مراحل اعتمادسازی ایران و آذربایجان در 2014 از نگاه سفیر ایران

به اعتقاد سفیر ایران در باکو، در سال 2014 موفقیت فعالیت‌های اعتمادسازانه از سوی تهران و باکو و سیاست منطقه‌یی ایران در دولت یازدهم مبنی بر تمایل جمهوری اسلامی ایران به ارتقای روابط با همسایگان، فرصت مناسبی برای ایجاد تحولات مثبت در روابط ایران و جمهوری آذربایجان ایجاد کرده و سوء تفاهمات قبلی را به حداقل رسانده بود.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، محسن پاک‌آیین، سفیر ایران در باکو در یادداشتی به بررسی و ارزیابی روابط ایران و آذربایجان پرداخته است که این یادداشت به شرح زیر است:

دیدار مهم دو رییس‌جمهور در فوریه 2014 در اجلاس داووس سوییس، بر وجود اراده سیاسی دو طرف بر تحکیم و تقویت ارتباطات دوستانه صحه گذارد و این جمع‌بندی حاصل شد که توسعه مناسبات، علاوه بر تامین منافع ملی و امنیت منطقه‌یی می‌تواند دو کشور را به شریکان راهبردی تبدیل کند.

اولین نتیجه ملاقات داووس، سفر کمال الدین حیدراف، وزیر حوادث غیرمترقبه و فرد با نفوذ کابینه آذربایجان در ماه مارس به تهران بود. این سفر نشان داد که تقویت روابط اقتصادی و فعال‌سازی بیش‌تر ظرفیت‌های همکاری متقابل، از موارد قابل توجه دو کشور است.

با فاصله کمی از اجلاس داووس، در ماه آوریل، سفر الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان، به تهران انجام شد و نشان داد که دو رییس‌جمهور بر عهد خود مبنی بر تلاش برای توسعه مناسبات پایبند و جدی هستند. سفر الهام علی اف به تهران، روند مثبت روابط دو کشور را نهادینه کرد. این سفر طلیعه روابط مثبت دو کشور شد و عناصر مخالف بهبود روابط ، از جمله رژیم صهیونیستی و گروه‌های قوم‌گرا را ناامید کرد.

در این سفر سه یادداشت تفاهم و یک موافقت‌نامه در زمینه ساخت نیروگاه برق‌آبی به امضای دوطرف رسید. در واقع طرح مشترک ساخت نیروگاه برق‌آبی «مارازاد (ایران)- اردوباد (آذربایجان)» به امضای دوطرف رسید. انتقال برق این نیروگاه به دیگر کشورها و هم‌چنین استفاده بهینه از آب رودخانه ارس به عنوان اهداف اولیه این طرح است. سه یادداشت تفاهم دیگر در زمینه ورزش و جوانان، مقابله با حوادث غیرمترقبه و هواشناسی و حفاظت از منابع طبیعی نیز امضا شد. در این سفر با مشخص شدن رییسان ایرانی و آذری کمیسیون مشترک اقتصادی، این کمیسیون فعالیت جهشی خود را برای توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف صنعت، تجارت، نفت، گاز، انرژی، حمل و نقل و گردشگری آغاز کرد.

یک هفته بعد از سفر آقای الهام علی‌اف، ذاکر حسن‌اف، وزیر دفاع جمهوری آذربایجان به ایران سفر کرد و مشخص شد که توسعه مناسبات نظامی بین تهران - باکو نیز در دستور کار قرار گرفته است. سفر علی عباس، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات به تهران در ماه ژوئن، که به دعوت همتای ایرانی وی انجام شد، نیز دارای دستاوردهای خوبی برای دو کشور بود.

مهم‌ترین نتیجه سفر آقای الهام علی‌اف به ایران، تشکیل کمیسیون مشترک اقتصادی در ماه اوت بود. در این مقطع سفر آقای محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات به جمهوری آذربایجان با هدف برگزاری نهمین اجلاس این کمیسیون، گام مهم و سازنده‌ای در جهت توسعه مناسبات تهران - باکو تلقی شد. پس از حدود چهار سال وقفه در برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی بین دو کشور، انجام این سفر، حاکی از موفقیت تلاش‌های اعتمادسازانه از سوی دو کشور و نشانگر اراده سیاسی تهران و باکو برای تقویت مناسبات بود. هیات اعزامی ایران به باکو، متشکل از مدیران ارشد دولتی در حوزه‌های صنایع، نفت، گاز، پتروشیمی، آب و برق، ارتباطات، فن‌آوری اطلاعات، گردشگری، بهداشت و فعالان بخش‌های خصوصی یک هیات مجرب، با انگیزه و دارای ظرفیت بالای اقتصادی بود. طرف مقابل نیز با انگیزه‌ای قوی و با حضور فعالان عمده اقتصادی در بخش‌های دولتی و خصوصی در نشست کمیسیون مشترک حاضر بودند. امضای یادداشت تفاهم همکاری با کم‌ترین اختلاف نظر و هم‌چنین سند همکاری بین سازمان سرمایه گذاری ایران و سازمان توسعه سرمایه گذاری و تجارت جمهوری آذربایجان، بر اراده قوی دو طرف برای دستیابی به حداکثر توافق صحه گذارد. در واقع دوطرف به این جمع‌بندی رسیدند که می‌توانند شریکان تجاری خوبی برای یکدیگر بوده و با شناخت ظرفیت های اقتصادی موجود و برنامه ریزی و عملیاتی کردن تفاهمات، دستیابی به دستاوردهای مثبت اقتصادی را ممکن سازند.

