«تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» رونمایی شد

مراسم رونمایی از کتاب پنج‌جلدی «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» (از برآمدن تا انقلاب) نوشته فرید مرادی در سرای اهل قلم برگزار شد.

به گزارش ایسنا، فرید مرادی مولف مجموعه پنج جلدی «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» در ابتدای این نشست ضمن اشاره به این موضوع که صحبت کردن درباره تاریخ چاپ و نشر برای او که در کوچه پس کوچه های نشر ایران تلاش کرده، بسیار لذت بخش است، درباره سختی های انتشار کتاب در زمینه چاپ و نشر گفت:«تلاش در زمینه تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی مثل خانه ساختن روی شن است. در این زمینه منابع درجه یک نداریم و بیشتر اطلاعات، شفاهی است و با گفت‌وگو، پی جویی و رفتن دنبال ناشرانی که حالا وجود ندارند، به دست می آید.»

مرادی از کتاب خود با عنوان «دری که به تاریخ چاپ و نشر گشوده می شود» نام برد و بیان کرد:«در تداوم برای رسیدن به اطلاعات این کتاب، بسیاری نکات فرومانده را پیدا کرده ام. آنچه مسلم است داستان انتشار این کتاب، برای من یک کتاب مجزا است. مسیر انتشار کتاب را مدیون سیدفرید قاسمی هستم که با تمام توان در زمینه منابع و تاریخ مطبوعات تلاش می کند. انتشار این مجموعه پنج جلدی به معجزه می مانست.»

وی درباره محتوای این کتاب نیز چنین توضیح داد:«مسیر چاپ یک راه طولانی 300-400 ساله است. چاپ در ایران به همت عباس میرزا انجام شد که در زمان او ماشین چاپ به ایران آمد و اولین کتاب در تبریز منتشر شد. رساله جهادیه، که در باب لزوم جهاد علیه روس ها بود، نخستین مطلبی است که توسط میرزا عیسی قائم مقام فراهانی در ایران منتشر شد. زین الدین تبریزی را هم باید بنیانگذار چاپ کتاب در ایران بدانیم.»

مولف مجموعه «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی در ایران» ادامه داد:«چاپ و نشر فراز و فرود بسیاری را طی کرده و حالا ایران از نظر تعداد عناوین کتاب جزو 10 کشور اول جهان است، اما شمارگان کتاب های عمومی در کشور ما حقارت آمیز است که باید آسیب شناسی شود.»

مرادی از عواملی مانند رسانه های دیداری و شنیداری و فضای مجازی به عنوان عوامل کاهش تیراژ کتاب نام برد و گفت:«در دنیا هم همین طور است و حالا کتاب ها به تعداد سفارش ها منتشر می شود. انتشار کتاب الکترونیک می تواند در این زمینه راهگشا باشد. همچنین نیاز است که نشر دچار تحول و دگرگونی های اساسی شود. حالا معادله ناشر، موزع و کتابفروش کارساز نیست.»

وی ضمن اشاره به این موضوع که موسسه خانه کتاب نقش مهمی در زمینه پژوهش در کتاب ایفا می کند، درباره مجموعه «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» گفت:«این مجموعه دربرگیرنده تاریخ 170 ساله نشر در ایران است که توسط موسسه خانه کتاب و در قطع وزیری منتشر شده. امیدوارم این مجموعه مورد استناد اهل پژوهش قرار بگیرد.»

کتاب سفارشی بد نیست

سیدفرید قاسمی مدیر مرکز کتاب پژوهی در ابتدای سخنانش کتاب ها را به سه دسته «رویشی»، «سفارشی» و «فرمایشی» تقسیم کرد و درباره این دسته‌بندی توضیح داد:«کتاب رویشی، کتابی است که در آن یک فرد دغدغه مند موضوعی را که برایش مهم بوده، به عنوان کتاب انتخاب می کند و در میانه راه، یا در پایان کار کتاب به دنبال ناشر برای آن می گردد. در کتاب سفارشی، ناشر یا مراکز پژوهشی یک کتاب را به اثرآفرین سفارش می دهد. این دو نوع کتاب، پسنیده است، اما کتاب فرمایشی، کتاب بدی است.»

قاسمی درباره نقش موسسه خانه کتاب در انتشار کتاب های رویشی و سفارشی گفت:«پس از تغییر مدیریت خانه کتاب، به بحث پژوهش در خانه کتاب عنایت خاصی صورت گرفته که راه اندازی مرکز کتاب پژوهی یکی از این برنامه ها است. در زمینه کتاب های سفارشی، مجموعه «مشاهیر کتابشناسی ایران» در 20 جلد منتشر شده. مجموعه 21 جلدی «مشاهیر نشر کتاب ایران» در حال آماده سازی است. همچنین مجموعه های «مشاهیر چاپ ایران»، «مشاهیر کتاب آرایی ایران»، «مجموعه قوانین کتاب»، «گزینه گویی درباره کتاب» و مجموعه اشعاری درباره کتاب با عنوان «دیوان کتاب» تا پایان امسال منتشر خواهد شد.»

