مذاکرات کند نیازمند تصمیم ظریف و کری در ژنو

به گزارش خبرنگار مهر، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان قرار است امروز تا ساعاتی دیگر با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در ژنو دیدار کند.

سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی، معاونان وزیر امور خارجه کشورمان که از روز پنجشنبه در وین پنجمین دور رایزنی ها برای نگارش متن را آغاز کرده بودند، روز گذشته به وزیر امور خارجه در ژنو پیوستند تا در دیدار جان کری همراه وی باشند.

وزرای امور خارجه ایران و آمریکا برای دومین بار است که در پی انتشار بیانیه لوزان دیدار می کنند. ظریف و کری پس از بیانیه سوئیس یک بار دیگر در طی ماه گذشته در نیویورک در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل دیدار کردند. جایی که ظریف میزبان کری بود و این دیدار نیز مانند بسیاری از دیدارهای دو وزیر طی دو سال گذشته حاشیه ساز شد.

دیدار امروز اما جدا از دیدارهای معمول و حاشیه ساز دو وزیر از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ تنها سه هفته تا پایان ضرب الاجل نهایی برای دست یابی به توافق در پایان مذاکرات نزدیک به دوسال گذشته باقی مانده است. سه هفته ای که به نظر می رسد حداقل برای دیپلمات‌های مذاکره کننده روزهای سختی باشد.

در حالی که از اولین دور آغاز نگارش متن توافق نهایی در وین بحث های مربوط به اختلافات جدید در نگارش متن مطرح شد، این مباحث در اختلافات داخلی در درون ایران و آمریکا شکل جدی تری به خود گرفت.

تصویب طرح نظارت بر توافق هسته ای که از سوی کنگره آمریکا به تصویب رسید، نمایندگان مجلس ایران را نیزبه تکاپوی بیشتری برای نظارت بر توافق احتمالی انداخت. از سوی دیگر نیز در هفته های اخیر بحث پذیرش پروتکل الحاقی و موضوع نظارت هایی که از سوی طرف مقابل مطرح شده است و همچنین مصاحبه با دانشمندان ایران به مسئله جدی  تبدیل شد که واکنش مقام معظم رهبری را نیز به دنبال داشت.

رهبر انقلاب در مراسم دانش آموختگی دانشجویان افسری و تربیت پاسداری دانشگاه امام حسین(ع) یک نمونه از زیاده خواهی های طرف مقابل در مذاکرات هسته ای را، درخواست برای بازرسی از مراکز نظامی و گفتگو با دانشمندان و محققان ایرانی بیان کردند و افزودند: همانگونه که قبلا هم گفته شد، اجازه هیچگونه بازرسی از هیچیک از مراکز نظامی و همچنین گفتگو با دانشمندان هسته ای و سایر رشته های حساس و اهانت به حریم آنها، داده نخواهد شد. من اجازه نخواهم داد که بیگانگان بیایند و با دانشمندان و فرزندان عزیز و برجسته این ملت صحبت و از آنان بازجویی کنند.

اما با وجود این بیانات و موضع گیری همچنان در اظهار نظرهایی که از پشت میز مذاکرات هسته ای خارج می شود، طرح موضوع بازرسی ها از چالش های اساسی موجود در بین طرفین عنوان می شود، هرچند که سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای در تازه ترین اظهارات خود تأکید کرده است یک راه حل که طرف مقابل ما مطرح کرد این بود که لیستی از افراد و مراکز مشخص شود و آژانس بتواند به آنها دسترسی مدیریت شده داشته باشد، دسترسی که اجازه کسب اطلاعاتی از محیط  پیرامونی به بازرس داده نمی شود و در یک محدوده کاملا مشخصی، وظیفه اش را انجام می دهد، این ایده مطرح شده بود. این پیشنهاد در تهران مورد موافقت واقع نشد، ما روی ایده های دیگر کار می کنیم و به طرف مقابل هم صریح گفته ایم.

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای  ایران افزود: آنچه که توسط مقام معظم رهبری بیان شد در عدم دسترسی به افراد برای مصاحبه و در عدم بازرسی یا بازدید از مراکز نظامی، این دستورالعمل بسیار جدی و قاطع ما است و به طرف های مقابل هم کاملا منتقل شده است که این به هیچ وجه در دستور کار ما نیست.

با این وجود موضوع دیگری که به نظر می رسد به یک چالش جدی میان ایران و 1+5 در رسیدن به توافق نهایی مطرح است موضوع لغو تحریم ها است؛ بحثی که از ابتدا همواره یکی از موضوعات اصلی ایران برای نشستن پای میز مذاکره بوده است و از سوی مقامات ایران نیز بارها مورد تأکید قرار گرفته که ایران در پی اقدامات اعتمادسازی که انجام می دهد به دنبال لغو یک جای تحریم ها است.