یکی از حوزه های اساسی که می‌تواند زمینه‌ساز گسترش همکاری‌های ایران و جمهوری آذربایجان باشد، تقویت ارتباطات بخش‌های خصوصی دو کشور است.

حضور یک هیات سی نفره از تجار بخش های خصوصی از تهران و استان اردبیل در باکو به همراه دکتر واعظی و نشست تجار دو کشور با محوریت اتاق های بازرگانی که در روز آخر سفر و با حضور وزیران دو کشور انجام شد، نشانگر اعتقاد دوطرف به ضرورت بسترسازی برای فعالیت مفید بخش های خصوصی بود.

دیدار دکتر واعظی با آقای الهام علی‌اف و اظهار نظر ایشان مبنی بر این که ایران و آذربایجان می توانند به یک متحد منطقه‌یی تبدیل شوند، مشخص کرد که عزم مسوولان دو کشور برای توسعه همه جانبه مناسبات، جزم است و آنان جز به یک دستاورد حداکثری قانع نخواهند شد.

با توجه به اهمیت ساماندهی گمرکات دو کشور که از مفاد یادداشت تفاهم کمیسیون مشترک آقتصادی نیز بود،آقای مسعود کرباسیان، رییس کل گمرک کشورمان در ماه سپتامبر به باکو سفر کرد و دستاوردهای این سفر موجب تسهیل در امر تجارت شد.

در ادامه این روند مثبت، سفر آقای عزت‌الله ضرغامی، رییس صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در ماه اکتبر به جمهوری آذربایجان،به عنوان یک تحول مهم، نه فقط در جهت توسعه ارتباطات رسانه‌یی بلکه در مسیر تحکیم روابط دو کشور صورت پذیرفت.

در سفر رییس رسانه ملی به باکو، تاسیس کمیته مشترک رادیو و تلویزیون دو کشور مورد توافق قرار گرفت. تاسیس این کمیته با هدف تقویت همکاری‌ها در حوزه صوتی و تصویری می‌تواند در خنثی‌سازی ترفندهای رسانه‌های مخرب، کاهش سوءتفاهمات و تحکیم مناسبات نقش سازنده‌ای ایفا کند.

فعال شدن کمیته مشترک رسانه‌یی، تداوم فعالیت سازنده دفترهای رسانه‌یی دو کشور، سفرهای متقابل هیات‌ها و فراهم کردن زمینه فعالیت مثبت حضور خبرنگاران در دو کشور، از جمله اقدامات ضروری برای اطلاع‌رسانی صحیح از تحولات و جلوگیری از سوءاستفاده خبری نیروهای ثالث است.

در سال 2014 روابط دو کشور در حوزه زنان و امور خانواده نیز تحرک داشت و نقطه عطف این فعالیت، سفر خانم مولاوردی، معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده در ماه اکتبر بود. دیدارهای ایشان با خانم هجران حسین آوا، همتای آذربایجانی وی موجب تفاهم برای امضای یک سند همکاری گردید که قرار است در آینده امضا شود.

سفرهای مجدد آقای واعظی، وزیر ارتباطات و فن‌آاوری اطلاعات و آقای ابراهیم رحیم‌پور، معاون وزارت امور خارجه در ماه نوامبر مقدمات سفر رییس‌جمهور را فراهم کرد و سفر آقای دکتر روحانی در همین ماه به جمهوری آذربایجان، فصل جدیدی در روند توسعه روابط دو کشور را آغاز کرد. قبل از این سفر، دو رییس‌جمهور در آستراخان روسیه نیز با یکدیگر ملاقات کرده بودند و لذا در سال 2014 چهار نوبت رییسان‌جمهور دو کشور دیدار و مذاکره داشته‌اند که این یک رکورد در تاریخ مناسبات دو کشور است.

در جریان سفر آقای روحانی به باکو، پنچ سند همکاری به امضاء رسید و یک بیانیه دوستی منتشر شد، که نشانگر نزدیکی دیدگاه های تهران و باکو بود. رییسان‌جمهور دو کشور در خصوص گسترش بیش از پیش روابط در بخش‌های مختلف بویژه در زمینه‌های اقتصادی، انرژی ، محیط‌زیست،‌ راه‌آهن، کریدور شمال – جنوب و همکاری‌های چند جانبه و هم‌چنین مسایل سیاسی و منطقه‌یی، مذاکرات مفصلی انجام داده و به توافق خوبی دست پیدا کردند. دیدار سرمایه‌گذاران و فعالان بخش خصوصی دو کشور و توافقات منعقده از دستاوردهای این سفر بود و نشان داد که اراده دولت این است که بخش‌های خصوصی دو کشور فعال شده و زمینه‌ها و شرایط لازم برای فعالان اقتصادی فراهم شود.