مدیر مرکز کتاب پژوهی همچنین از حمایت موسسه خانه کتاب در زمینه انتشار کتاب های «رویشی» خبر داد و از مجموعه پنج‌جلدی «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» به عنوان یکی از کتاب هایی که مورد حمایت خانه کتاب قرار گرفته نام برد.

قاسمی از انتشار این مجموعه با عنوان یک اثر ارزنده یاد کرد و درباره دشواری‌ های این کار گفت:«برای جمع آوری چنین مجموعه‌ ای باید کتابخانه به کتابخانه جست و جو کرد. مطالب را با کتابشناسی ها و فهرست های موجود مطابقت داد که سیاهه ای نسبی از یک ناشر به دست بیاید. کسی که با زوایای پنهان کارهای پژوهشی آشنا باشد، می داند که انتشار این مجموعه کار بسیار دشواری است. آقای مرادی به تنهایی کار چند سازمان را انجام داده و به صورت روش مند و علمی فعالیت کرده.»

ایرانی‌ها آرشیوساز نیستند

مجید غلامی جلیسه مدیر عامل موسسه خانه کتاب نیز در مراسم رونمایی مجموعه پنج‌جلدی «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی»، از تاریخ به عنوان یکی از دشوارترین رشته های علوم انسانی نام برد و گفت:«نگارش مقاله در زمینه تاریخ بسیار دشوار است و زمانی دشوارتر می شود که با دست خالی در این حوزه کار کنید. در حوزه تاریخ چاپ کتاب فارسی هم با این که از این اتفاق در ایران بیش از 200 سال می گذرد، اما دست هایمان خالی است.»

جلیسه ادامه داد:«ما ایرانی ها در زمینه آرشیو مطالب دارای ضعف هستیم. مردم علاقه ای به خاطره نگاری ندارند که ضعفی است که ما و آیندگان ما را دچار مشکل می کند. تعداد کتاب هایی هم که به خاطره نگاری می پردازد، اندک است. با توجه به وجود فضاهای مجازی، روزمره نگاری بیشتر شده، اما آن هایی که باید در این زمینه فعالیت کنند، فعال نیستند. مطالب فضاهای مجازی می تواند در آینده برای جامعه شناسان منابع خوبی باشد، اما در حوزه فرهنگ به تاریخ نگاران کمک نمی کند.»

وی ضمن اشاره به این موضوع که ضعف منابع موجود در زمینه تاریخ چاپ و نشر، اهمیت انتشار مجموعه «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» را روشن می کند، از این کتاب به عنوان فتح باب برای تامل بیشتر در حوزه تاریخ چاپ و نگارش آثار عمیق تر نام برد و ابراز امیدواری کرد که مولف این مجموعه، آن را در ویرایش جدید تکمیل کرده و در مجلدهای بعدی به تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بپردازد.

مدیر عامل خانه کتاب از اطلاع رسانی نکردن کتابخانه ها و مراکز اسناد درباره منابع موجود در آن ها به عنوان یک نقطه ضعف نام برد و گفت:«تا زمانی که کتابخانه های بزرگ و مراکز اسناد اصلی، وظیفه اصلی خود را که اطلاع رسانی منابع است، انجام ندهند، علاقه مندان نمی توانند در این زمینه فعالیت کنند.»

وی ادامه داد:«بخش قابل توجهی از منابع ما در خارج از کشور است. کتاب های چاپ سنگی ما در کتابخانه موزه انگلیس است. همچنین منابع مشابهی در کشورهایی مانند روسیه، ترکیه و آمریکا داریم که هم در شناسایی آن ها و هم در دسترسی به آن ها دچار مشکل هستیم.»

جلیسه همچنین درباره فعالیت های خانه کتاب در زمینه پژوهش گفت:«تاکنون به آنچه وظیفه خانه کتاب است پرداخته ایم. انتشار این مجموعه ها و برگزاری جلسات از بایدهای خانه کتاب است. بویژه در حوزه تاریخ معاصر نشر بهتر است امروز به این موضوع بپردازیم تا در دهه های بعد. بسیاری از ناشران بزرگ ما زنده هستند و می توانیم به طور مستند به ثبت خاطرات آن ها بپردازیم. امیدوارم در این دوره، ریل گذاری درستی انجام شود که پس از تغییر مدیریت هم این شیوه ادامه یابد.»

مدیر عامل خانه کتاب همچنین ضمن اشاره به این موضوع که اتحادیه ناشران و کتابفروشان کمک بسیار ارزشمندی در زمینه انتشار مجموعه «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» انجام داده، ابراز امیدواری کرد که همکاری این اتحادیه و خانه کتاب مستمر باشد.

در پایان این مراسم نیز با حضور مجید غلامی جلیسه؛ مدیر عامل خانه کتاب، سید فرید قاسمی؛ مدیر مرکز کتاب پژوهشی، محمود آموزگار؛ مدیر عامل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و نادر قدیانی؛ مدیر عامل انتشارات قدیانی، از مجموعه پنج‌جلدی «تاریخ چاپ و نشر کتاب فارسی» (از برآمدن تا انقلاب) رونمایی شد.

انتهای پیام