قالی برای تجار "نان" نمی‌شود!

صنعت فرش دستبافت به انزوا فرو رفته و فراموش شده است و گویا دیگر قرار نیست به کسی نانی ببخشد و نه می‌توان از آوازه بلند آن نشانی یافت.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خراسان‌جنوبی، ایرانیان از صدها سال پیش تاکنون در تولید محصولات ابریشمی، پشم، سنگ‌های گران قیمت و فرش شهره بوده‌اند و بازرگانان اروپایی از طریق جاده ابریشم به داد و ستد با ایرانیان برای خرید این کالاها پرداخته‌اند. فرشهای بافته شده در خراسان‌جنوبی مشهورترین فرش‌های ایران در گذشته بوده که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات بر می‌گردد و حدود 600 سال پیش در این منطقه بافته می‌شد.

نقش فرش در درآمدزایی و اشتغالزایی برای بافندگان آن غیرقابل انکار و مرهمی برای زخم بیکاری در کشور و خصوصا این استان است. در زمان رونق این صنعت حدود ٨٠ درصد روستانشینان به فرش بافی مشغول بوده‌اند. علاوه بر آن از آنجا که نفت سرمایه‌ای تمام شدنی است، تولیدات صنایع دستی به عنوان کالاهای صادراتی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

صنایع دستی یکی از مساعدترین زمینه‌های اشتغال‌زایی است و در بکارگیری نیروهای خلاق نقشی موثر دارد. قالیبافی در خراسان‌جنوبی می‌تواند بیکاری ناشی از خشکسالی و همچنین پرهزینه بودن صنعت را به دلیل دوری از مرکز و نبود راه‌های مواصلاتی مطمئن مهار کند.

بافت قالی در بیشتر روستاها و شهرستان­‌های این استان رواج دارد بطوریکه حدود بیش از ۸۰ درصد ساکنان روستاها در دوران رونق این صنعت به این حرفه اشتغال دارند. از مناطق مهم بافت قالی می­‌توان به مود، درخش، گسک، چاج، آسیابان، تقاب، نوکند، سربیشه، القار، خوسف، باغستان، کوشکک، خسروآباد، نهارجان، شاخنات، فورخاص، دره عباس، رجنوک، سرچاه و فضل آباد اشاره کرد.

بافت قالیچه در بیشتر روستاهای خراسان‌جنوبی معمول است که عمده تولید آن مربوط به بخش زیرکوه قائن است. از دیگر مناطق مهم تولید قالیچه­‌های پشمی می­‌توان به روستاهای خلف، فیض‌آباد، سراب، تک خان، سیدآباد، خور، خوسف، شیرگ آقا، درویش‌آباد، عربخانه، حاجی‌آباد، فندخت، شمس‌آباد، بهمن‌آباد، گرماب، تیغاب، اسفدن، شاخنات، گازار، درح، چاه دراز، سرزه، گورید، کم چاه مزار ساقی و بیچند اشاره کرد.

محمد حسن کامیابی مسک، رییس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا خاطرنشان کرد: فرش دستباف خراسان‌جنوبی به لحاظ اصالت، زیبایی، ظرافت و رعایت استانداردهای کیفی در رنگ و مواد اولیه و هماهنگی با بازارهای هدف از نظر اندازه و رنگ‌بندی یکی از مشهورترین و شناخته شده‌ترین برندهای جهانی فرش دستباف است که بیش از 95 درصد تولیدات آن صادراتی است. حدود 50 هزار بافنده به صورت تمام وقت، پاره‌وقت یا فصلی در سطح استان به تولید فرش اشتغال دارند و تمام یا بخشی از معیشت خود را از این راه تامین می کنند.

وی اظهارکرد: تولید فرش به لحاظ خشکسالی‌ پیاپی و طولانی از یکسو و پا نگرفتن صنعت از سوی دیگر نقش بسزایی در رشد اقتصاد منطقه دارد و از این منظر نیز باید مورد عنایت بیشتر مسئولین قرار گیرد.

کامیابی‌مسک ادامه داد: با توجه به وجود مشکلات در صادرات محصول، گرانی مواد اولیه مرغوب و از سویی تمکن نداشتن مالی بافندگان، تخصیص تسهیلات ارزان یا عرضه مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده به علاوه تبلیغ و بازاریابی در بازارهای جهانی از سوی متولیان، از انتظارات بافندگان و تولیدکنندگان فرش است.

وی یادآور شد: مشکل اساسی دیگری که اخیراً پیش آمده توقف بیمه بافندگان و قطع بیمه جمعی از بیمه شدگان قبلی به علت تاخیر در پرداخت حق بیمه است که ظاهرا به علت پرداخت نشدذن سهم دولت به تامین اجتماعی اتفاق افتاده است. علیرغم پیگیری‌های اتحادیه و سازمان صنعت، معدن و تجارت و استاندار خراسان جنوبی متاسفانه هیچگونه اقدام موثری برای اجرای مصوبات سفر ریاست جمهوری در این مورد صورت نگرفته است.

کامیابی‌مسک افزود: با وجود همه مشکلات میزان تولید 5 ماهه اول سال 94 حدود 55 هزار مترمربع به ارزش تقریبی 20 میلیارد تومان و میزان صادرات بیش از 30 هزار مترمربع به ارزش حدود 3.5 میلیون دلار بوده که نسبت به 5 ماهه مشابه سال قبل کاهش داشته است. این تولیدات عمدتا در نقوش ریزه ماهی لچک ترنج، ریزه ماهی سراسر و کف ساده، خشتی و نقوش نایین و متفرقه و نقوش ایلیاتی در اندازه‌های متنوع بوده است.

