراتژی احتمالی و محرمانه مسکودر دفاع از سوریه ولو به بهای کنار رفتن اسد و ماندن به هر قیمت در شرق مدیترانه دچار خطای راهبردی شده اند و این قسمت ماجرا را در نظر نگرفته بودند".
این متاثر از اعتماد به نفس روس ها است یا ناشی ازبهره برداری کرملین از ضعف بینایی غرب؟دریافت پاسخ زمانی طولانی را نمی طلبد والبته بستگی زیادی هم به درک تامین منافع روسیه در منطقه از سوی پایتخت های غربی دارد، نکته ایی که پوتین و وزیر خارجه او همواره بر آن تاکید کرده اند.به زبانی دیگرآنان در بحران سوریه از این واضح تر نمی توانند اعلام کنند."در هر مراسمی، کریمه در اروپا باشد یا سوریه در خاورمیانه، سهم ما از کیک مراسم توسط خودمان تعیین می شودنه دیگران.خصوصا اگر میهمانی در خانه دوستان خودمان باشد!".خب اینهم یک نوع دیپلماسی ست،البته از نوع روسی آن!
(روز چهارشنبه امروز (11نوامبر) منابع خبری گفتند دفتر نمایندگی روسیه در سازمان ملل طرح جدیدی را برای پایان دادن به جنگ داخلی سوریه مطرح کرده که در آن به نقش بشار اسد اشاره‌ای نشده است.در این طرح تدوین و تصویب یک قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری پیشنهاد شده است. این سند شامگاه گذشته (10 نوامبر)در اختیار اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفت)[email protected]