دو رییس جمهوردر خصوص مسایل بانکی، عوارض گمرکی و موضوعات مرزی و تعدیل تعرفه‌ها نیز صحبت کرده و توافقات کلی انجام شد.

با فاصله اندکی از این سفر، آقای نعمت‌زاده وزیر تجارت، صنعت و معدن نیز در ماه نوامبر در راس هیاتی از بخش‌های دولتی وخصوصی به باکو سفر کرد که مذاکرات و دستاوردهای اقتصادی این سفر نیز قابل توجه بود.

همزمان با سفر آقای نعمت زاده به باکو،علی حسن اف معاون نخست وزیر آذربایجان به تهران به دعوت وزیر تعاون،کار و رفاه اجتماعی کشورمان و هم‌چنین سفر شیخ الاسلام الله شکور پاشازاده به قم برای شرکت در اجلاس جریان های تکفیری نشانگر تراکم سفر مقامات عالی به دو کشور بود.

سفر آقای واعظی به باکو در اوایل دسامبر برای شرکت در نمایشگاه بین المللی فن‌آوری اطلاعات و هم‌چنین پیگیری توافقات انجام شده در سفر رییس‌جمهور گام مهم دیگری در جهت نزدیک شدن دو کشور بود.

سفرهای آقای شاهین مصطفی‌اف، وزیر تجارت و صنعت و آقای علی حسن‌اف، رییس دایره سیاسی و رسانه‌یی دفتر رییس جمهور و هم‌چنین آقای خلف خلف‌اف، معاون وزیر امورخارجه آذربایجان به تهران و هم‌چنین سفرهای فرمانده مرزبانی، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، استاندارخراسان، رییس دانشگاه تهران، مدیرکل امور ایرانیان وزارت امورخارجه، مدیرکل ارزیابی وزارت بهداشت به باکو در سال 2014، همه نشانگر حوزه‌های متنوع ارتباطات دو کشور است.

در سال 2014 در حوزه تجارت غیرنفتی در مقایسه با زمان مشابه پیشین، رشد 20 درصدی را شاهد بودیم که البته این رقم شامل مبالغی که بابت سوآپ نفت و یا سرمایه گذاری در حوزه گازی شاه دنیز و یا هزینه های ترانزیتی دریافت می کنیم نمی شود. تسهیل در صدور ویزا و بخصوص صدور ویزا در مبادی ورودی به نخجوان برای اتباع ایرانی، بهبود تدریجی کاهش عوارض، ساماندهی امور گمرکی به‌خصوص با افتتاح پایانه مسافری بیله سوار، برطرف ساختن پاره‌ای از مشکلات در مرزهای دو کشور و بازگشایی پل استراتژیک جلفا، توافق اصولی برای ایجاد خط هوایی بین باکو و مشهد، امضای توافق میان شرکت های راه آهن ایران، روسیه و آذربایجان برای تکمیل خط آهن قزوین-آستارا، رفع پاره ای از مشکلات بانکی، تقویت ارتباطات بخش‌های خصوصی و حضور تجار در نمایشگاه های بازرگانی دو کشور، صدور خودروهای ایران به آذربایجان، خرید و تبادل برق، افزایش سفر گردشگران آذربایجانی به ایران، تداوم سواپ گاز به نخجوان و ادامه همکاری نفتی با کنسرسیوم شاه دنیز، اعزام هیات‌های رسانه‌ای به استان‌های همجوار برای شناخت ظرفیت‌های همکاری و سفر یک هیات رسانه‌ای از ایران به آذربایجان، بهبود فضای رسانه‌ای، توافق دو کشور برای مبارزه با افراط گرایی و مقابله با عناصر ثالث که قصد تخریب روابط دو کشور را دارند، تفاهم طرفین برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، تبادل زندانیان، افزایش همکاری‌های دفاعی، تقویت همکاری‌های دانشگاهی، توسعه ارتباطات فرهنگی و حمایت ایران از حل صلح‌آمیز مناقشه قره باغ با حفظ تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان از جمله دستاوردهای دو کشور در سال 2014 بوده است.

به نظر نگارنده برنامه کاری طراحی شده برای آینده روابط ایران با جمهوری آذربایجان یک برنامه پیشرفته و دارای اولویت است و می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی را برای توسعه روابط دو کشور ایجاد نماید.

اگرچه برای رسیدن به نقطه مطلوب نیاز به کار و تلاش بیش‌تر است، اما نگارنده اعتقاد دارد که ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراکات و ظرفیت‌های موجود، می‌توانند متحدان همیشگی یکدیگر در منطقه باشند و اجرای برنامه‌های دوطرف برای تقویت روابط با جمهوری آذربایجان، نویدبخش دوستی دائمی بین دو ملت خواهد بود.

انتهای پیام