بحث لغو تحریم ها در روزهای دست یابی به بیانیه سوئیس و در لوزان به عنوان موضوعی جدی مطرح بود و در روزهای پایانی مذاکراتی که در لوزان نزدیک به 10 روز طول کشید موضع دست یابی به راه حل هایی برای حل این مسئله از نکات اصلی بود که همچنان به عنوان موضوع اختلافی تا ساعات پایانی مذاکرات پابرجا بود.

در فکت شیت منتشر شده از سوی آمریکا در پی بیانیه سوئیس نیز یکی از موضوعات اختلافی اصلی بحث لغو تحریم ها بود که اعتراضات بسیاری را از سوی منتقدان داخلی ایران به همراه داشت. موضوع لغو تحریم های کنگره آمریکا که به نظر می رسد از سوی کنگره مورد تصویب قرار نگیرد و نیازمندی به وتوی رئیس جمهور برای رفع تحریم ها از موضوعات چالش برانگیز اصلی است و همچنین جدول زمانی لغو تحریم ها و اقدات هم زمان طرفین نیز از موضوعات اصلی است که به نظر می رسد با وجود بیانیه لوزان و دست یابی به راه حل هایی برای همه موضوعات همچنان در نگارش متن با اختلاف اساسی مواجه است.

سید عباس عراقچی در این باره در وین گفته است: یکی از موارد اختلافی که هنوز به یک راه حل نهایی نرسیده است بحث همزمانی فعالیت های دو طرف است که اگر ما به توافق برسیم طبعا یکسری اقداماتی را طرف مقابل ما (۱+۵) باید انجام دهند، در خصوص رفع و لغو تحریم ها و یکسری اقداماتی که ما باید انجام دهیم. اینکه این دو سری اقدام چگونه با هم همزمان می شود یکی از مسائل اختلافی است.

وی افزود: روی اصل همزمانی توافق وجود دارد و ماهیت اقدامات طوری است که همزمان شدن آنها مشکلاتی دارد که باید به یک ترتیباتی برسیم که خواسته دو طرف رعایت شود این از مواردی است که هنوز  روی آن کار می کنیم. هم به لحاظ محتوایی وهم به لحاظ شکلی، هنوز به یک راه حل دقیق نهایی نرسیده ایم ولی ایده هایی مطرح شده است که  روی یکی از آن کار می کنیم.

در چنین شرایطی و با وجود موارد اختلافی موجود، دیدار امروز وزرا به نظر می رسد به دنبال دست یابی به تصمیم های اساسی و تعیین کننده برای سه هفته آینده باشد . محمدجواد ظريف دیروز  در بدو ورود به فرودگاه ژنو با بيان اينكه با جان كري، وزير خارجه امريكا درباره مذاكرات هسته‌اي گفتگو خواهم كرد، گفت: شب گذشته همكاران من در وين تا ديروقت با نمايندگان ١+٥ و همين طور با طرف امريكايي گفت‌وگو كرده‌اند. 

او که معتقد است هنوز میزان اختلاف ها زیاد است، تأکید کرد: در ژنو آخرين وضعيت مذاكرات را بررسي خواهيم كرد و براساس آن تصميم خواهيم گرفت.

جف راتکه، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اما ادعاهای گذشته را تکرار کرده است . اوکه از دیدار ظریف و کری در ژنو در روز شنبه خبر داده گفته است : تمرکز ما بر روی مهلت سی ام ژوئن (11 تیر) و تکمیل گفت‌وگوها تا آن زمان است، ما در فکر تمدید نیستیم و معتقدیم این کار شدنی است و اگر در رسیدن به توافق نهایی موفق شویم وارد مرحله جدیدی از اجرا و نظارت خواهیم شد. ایران باید درباره ابعاد احتمالی نظامی برنامه اتمی‌اش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.

به هر حال آنچه روشن است امروز وزرای خارجه ایران و آمریکا با حضور معاونان خود باید مذاکرات سختی را داشته باشند. کندی روند نگارش متن توافق نهایی که از سوی برخی اعضای نزدیک به تیم مذاکره کننده بسیار کندتر از حد انتظار اعلام شده است ، قطعا یکی از موضوعات اصلی که وزرا را به پای میز گفتگوی دو جانبه کشانده است.

از سوی دیگر ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا نیز در ژنو حاضر شده است و با حضور مونیز به نظر می رسد که آمریکایی ها برای پیشنهادهای جدید برای حل اختلافات آمده باشند.

 از آنجا که برخی از گزارش ها حاکی از تصمیم دو تیم برای مذاکرات پیوسته در سه هفته پایانی در وین برای نگارش متن است، قطعا تصمیم های وزرای خارجه در ژنو می تواند در شکل این مذاکرات و روند نگارش متن در روزهای آینده تأثیر به سزایی داشته باشد.

قطعا در روزهای پایانی مذاکرات برای نگارش متن توافقی که تا سال ها تعیین کننده مسیر طرفین خواهد بود ، هر یک از طرفین به دنبال دست یابی به امتیازات بیشتری هستندو به نظر می رسد در این مسیر آمریکایی روش قدیمی طرح زیاده خواهی به همراه در دست گرفتن فضای رسانه ای را از یاد نبرده اند.