سفیر اسبق ایران در ترکیه: اوجالان دیگر در میان کردها جایگاهی ندارد

سعید جعفری - عبدالله اوجالان رهبر گروه پ.ک.ک که سالهاست در زندان به سر می برد در پیامی تازه از گروه های کردی خواسته سلاح را بر زمین بگذارند و باب گفتگو را با دولت مرکزی ترکیه بگشایند. پیامی که از سوی تمام گروه های سیاسی ترکیه مورد استقبال واقع شد اما گروه های کردی چندان از آن استقبال نکردند. فیروز دولت آبادی سفیر اسبق ایران در ترکیه معتقد است اوجالان دیگر جایگاه پیشین را در میان گروه های کردی ندارد و در نتیجه شاید نتوان خیلی به تاثیرگذاری او امید داشت. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با کارشناس مسائل ترکیه را می خوانید.

پیشینه درگیری کردها و دولت ترکیه به کجا باز می گردد؟

اختلافات و درگیری میان گروه های کردی و دولت ترکیه بحث تاریخی است و به زمان تشکیل دولت جدید ترکیه پس از جنگ جهانی باز می گردد. از آن زمان تا کنون مرزهای کردی و دولت عثمانی به گونه ای تقسیم شدند که کردها علی رغم یکپارچگی به سه قسمت تقسیم شدند  و نوعی پراکندگی میان آنها ایجاد شد. این سه بخش در واقع در عراق، در جنوب شرق ترکیه و همچنین سوریه تقسیم شدند. چنین تقسیم بندی از همان ابتدا هم مورد اختلاف طرفین بود و طی این سالها به معظلی غیر قابل حل تبدیل شده است. در ابتدا حتی میزان و حجم این تضادها بیشتر بود و دولت ترکیه وجود نژادی به نام کرد را در این کشور انکار می کرد. اما به مرور زمان چنین تعاریفی قدری مورد بازنگری قرار گرفت اما درگیری های نظامی در سه دهه اخیر شدت بیشتری یافته است.

موضوع تقابل و نوع قرائت جریان های کردی در زمان دولت اردوغان چه تغییری کرد؟

دولت اردوغان در این یک دهه ای که در قدرت بوده اقدامات مفیدی در خصوص جریان های کردی انجام داد و حتی آزادی های این گروه هم در این بازه زمانی افزایش یافت و ما شاهد بودیم در خصوص آزادی های مدنی و زبان و نژاد هم تغییرات مثبتی به سود گروه های کردی در ترکیه مشاهده شد اما نوع برخورد دولت اردوغان در مقابل گروه تروریستی داعش و حمایت هایی که از این جریان انجام داد باعث شد دوباره میانه بین دولت ترکیه و کردها شکرآب شود. چرا که داعش جنایت های فراوانی را علیه گروه های کردی انجام داد و معضل کردی دوباره در این کشور شدت گرفت. لذا وجود همان ریشه های تاریخی سبب شد مشکل ریشه تازه ای بگیرد و بحران در روابط میان ترکیه و جریان های کردی به این شکل درآید.

عبدالله اوجالان در پیامی خطاب به گروه های کردی از آنها خواسته سلاح های خود را زمین بگذارند. آیا رهبر در حبس پ.ک.ک هنوز در میان جریان های کردی نفوذ دارد؟

خیر. با توجه به اینکه او سالهاست در زندان به سر می برد طبیعی است که دیگر از آن نفوذ پیشین برخوردار نباشد و طرفداران او هم بسیار محدود شده اند. ضمن اینکه بسیاری از گروه های کردی دیگر اعتمادی به پیام هایی که او صادر می کند ندارند و برخی در خصوص صحت این پیام ها تردید جدی ابراز می کنند. ضمن اینکه برخی هم معتقدند او تحت فشار نیروهای امنیتی ترکیه چنین پیام هایی را صادر می کند. بر این اساس ما شاهدیم که چندین سال است اوجالان پیام های اینچنین خطاب به مبارزین کرد می فرستد و معمولا هم کردها وقعی به این پیام ها نمی نهند و کاری که خود صلاح می‌دانند را انجام می‌دهند.

اساسا سیاست اردوغان را در قبال این موضوع چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا رجب طیب تنها تلاش دارد استفاده ابزاری از این موضوع برای کسب رای در انتخابات های مختلف نماید؟

خیر اینچنین نیست. اردوغان تلاش زیادی کرد تا با واقع بینی موضوع کردی را حل کند اما همانطور که در تله سوریه افتاد نتوانست از این موقعیت بهره ببرد. واقعیت این است که ترکیه سیاست مفید و موفق صفر کردن تنش با همسایگان را کنار گذاشت و عموم مشکلات این کشور از همان زمان آغاز شد. سیاستی که از سوریه شروع شده بود در مقابل خود همین سوریه کنار گذاشته شد و باعث شد ترکیه در مسائل منطقه ای وارد مشکلات فراوان شود. این در حالی بود که که سردامداران آنکارا در مدتی گمان کردند می توانند با نوعی محوریت اخوانی و ترکی تحولات منطقه ای را مدیریت کنند و فکر می کنند با وارد کردن اندک فشاری خواهند توانست اوضاع در سوریه را هم همانند مصر تغییر دهند در حالیکه اساس و ذات و ماهیت رخدادها در سوریه به هیچ وجه قابل قیاس با تحولاتی که در مصر رخ می داد نبود. ضمن اینکه سبب شد دولت اردوغان در شرایط دشواری در حوزه سیاست های منطقه ای قرار گیرد. ادامه این استراتژی غلط حتی باعث شد موضوعاتی مانند معضل کردی که مدتی فضایش تغییر کرده بود و نوعی آرامش بر این قصه حکمفرما شده بود هم دوباره به صدر اخبار باز گردد و درگیری ها در این رابطه شدت یابد.

49 308