مذاکرات سرنوشت ساز بر روی فرش های نفیس

حمید احمدی

تالارهای مجلل و تشریفاتی منقوش به رنگ آمیزی های پر زرق و برق با فرش های گران قیمت و احتمالا دست بافت ایرانی یکی از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و شریک ایران در اداره تنگه استراتژیک هرمز، این روزها میزبان وزراء خارجه ایران و آمریکا (و نماینده اتحادیه اروپایی) است. مذاکراتی که بدون حضور نمایندگان روسیه و چین در حال انجام است. اما در پس این زرق و برق و شکوه پرده ها و دیوارها، گفتگوهای فشرده و سرنوشت سازی برای صلح و امنیت بین المللی در جریان است. شمارش معکوس برای رسیدن به مهلت نهایی مذاکرات آغاز شده است و شاید حاضرین در مذاکرات مسقط با دست پر به مذاکرات جامع در وین بروند.
هیچ کس در جهان عرب نمی تواند منکر ارتباط خاص و همیشه ثابت این سلطان نشین عرب خلیج فارس با ایران و ایرانیان شود. بررسی علل این دیرینگی در ارتباط بین دو کشور موضوع این مطلب نیست. روابط نزدیک با آمریکا، برقراری ارتباط با رژیم صهیونیستی و رفت و آمدهای سیاسی بین آنها و باز کردن پای اسرائیل به تنگه هرمز و یا حتی برخی موضوعات و مناقشات بین ایران و تعدادی از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، هیچ کدام نتوانسته است روابط مستقل مسقط با تهران را با بحران روبرو کند. همانطور که تحولات سیاسی داخلی و رفت و آمد روسای جمهوری با دیدگاه های فکری مختلف در ایران نیز نتوانسته است تاثیری بر این روابط داشته باشد. در این ارتباط، عامل تاریخی و ثابت «جغرافیا» بر سایر عوامل متغییر غیرثابت سیاسی، اقتصادی، امنیتی و ... غلبه کرده و همچنان نقش خود در روابط بین ایران و عمان را ایفاء می کند .
گفته می شود سلطان قابوس و مسقط همواره یک پای میانجیگری بین ایران و کشورهای دیگر از جمله ارتباط آشکار و پنهان ایران و آمریکا بوده است. کشورهای زیادی در تمام بیش از سه دهه قطع ارتباط ایران با آمریکا تلاش کرده اند واسطه بین دو کشور شوند و از این طریق اعتبار، شهرت و جایگاهی کسب و نام خود را در تاریخ روابط قطع شده ایران و آمریکا ثبت کنند؛ ولی در میان تمام آنها، می توان لیست بلندبالایی از مواردی که «عمان» بین ایران و آمریکا (و سایر کشورها) نقش آفرینی کرده است را تهیه کرد که وجه مشترک بین آنها نیز این بوده که اغلب این موارد به اصطلاح «ختم به خیر» شده است؛ مواردی چون دعوت از مقامات تهران و بغداد در سال 66 به مسقط برای برقراری آتش بس بین ایران و عراق، میانجیگیری برای برقراری دوباره روابط ایران با عربستان و انگلیس در سالهای دهه 70 شمسی، آزاد سازی ملوانان انگلیسی در سال 2007 و در نهایت آزادی سه آمریکایی که متهم به جاسوسی بودند در سال 89-90 و حتی پرداخت وثایق مربوط به آنها به ملبغ یک و نیم میلیون دلار، تنها تعدادی از میانجیگری های مسقط است.
به نظر نمی رسد در مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا (و اتحادیه اروپایی ) بر سر مسایل هسته ای عمان یک میزبان صرف باشد. دور از ذهن نیست که سلطان قابوس به دنبال ایفای دوباره نقش ریش سفیدی خود در منازعات و چالش ها بین ایران و آمریکا برآماده باشد. این بار قرعه به نام مذاکرات هسته ای بین ایران و پنج بعلاوه یک و البته دو طرف اصلی آن زده شده است! انتخاب عمان به عنوان میزبان این مذاکرات، فارغ از اینکه ایده اولیه از طرف کدام یک از طرفین بوده باشد، را می توان انتخابی هوشمندانه دانست. شاه کلید توافق نهایی بین ایران و پنج بعلاوه یک در مذاکرات عمان شکل خواهد گرفت و آنهم در چند کیلومتری مرزهای بین المللی ایران در ساحل آب های نیلوگون خلیج فارس و البته در مجاورت دو کشور اصلی عرب که، همسو با رهبران رژیم صهیونیستی، از هیچ تلاشی برای سنگ اندازی در مسیر مذاکرات و جلوگیری از نزدیکی ایران و آمریکا دریغ نکرده اند.
رهبران اصلی در دو طرف اصلی مذاکرات ایران و پنج بعلاوه یک و بویژه در تهران و واشنگتن طی هفته های منتهی به مذاکرات نهایی، تلاش کرده و همچنان می کنند که بیش از هر چیز صحبت از «تداوم شکاف» جدی بین طرفین بزنند و از امیدوار کردن بیهوده افکار عمومی خودداری کنند؛ ولی تلاش آنها باعث نشده است که خوشبینی بدنه رسانه ای و اجتماعی افکارعمومی بین المللی و بویژه در دو کشور ایران و آمریکا در مورد احتمال رسیدن دو کشور به نتیجه، کمتر شود؛ هر چه مقامات رسمی در تهران و واشنگتن می کوشند انتظارات را پایین بیاورند ذوق و شوق رسانه ها برای تاکید بر احتمال توافق بیشتر می شود بویژه وقتی می بینند مسقط میزبان مذاکرات ایران و آمریکا (با حضور خانم اشتون) شده است.

4949