علی حسینی، یکی از بافندگان قدیمی فرش خراسان جنوبی که این کار را به صورت خانوادگی انجام می‌دهند در به خبرنگار ایسنا گفت: در حال حاضر برای تهیه مواد اولیه مشکل نداریم و به راحتی می‌توانیم نخ و پود مورد نیاز را تهیه کنیم. در گذشته شرکتی در استان بود که کار رنگرزی نخ‌های مورد نیاز قالی بافی را در استان، تهیه و آماده می‌کرد. با خرید از این شرکت قیمت تمام شده قالی کاهش می‌یافت.

این بافنده با اشاره به اینکه قالی‌های دست بافت ما از نخ ابریشم و جنس مرغوب است، تصریح کرد: در حال حاضر برای اینکه جنس خوب بتوانیم تهیه کنیم ار نخ‌های ابریشم تولید شده در استان‌های دیگر به خصوص آذربایجان، استفاده می‌کنیم. با توجه به اینکه نخ مرغوب مورد نیاز را از استان‌های دیگر تهیه می‌کنیم قیمت تمام شده قالی بیشتر شده و این قالی‌ها را تجار برای صادرات نمی خرند چون برای آنها به صرفه نیست، اما باز هم این قالی‌ها مشتری خاص خود را داشته و به صورت سفارشی بافته می‌شود. با این حال نیز فروش خوبی داریم.

این بافنده ادامه داد: اگر نخ‌های مورد نیاز ما در خود استان تامین شود قیمت تمام شده فرش پایین آمده و تجار نیز برای صادرات رغبت بیشتری خواهند داشت.

حسینی در خصوص بیمه قالیبافی گفت: 15 سال است که بیمه قالی بافی شده‌ام که از این نظر مشکلی نداریم و با توجه به اینکه ماهی حدود 50 تا 60 هزار تومان پرداخت می‌کنیم بیمه خوبی است. به دلیل مزایایی که این بیمه دارد، عده‌ای که کار اصلی آنها قالی بافی نیست خود را قالیباف معرفی کرده تا بتوانند از این بیمه استفاده کنند.

سید نعمت الله حقیقی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی به خبرنگار ایسنا گفت: سالانه بیش از 120 هزار متر مربع فرش دستباف استان به کشورهایی نظیر آمریکا، کانادا، آلمان، امارات، ایتالیا، سوییس، اسپانیا و کشورهای اروپایی به طور مستقیم و غیرمستقیم صادر می‌شود.

وی افزود: بدون شک سابقه قالیبافی در استان به سال‌های دور برمی‌گردد و فرش‌هایی که نام این منطقه و روستاهایی نظیر مود و درخش بر سر آنها افتاده از مشهورترین فرش‌های ایران بوده‌اند. قالیبافی از زمان حکومت شاهرخ میرزا یعنی حدود 600 سال پیش در منطقه رواج داشته است و در حال حاضر نیز 4 درصد تولید و صادرات فرش کشور در اختیار استان خراسان‌جنوبی است.

وی تصریح کرد: تعداد واحدهایی که دارای پروانه کسب هستند و در چرخه تولید فرش دستباف استان قرار دارند، 308 واحد هستند. سالانه حدود 160هزار متر مربع فرش دستباف در استان تولید می‌شود و 50 هزار نفر به حرفه قالیبافی مشغول هستند. فرش استان به کشورهایی نظیر آمریکا، کانادا، آلمان، امارات، ایتالیا، سوییس، اسپانیا و کشورهای اروپایی بطور مستقیم و غیرمستقیم صادر می‌شود.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گفت: در حال حاضر 5400 نفر از قالیبافان استان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند که متاسفانه به دلیل تخصیص نیافتن بودجه برای این موضوع روند معرفی قالیبافان به شعب تامین اجتماعی متوقف شده است. جهت حل مشکلات در صنعت فرش، در سفر سال گذشته هیات دولت به استان برای تخصیص سهمیه ویژه به خراسان جنوبی مصوبه‌ای داشتیم که با وجود مکاتبات و پیگیری‌های متعدد توسط این سازمان و استاندار این مصوبه اجرایی نشده است.

وی تصریح کرد: امیدواریم با در نظر گرفتن ردیف بودجه خاص بیمه قالیبافان توسط دولت در بودجه سال آینده‌ کل کشور و تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی بار دیگر شاهد بهره مندی قالیبافان استان از مزایای بیمه تامین اجتماعی باشیم.

حقیقی با بیان اینکه تاکنون از محل قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی تعداد 2005 نفر از قالیبافان به مبلغ 40 میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه دریافت کرده‌اند، افزود: امسال این تسهیلات ابلاغ شده و به محض تعیین سهمیه دستگاه‌های اجرایی استان پرداخت خواهد شد. برای حمایت از تولیدکنندگان و تعاونی‌های فرش دستباف از محل تفاهم‌نامه بین مرکز ملی فرش ایران و صندوق کارآفرینی‌امید، تسهیلات قرض الحسنه در سال گذشته به 7 نفر از پشتیبانان قالیبافی اعطا شد. امسال این روند ادامه دارد و متقاضیان می‌توانند جهت دریافت تسهیلات تا سقف یک میلیارد ریال به اداره‌های صنعت، معدن و تجارت شهرستان‌ها مراجعه کنند.

وی ادامه داد: این سازمان در جهت ارتقای کیفیت فرش دستباف استان تاکنون تعداد 122 دوره آموزشی برای بافندگان فرش استان برگزار کرده است. جهت ایجاد انگیزه و رقابت در دانش آموزان و دانشجویان رشته فرش هر ساله المپیاد فرش برگزار می‌شود که خوشبختانه این عزیزان در مرحله کشوری نیز رتبه‌های برتر کرده‌اند.

گزارش از سیده طوبی موسوی، خبرنگار ایسنای منطقه خراسان جنوبی

انتهای پیام